Demokratial Republiko Kongo: Diferi inter la revizi

Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
kelka korektigi
mNula rezumo di redakto
Lineo 34:
=== Historio ===
{{PA|Historio dil Demokratial Republiko Kongo}}
[[Europa]]na koloniigo komencis kande [[Henry Morton Stanley]] exploris la regiono sub la komando di rejulo [[Leopold 2ma di Belgia]]. Leopold aquiris yuri pri la teritorio yeen [[1885]] dum la [[Konfero di Berlin]]. La teritorio divenis lia privata domeno sub la nomo [[Libera Stato di Kongo]]. Il komencis enplantacar un [[fervoyo]] de la litoro titil Léopoldville, nune [[Kinshasa]].
 
Dum l'[[Unesma mondomilito]] Kongani luktis kontre [[Germanian imperio|Germaniani]] en [[Kamerun]] ed en [[Tanganika]]. Kom rekompensajo, Belgia recevis l'administro di Germana teritorii di [[Ruanda-Urundi]]. Pos la milito, Belgiani komencis explorar [[kupro]] e [[kobalto]] en Kongo. Mili di laboristi esis transferitatransferesis de l'internajo dil teritorio vers [[Katanga]], en sudo, ube jacis la mineyi di kupro.
 
Kande [[nacional-socialista Germania]] okupis [[Belgia]] yeen [[1940]] la regiono deklaris su leala a Belgiana guvernerio exilita en [[London]]. Pos [[Japonia]] okupar Malaizia, Kongo divenis granda exportacero di [[kauchuko]]. Belgiana Kongo anke divenis exportacero di [[uranio]] por [[Usa]].
 
Pos la milito, Belgia lansis ambicioza dek-yara projeto por developar Belgiana Kongo ekonomiale e sociale. YeEn [[1953]] Kongani recevis la yuro por komprar e vendar proprietaji en lia propra nomo.
 
YeEn mayo [[1960]] un grupo nacionalista komandita da [[Patrice Lumumba]], ''Mouvement National Congolais'', ganis parlamentala elekti, e Lumumba divenis chefministro. La parlamento elektis [[Joseph Kasavubu]] kom prezidanto. Demokratial Republiko Kongo divenis nedependanta de [[Belgia]] yeen [[30 di junio]] [[1960]].
 
Kurte pos la nedependesonedependo, komencis [[interna milito]] en la regioni di [[Katanga]] e Kasai-Sudo, esto di lando, kun skopo di nedependesonedependo. [[Moise Tshombé]] esis chefo di nedependesonedependo-movimentomovado en Katanga<ref>[http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,826488-4,00.html ''Jungle Shipwreck'' Time. 25 di julio 1960]</ref>. L'interna milito duras til aktualeso kun mili di morti.
 
Ye la [[1717ma di januaro]] [[1961]] Katangana forci e Belgiana parafala soldati kun financala helpo di [[Usa]] e [[Belgia]], interesita en la rezervi di [[kupro]] e [[diamanto]] de [[Katanga]] e Kasai-Sudo, kidnapis e mortigis Patrice Lumumba. Meze la politikala kaozo, un guvernerio esis formitaformesis da [[Evariste Kimba]].
 
Pos 5 yari di ne-estabileso, [[Mobutu Sese Seko|Joseph-Désiré Mobutu]] kaptis povo yeen [[1965]] da [[stato-stroko]]. Dum la [[1970a yari|1970a]] e la [[1980a yari]] Mobuto vizitis [[Usa]] plura foyi e havis Usana politikala helpo por lia odio a [[komunismo]]. YeEn [[1 di januaro]] [[1966]] il rinomizis Léopoldville kom [[Kinshasa]] ed, yeen [[1971]] il rinomizis lando kom [[Zaire]]. Mobutu instalis [[diktatoreso]] e [[kleptokratio]] til [[1997]], kande il esis ekpulsitaekpulsesis de povo. Kande Mobutu fugis, lando esis rinomizitarinomizesis Demokratial Republiko Kongo, por ''Zaire'' portar granda konekti kun il.
 
Cirkum [[1996]] la konflikto inter Hutu e Tutsi populi en [[Ruanda]] e [[Burundi]] atingis Zaire, por Hutu fugar a lando. Tutsi formisformacis milici por kombatar li e helpar renversar Mobutu. Kande Mobutu esis renversitarenversesis, [[Laurent Kabila]] dankis exterala forci por lua helpo, e demandis lia retroiro a lia landi. Kabila timis ke rasala milito extendis su a lando.
 
Kabila esis [[marxismo|marxista]], ma lia ekonomiala politiko mixis [[kapitalismo]] e [[kolektivismo]]. YeEn [[1998]] lia ex-helpanti, [[Uganda]] e [[Ruanda]], divenis lia enemiki, e suportis nova revolto di la ''Rassemblement Congolais pour la Démocratie'' o RCD ("Kongan asemblajo por la demokratio"). On komencis la [[Duesma Kongo milito]]. Kabila fondis nova helpanti en [[Zimbabwe]], [[Namibia]] ed [[Angola]], ed yeen [[1999]] il domtis la situeso en sudo ed en westo di lando.
 
=== Politiko ===