Albania: Diferi inter la revizi

'''Albania''' (en [[Albaniana linguo|Albaniana]] ''Shqipëri/Shqipëria'') esas lando qua jacas en sudo di Europa. Lua vicina landi esas [[Montenegro]] en nord-westo, [[Kosovo]] (lando ne agnoskata da [[Serbia]]) en nord-esto, [[Republiko Macedonia]] en l'esto, e [[Grekia]] en sudo. En la westo jacas la litoro di [[Adriatiko]]. LandoIta lando jacas ye min kekam 72 km de [[Italia]], tra Adriatiko.

Cirkum 3.000 aKa.K la Greki mencionis [[Iliria]], regiono partale okupata daper teritoriila deteritorio di nuna Albania, por unesma foyounesmafoye. Dum la periodo dil[[Romana Imperio]] la teritoriiteritorio di nuna Albania esis parto dide la provinci di [[Dalmatia]], Macedonia (specale [[Epirus Nova]]) e Supra Moesia. La teritorio divenisesis sub Romana e pospose sub [[Bizantina Imperio|Bizantina]] dominacajo til la [[7ma yarcento]], kande [[slavo|slavi]] enmigris vers la regiono. Albania divenis parto di [[Unesma Bulgara Imperio]] dum la [[9ma yarcento]].

La [[OtomanOtomana imperio|Otomani]] komencis konquestar la regiono dum la[[14ma yarcento]]. Dum la [[15ma yarcento]] [[Gjergj Kastrioti Skanderbeg]] konquestis la nedependesonedependanteso di parto dide laca regiono dedel OtomanOtomana imperio e divenis rejulo, ma yeen [[1478]] l'Otomani rikonquestis komplete laica regionoareo.

Granda parto di ladel populo adoptis l'[[islamo]] kom [[religio]], ede l'Albaniani esis la lasta populo kequi deziris separar su dedel OtomanOtomana imperio<ref>Raymond Zickel and Walter R. Iwaskiw, editors. (1994). "NATIONAL AWAKENING AND THE BIRTH OF ALBANIA, [mut.us/albania/index.htm]"</ref>. Malgre to, dum fino di [[19ma yarcento]] okuris multa revolti kontre la Turka dominacajo. Finale, Albania deklaris nedependesosua nedependanteso dedel OtomanOtomana imperio ye la[[2828ma di novembro]] [[1912]]. Ol adoptis la [[republiko]] kom formo di guvernerio yeen [[1920]]. YeEn [[1928]] [[Ahmet Zogu]], lua unesma prezidanto, adoptis la rejala titulo di [[Zog 1ma]], eed ica lando divenis [[monarkio]].

L'[[Italia]]ni invadis Albania yeen [[1939]] eed okupis ca lando til [[1943]], kande li esis remplasita da [[Germania]]ni, quaqui okupis ca lando til oktobro [[1944]]. La[[Nacionalismo|Nacionalista]] grupi, quaqui inkluzis [[komunismo|komunista]] partisani kombatis unesme kontre l'Italiani e pose kontre Germaniani, sen [[Soviet-Uniono|Sovietana]] helpo. [[Enver Hoxha]], chefo didil Albaniana Partiso di Laboro (komunista) divenis chefo di ca lando. Ilu esis aliancitofederito kun la Sovietani til [[1960]], ma ruptis l'alianco kande [[Nikita Hrushchev]] denoncis lela krimini di [[Yosif Stalin|Stalin]]. Do, Hoxha aliancisfederis su kun la [[Populala Republiko di Chinia]].

Ye la [[1111ma di aprilo]] [[1985]] Hoxha mortis. LiaLua sucedanto, [[Ramiz Alia]] gradozegradope komencis politikala aperturo. YeDum marto [[1991]] on okurisorganizis elektielekto en ita lando, e Ramiz Alia vinkis lor la prezidantala elekto. Malgre tato, un generala striko forcis la guvernoguvernerio abandonar la [[komunismo|komunista rejimo]]. LandoIca lando esis guvernita da Ramiz Alia til la [[33ma di aprilo]] [[1992]], kande il renoncis. On okurisokurigis elekti, e [[Sali Berisha]] esis elektita prezidanto.

Albania esas [[parlamento|parlamentala]] [[republiko]]. La prezidanto esas la [[chefo di stato]], ed esas elektita dapor 5-yara periodo da Nacionala Asemblo. NuneNun lo esas [[Bujar Nishani]]. La [[chefministro]] esas la [[chefo di guvernerio]]. NuneIlqua esas hodie [[Sali Berisha]].

La parlamento (''Kuvendi i Republikës së Shqipërisë'' - Nacional Asemblajo di Albania) havas 1 chambro kun 140 membri. NunaLa nuna [[konstituco]] esis adoptita ye la [[2828ma di novembro]] [[1998]].

La [[Judiciala povo]] esas kompozata da konstitucala korto, korto di kasaco, korti di apelo, e distriktala korti. La membri di konstitucala korto esas elektata da parlamento por maximamaximala periodo dide 9 yari.

Albania havas 172 km dide [[frontiero|frontieri]] kun [[Montenegro]], 115 km kun [[Kosovo]]<ref>Kosovo ne esas agnoskata kom nedependanta stato da [[Serbia]]. Ye la [[1717ma di februaro]] [[2008]] Nacionala Nacional Asemblajo di Kosovo unilatereunlatere deklaris lalua nedependesonedependanteso.</ref>, 151 km kun la [[Republiko Macedonia]] e 282 km kun [[Grekia]]. Lua [[litoro]] havas 487 km di extenso. [[Oronto stretajo]] separas Albania de [[Italia]] e havas min kam 100 km di totala extenso.

LandoIca lando esas kompozata daek monti, kolini e mikra planaja landi. La maxim alta monto esas [[Golem Korab]], kun 2.754 metri di [[altitudo]]. La maxim longa [[rivero]] di ca lando esas [[Drin fluvio]], kun 335 km di extenso.

EnAn la litoro la [[klimato]] esas Mediteranea, kun averajalaaveraja temperaturi di 7º [[Celsius]] dum [[vintro]] e 24º dum [[somero]]. En montala regioni, la klimato esas kontinentala.

L'averaja evo di Albaniana populo esas 28.9 yari,<ref>[http://www.instat.gov.al/graphics/doc/downloads/publikime/femrameshkuj2006.pdf Women, Men and shefit's in Albania 2006]</ref> yuna kande komparata ad altra Europana landi. De [[1991]] til [[2004]] cirkum {{formatnum:900000}} Albaniani ekmigris, dide quaqui cirkumaproxime 600,000 establisis su en [[Grekia]]<ref>[http://www.migrationinformation.org/Profiles/display.cfm?ID=239 Albania:looking beyond borders]. Migration Policy Institute</ref>. La majoritato dide lua populo esas Albani, kun minoritati dide Greki, Macedoni, Bulgari, ed altra.

''Meshari'' ("la meslibro") da [[Gjon Buzuku]] publikigita ye [[1555]] esas konsiderata kom la maxim anciena libro en [[Albaniana linguo]], ma on existas evidencievidentaji ke laca linguo ja esis skribita dum la 14ma yarcento. Dum la [[19ma yarcento]] okuris "Albaniana rivivacigorivivigo" kun influo di [[romantikismo]], e kelka autori divenis notora en Albaniana [[literaturo]]: romanisti [[Jeronim De Rada]] e [[Naim Frashëri]], e poeti [[Ndre Mjeda]] e [[Andon Zako Çajupi]]. La maxim bone konocata nun-tempala autorulo en Albaniana linguo esas [[Ismail Kadare]].