Milito en Vietnam: Diferi inter la revizi

== EpokoMilito dipor Francianedependeso partoprenode Francia ==

* [[1940]] –- [[Ho Chi Minh]] retrovenas de exilo a [[Vietnam]]. [[Japonia]] invadas tota [[Indochinia]].<br />

* [[1941]] –- Ho Chi Minh fondas liberiginta organizuro ''Vietminh'', ed ilu divenas lua chefo.<br />

* [[1945]] –- L’ imperiumo di Japonia falas. Vietminh okupas [[Hanoi]]. Demokrata Republiko Vietnam fondesas, e Ho Chi Minh esas elektita kom prezidantoprezidisto. Franca ed Angla trupi rivovenas en sudala Vietnam.<br />

* [[1946]] –- [[Francia]] e Ho Chi Minh subskribas en Hanoi traktato, quo agnoskas la nedependeso di Vietnam en limiti di uniono inter Federacio Indochinia e Francia. On ne povas decidar pri general plebicito en lando, e Vietnamani atakas en Hanoi Franca trupi.<br />

* [[1950]] –- [[Usa]] promisas a [[Francia]], Vietnam (administrata da Francia) ed altra Indochiniana stati nedirekta militala helpo.<br />

* [[1954]] –- La trupi di [[Vietminh]] komandita da generalo [[Võ Nguyên Giáp]] vinkas Franci en [[Dien Bien Phu-batalio|Dien Bien Phu]]. Usa suportas financiale Francia e pagas 80 % de spenso di Indochinia-milito. Dum konfero en [[Genève]] esas ligita armistico, ed esas decidita temporale dividor Vietnam alonge linio di 17ma nordala latitudo. Quankam Usa e Vietnam ne subskribas la pakto. On projetas organizar elekti ante la fino di agosto en yaro [[1956]], e pos elekti unionor sudala e nordala parto. Usa ligas por protektar Indochinia Sud-est-Azia-Pakto, e lua milital agadon jeras [[SEATO]]. Ho Chi Minh okupas nove Hanoi, quo divenas la chefurbo di Norda-Vietnam. En Suda-Vietnam Ngo Dinh Diem ganas povo kun helpo da Usa.<br />

*Militala spencispensi di Francia entote c. 5 milyardimiliardi [[Dolaro di Usa|dolari]].

*Financala suporto di Usa c. 2 milyardimiliardi dolari.

[[1955]] –- Usa komencas edukar l’armeo di Suda-Vietnam. Diem deklamas, ke Geneve-pakto ne koncernas Suda-Vietnam, do on ne mustas organizar general elekti en Suda-Vietnam.<br />

[[1956]] –- Vice-prezidantoprezidisto di Usa [[Nixon, Richard|Richard Nixon]] vizitas Saigon, chefurbo di Suda-Vietnam.<br />

[[1958]] –- Rebeli unesme atakas objekto apud Saigon.<br />

[[1959]] –- Unesma Usana “mentori” mortas dum kombato di Bien Hoa.<br />

[[1960]] –- En Suda-Vietnam agrokultivisti e membri di religionala minoritati e sekti objecionas kontra rejimo di Diem. Fondesas ''Nacionala Liberiginta Frontiero'' (FNL) di Suda-Vietnam.<br />

[[1961]] –- Vice-prezidantoprezidisto di Usa [[Johnson, Lyndon B.|Lyndon B. Johnson]] vizitas Saigon e promizas plusa helpo a Suda-Vietnam. Usa sendas plue e plue specala soldati, ed ante la fino dil yaro la quanteso di “mentori” esas plu kam 3.000. Depos 1955 Usa donabis helpo a Suda-Vietnam per 1.300 milioni dolari.<br />

[[1962]] –- Esas fondita stabo di Usana helpo militala en Saigon direktita da generalo Harkins. Usa anuncas unesma oficala numeri pri perdinti: dum 10 monati 46 Usana soldati mortabis.<br />

[[1963]] –- BudhanistiBudhisti demonstras plu forte kontrakontre rejimo di Diem. En Suda-Vietnam komencas serio di kombusto-suocidi. Diem deklaras militala stando, ma Usa oficale blamas lua politiko. Pose Suda-Vietnamana oficeri represas ed exekutas Diem, e samatempe Usa silence aceptas l’ agi.<br />

[[1964]] –- Ye agosto Usa asertas, ke Norda-Vietnamana torpedo-bateli atakis en [[Tonkin-bayo]] Usana destruktisto-navi. Lo esas la motivo por kontra-agi, ed Usana senato komisas a prezidantoprezidisto vasta yuri. Usa sendas en oktobro 20.000 soldati plue. Norda-Vietnam negas omna eventi en Tonkin-bayo, e segun posa studio l’ atako esis inventita.<br />

[[1965]] –- FNL atakas militala bazo di Usa en Pleiku. PrezidantoPrezidisto Johnson imperas totala bombardo di Norda-Vietnam. Johnson elektesas nove prezidantoprezidisto.<br />

[[1966]] –- Ye januaro en Suda-Vietnam esas 190.000 Usana soldati. La bombardo di Norda-Vietnam duras, e kom objekti esas i.a. oleo-magazini e portuo di Haiphong. Ye septembro on Suda-Vietnam esas 308.000 Usana soldati, ye fino di yaro 400.000.<br />

[[1967]] –- La milito expansas. Ye julio en Suda-Vietnam esas 450.000 Usana soldati, ye agosto 525.000. Suda-Vietnam recevas nova [[konstitucionokonstituco]]. Nguyen Van Thieu esas elektita prezidantoprezidisto, Nguyen Kao Ky vice-prezidantoprezidisto.<br />

[[1968]] –- Ye februaro partizani facas ''Tet ''-atako en tota Suda-Vietnam, ed anke en Saigon esas severa kombati. Usa e Norda-Vietnam tastas paco-posibleso, Usa finas la bombardo en nordo de 20ma latitudo, e negocio pri paco komencas en Paris. En Usa Johnson ne kuras por prezidanteskoprezidanteso pro komuna opiniono, e Richard Nixon esas elektita prezidantoprezidisto. Usa havas en Vietnam c. 543.000 soldati.<br />

[[1969]] –- Nixon anuncas, ke milito esos Vietnamizita, altre dicante Usa pokope retretos sua trupi e komencos helpar Suda-Vietnamani nur per pekunio, edukado ed equipado. [[Ho Chi Minh]] mortas. En Suda-Vietnam FNL fondas temporala revoluciono-rejimo. La mondo saveskas pri masakro en My Lai.<br />

[[19731971]] –- YeUsa [[27 di januaro]]atakas en [[ParisLaos]] lakontra pacoNorda-paktoVietnamana esastrupi. subskribita da Usa,En Suda-Vietnam ela Norda-Vietnam.sola Usakandidato eThieu luaesas unionintiri-elektita retretasprezidisto ek(per Vietnam94,3 dum% dude monativoti). QuankamEn Paris la kombatinegocio duras anke pospri paco-pakto. La bombardo di Kambodja finas ye [[15 di agosto]]duras.<br />