Germanala lingui

(Ridirektita de Germana lingui)
Ica artiklo bezonas revizo da ula persono qua konocas ambe Ido, ed ica temo ciencala, teknologiala, matematikala, filozofiala, sportala, edc.
Ka vu povas helpar ni revizar ol?

Germanala lingui esas familio di lingui apartenanta a tale nomizita Indo-Europana linguaro. Li konsistas ek tri precipua faki:

  • West-Germanala: Afrikansa, Angla, Friziana, Germana, Yiddisha, Nederlandana e Skota
  • Est-Germanala (mortinta fako): Burgundiana, Gotika e Vandala.
  • Nord-Germanala: Dana, Sueda, Gotlandana, Faerana, Islandana, Norvergiana, Nornada (mortinta).
Nuna distributo dil Germanala lingui in Europa:
Nordala Germanala lingui
  Sueda
  Dana
Westala Germanala lingui
  Skota
  Angla
  Basa-Germana
Punti indikas arei ube existas plureso linguala.

Cirkume 2000 yari ante nun en nordal Germania, Dania e sudal Skandinavia, multa tribui parolis lingui ancestrala de la moderna Germanala lingui. Dum 50 generacioni, Germanala dialekti chanjis tre lente, e nun en ocidentala Europa, on parolas la Germana, l'Angla e la Sueda, inter altri.

Historio redaktar

Introdukto redaktar

Germa linguaro esas parto del Europana linguaro. Ica lingui dividesis tradicionale en du granda grupi, segun la tratado di palatala okluzivi e labiovelari dil komuna linguo (proto-indoeuropana): palatala soni dil proto-indoeuropana [K] nun konservas en kentum lingui (ek la Latina centum), dum ke en la satem lingui ta sono evolucionis til esar sibilanta (Avestana satəm). Kam en la satem lingui la labiovelara redukta al K sono un ke en las kentum konservas labiala elemento kun la guturala qua tendencas vokaligar su. La Germanika, kun la Tokariana, la Hitita, la Greka, l'Italika, la Kelta e l'Ilirika esas parto dil lingui kentum. Ta difero esas fonetikala, ed existas multa relevanta komuna traiti qui posibligas establisar du granda geografial arei. Ico, qua eventas en la lingui satem, ne povas dicesar dil kentum lingui nam ne aparas havar fazo di komuna developado en lingui antea citate, quankam on povas vidar komuna origino e konstanta koincidi en vortaro, exemple en la Gotika þiuda, a. Nordala þjōđ "populo, gento".

Linguala karakterizivi redaktar

La precipua distingivo dil rilato dil Germanala lingui esas la komuna vortaro heredata dil pra-germanika. Ordinare, moderna Germanala lingui montras perdo di distintiva formi, sive en flexiono dil nomo, sive dil verbo. La du maxim konocata Germanala lingui, l'Angla e la Germana, developabas grava quanteso di perifrazala e analitikala formi en la verbo, kontre sintezala formi existinta en la maxim anciena formi di ta lingui: l'Anglo-Saxona e l'ancien Alta Germana.

Lexikala komparo redaktar

Angla Afrikansa Dana Nederlandana Faerana Germana Gotika Islandana Skota Sueda Norvegiana Yiddisha
Apple Appel Æble Appel Súrepli Apfel Aplus Epli Aiple Äpple Eple עפּל (Epl)
Board Bord Bræt Bord Borð Brett baúrd Borð Buird Bord Bord ברעט (Bret)  
Book Boek Bog Boek Bók Buch Bóka Bók Beuk Bok Bok בוך (Buḫ)
Breast Bors Bryst Borst Bróst Brust Brusts Brjóst Breest Bröst Bryst ברוסט (Brust)
Brown Bruin Brun Bruin Brúnt Braun Bruns Brúnn Broun Brun Brun ‫ברױן ‬ (Broyn)  
Day Day Dag Dag Dagur Tag Dags Dagur Day Dag Dag טאָג (Tog)
Die Sterf Sterven Doyggja Sterben Diwan Deyja Dee Døy שטאַרבן (Štarbn)
Enough Genoeg Nok Genoeg Nóg Genug Ga-nóhs Nóg Eneuch Nog Nok גענוג (Genug)
Father - Fader Veder Faðir Vater Atta Faðir - Fader Fader (Vater)
Give Gee Give Geven Geva Geben Giban Gefa Gie Giva/Ge Gi, Gje געבן (Gebn)
Glass Glas Glas Glas Glas Glas   Gler Gless Glas Glass גלאָז (Gloz)
Gold Goud Guld Goud Gull Gold Gulþ Gull Gowd Guld Gull גאָלד (Gold)
Hand Hand Hånd Hand Hond Hand Handus Hönd Haund Hand Hand האַנט (Hant)
Head Kop Hoved Hoofd/Kop Høvd/Høvur Haupt/Kopf Háubiþ Höfuð Heid Huvud Hovud קאָפּ (Kop)
High Hoog Høj Hoog Høg/ur Hoch Háuh Hár Heich Hög Høy הױך (Hoyḫ)
Home Heim Hjem Thuis Heim Heim Háimóþ Heim Hame Hem Heim הײם (Heym)
Hook Haak Krog Haak Haken Haken   Krókur Heuk Hake/Krok Krok  
House Huis Hus Huis Hús Haus Hús Hús Hoose Hus Hus הױז (Hoyz)
Many Menige Mange Menig Nógv Manch, Viel Manags Margir Mony Många Mange אַ סך, פֿיל (A sakh, Fil)  
Moon Maan Måne Maan Máni Mond Ména Tungl Muin Måne Måne לבֿנה (Levone)  
Night Nag Nat Nacht Nátt Nacht Nahts Nótt Nicht Natt Natt נאַכט (Naḫt)
No Nee Nej Nee Nei Nein/Nö Nei Nae Nej Nei נײן (Neyn)
Old Oud Gammel Oud Gamal/Gomul Alt Sineigs Gamall Auld Gammal Gammal אַלט (Alt)
One Een En Een Ein Eins Áins Einn Ane En/ett Ein/ei/eitt אײן (Eyn)
Ounce Ons Unse Ons Unze   Únsa Unce Uns Unse  
Snow Sneeu Sne Sneeuw Kavi Schnee Snáiws Snjór Snaw Snö Snø שנײ (Šney)
Stone Steen Sten Steen Steinur Stein Stáins Steinn Stane Sten Stein שטײן (Šteyn)
That Dat Det Dat Hatta Das Þata Þetta That Det Det דאָס (Dos)
Two Twee To Twee Tveir Zwei/Zwo Twái Tveir Twa Två To צװײ (Tsvey)
Who Wie Hvem Wie Hvør Wer Has Hver Wha Vem Kven װער (Ver)
Worm Wurm Orm Worm Ormur Wurm Maþa Ormur Wirm Mask, Orm Orm װאָרעם (Vorem)

Referi redaktar

  • Krahe, Hans Lingüística germánica, Cátedra, 1977.
  • John A. Hawkins (1990), Germanic Languages, in The Major Languages of Western Europe, Bernard Comrie, ed. (Routledge). ISBN 0-415-04738-2
  • Robert S. P. Beekes (1995), Comparative Indo-European Linguistics: An Introduction (John Benjamins). ISBN 1-55619-505-2

Extera ligili redaktar