Ekologio
Ekologio esas cienco qua studias la relati inter vivanta organismi, inkluzite homi e l'ambiento. Ol esas fako de la biologio. La skopo di studio di ekologio povas esar vivanta organismi, o faktori quale la klimato od orografio.
Lua skalo di studio iras de mikra bakterii til eventi qui afektas tota Tero. Lua studio havas praktika efekti en la prezervo di speci, en la plubonigo di agrokultivala tekniki, en la kreo di verda arei en urbi ("urbi ekologiale korekta"), edc.
Exempli pri temi studiata da ekologio:
- l'efekti de homala agadi sur l'ambiento. Exemple l'efekti di ecesiva uzo di pest-ocidili che ambiento, o quale kontrolar aerala poluto, inter altri;
- vivala procedi, interagi inter vivanta enti, ed adapti;
- la sucedanta evoluciono di ekosistemi;
- la transfero di energio e materii (exemple, tale nomizita "ciklo di nutrivi", la fotosintezo, edc);
- koopero, konkurenco e chasado interne od inter speci;
- la distributo di individui di ula speco che l'ambiento;
- modeli pri biodiverseso, e lia efekti che ambiento.
La vorto "ekologio" kreesis en 1869 dal Germana naturalisto e filozofo Ernst Haeckel, qui unionis du Greka vorti: oikós (hemo) e lógos (strudio). Komence, Haeckel definis 'ekologio' kom la cienco qua studias la relato inter vivanta enti e l'ambiento, ma pose augmentis la skopo dil studio, nun inkluzanta la studio dil transporto di materio ed energio, e quale vivanta enti transformas li.
