Batalio di Castillon
| Batalio di Castillon | |||
| |||
| Batalio di Castillon. Piktuto da Charles-Philippe Larivière (1798-1876). | |||
| Konflikto: | Centyara milito | ||
| Dato: | 17ma di julio 1453 | ||
| Loko: | Castillon-la-Bataille, Aquitania | ||
| Rezulto: | Decidigiva Franca vinko | ||
| Anglia | ↔ | Francia Bretonia | |
| John Talbot | ↔ | Jean Bureau | |
| 4 000 til 6 000 | ↔ | 8 000 til 13 000 | |
| 4 000 vunditi o kaptiti | ↔ | 100 mortinti o vunditi | |
La Batalio di Castillon esas batalio qua eventis ye la 17ma di julio 1453 inter armei komandita da Henry la 6ma di Anglia, e da Charles la 7ma di Francia. Lasta granda batalio di Centyara milito, ol finis per vinko Franca. Ol ank esis l'unesma batalio en qua artilrio montris esar efikiva.
Preludo
redaktarLa 300-yara longa dominaco Angla en Aquitania nek adportis mizerio a la regiono, nek opreso. Vicee, ol adportis komercala relati profitebla por amba lateri. L'Angla reji grantis autonomeso e facilaji kun liberala charti pri komoni.
Kampanio
redaktarAquitania esis preske rikonquestita dal Franci, ma la postuli di Charles facis regretar l'Angla tutelo. Henry komisis John Talbot, 1ma komto de Shrewsbury, riprenar la provinco. Pos rapida kampanio, Bordeaux kontrolesis ye la 23ma di oktobro 1452. Castillon aceptis la Godoni. Franci decidis lore kontreatakar. Li avancis til la valo di Dordogne, prenis Gensac ye la 8ma di julio 1453, proximeskis Castillon ma ne siejis olu. Ta konduto ruptis kun sua ofensiva strategio qua permisis prenar multa fort-placi. Sua skopo ne esis konquestar urbo pos urbo, vice destruktar l'armeo di Talbot e regulizar tale la fato di Aquitania. Bureau-frati konocis Castillon e sua proxim per havar kaptita la placo en 1451 kun l'armeo di Penthiève.
Batalio-preliminari
redaktarLa Franca armeo instalis su 1.8 km este de Castillon, che valo sur la dextra rivo di Dordogne. Li esis cirkume 10 000 homi di «omna provinci», 1.800 lancieri, arkeri, artilrio kun 300 kanoni servita da 700 manulaboreri. La selektita loko havis granda avantaji. Norde, il adosis su en Lidoire, mikra rivero kun eskarpoza rivi, ube la nivelo povis augmentesar kun greto-digo. Weste, sude ed este, 1,6-kilometra fosato cirkondis ol, protektita per arboro-trunki. Tale la kampeyo esis longa de 200 til 300 metri norde til sude, e 600 metri weste til este. Ante extensis su la planajo di Dordogne, rivero qua povas sole travadar a Rauzan.
La Franca kontingento rinforcesis per du suporti: 700 homi qui okupis la prioreyo de Saint-Florent, nord-weste de la kampeyo, e 240 lancieri de Bretona kavalrio por uzar kom rezervo-trupi, qui stacis 1,5 km norde.
La batalio
redaktarInformita da la Castillonani pri arivo di Franci, Talbot en Bordeaux komence hezitis, e pose decidis departar por helpar li. Ilu dormis en Libourne ed ye la 17ma di julio matine, deskovris la trupi da Rouault celita che boski exter la prioreyo. Pro konsilo da Castillonani, ilu hastis e shok-pulsis la febla garnizono di Saint-Florent. Ta lasta fugis ed esforcis atingar la kampeyo di Bureau. Ma la retreto esas desfacila, on sequis la kolineto super la rivero e pos sangoza batalio, fuginti atingis la kampeyo. Posible fatigita, Angli retroiris a prioreyo por dejunar e plu sendurstigar kun bona vino.
Talbot iris audar meso, kande ilu recevis informo ke Franci cedabis la fortifikuro. Fakte, polvo-nubi superstacis este. On savis pose ke esis bagajo-truki, neuzebla por kombato. Erorita per ta sembli, Talbot ne hezitis pluse e hastis kun sua trupi por atakar.
L'asalto esis masakro. Quik, 4 000 homi di Talbot mortigesis, inkluzite lu propra e lua filiulo. La cetera homi persequesis per kavalrio e kaptesis.