La spiristismo kodexizita per Allan Kardec esas spiritalista filozofio qua aparas en Paris en 1857 e qua naskigas sociala kulturala movado en Europa, til la komenco dil 20ma yarcento. Kardec expozas la principi di olu en "Le Livre des Esprits" (La Libro dil Spiriti) ed en sequanta verki.

Historio redaktar

Historiale, on darfas dicar ke la spiritista movado debutis en 1847 per la notora spiritista agi dal fratini Fox, qui habitis en Usa en la Stato New York. Farmodomo di la komono Hydesville, ube instalesis familio de German origino, nome le Fox, tale divenis la teatreyo di stranja fenomeni : bizara bruisi, krakadi di mobli, diplaso di objekti... Tatempe naskis la principo di to quon on esis nomizonta la spiritistala alfabeto. Nome, siorino Fox konstatis ke posiblesas komunikar kun la nevidebla ento produktinta ita fenomeni.

Ye elua questiono tale enuncita : «Se tu esas Spirito lore frapez dufoye», du frapi klare audebla e rapida audesis. La questionita ento, fine, danke ica procedo savigis lua identeso, qua esis olta di kolportisto asasinata en ita domo ed on trovis lua skeleto en la kelero. La rapida suceso di ca nova movado produktis diversa opozi. Sorcistin-chaso difuzesis tra tota Usa. Plura mediumi apene eskapis la lincho e la Eklezii agis furioze kontre fenomeni imputata a Lucifer e Beelzebuth. Eventis simila religiala konduto en Francia, ube la klerikala medii similigis la Spiriti a demoni prereprezentanta la regno dil Antikristo. Advere la opozo dal Eklezio a la spiritista praktiki donis ad olti diablala reputeso... La Eklezio kredis perceptar en la spiritismo, segun opiniono di siori Aubrée e Laplantine, «probo di modernigo dil anciena nekromancio maledikita e kondamnita dal Koncili.» Per apogar su sur biblala texti, e precipue la interdikto komunikar kun la mortinti, la Eklezio imperis en 1864 la interdikto lektar la totajo dil spiritista publikigaji, e en 1898 la spiritista doktrino kondamnesis dal Santa-Oficeyo. Ita kondamno iteresis en 1917.

Religio, cienco e spiritismo redaktar

Siori Aubrée e Laplantine atencigas ke, per «bone konocata proceso danke olqua la dei dil uni divenas la demoni dil altri, la Spiriti konsideresas kom la demoni dil Kristanismo, e ti qui advokas li konsideresas kom partisani di Satano». Lo esas probable la katolika autoro Huysmans, qua iros maxim fore tasinse : en lua libro «Là-bas», il redaktas ke la spiritisti satanumas e ke «omnakaze la spiritismo esas sordidajo»... Konseque onu ne bezonas astonesar pro la impliko di ula spiritisti en militanta kontre-klerikalismo. La promoceri dil spiritismo dum la 19ma yarcento mustis ya luktar kontre Ekleziani kun streta mento, ed anke atakesis dal ciencozi di ta tempo.

S-ri Chevreuil e Faraday esis granda adversi dil spiritismo, e sioro Larousse parolante prie, en 1876, asertis ke ol esas «trista folajo», «mentala maladeso», «funesta epidemio di supernaturalismo» e «kimeratra fenomeno dil spiriti»... Konseque la spiritismo atakesis samatempe dal Eklezio e dal Ciencistaro. E mem adjuntesis triesma atako nome olta agita da kelka okultisti ed esoteristi. Iti laste dicita ne kontestis la existo dil spiritistal fenomeni, ma li kritikis la spiritistal expliko di ca fenomeni. La kazo di René Guénon, autoro di la libro «L'Erreur Spirite» (La Spiritistal Eroro) en 1923, esas tipala carelate. Parolante pri la spiritismo il skribis ke ol esas «pseudo-religio» olqua esas «la maxim grosiera e stulta de omna recenta doktrini koncernanta la spiritaleso» e reprezentas «grandega intelektala regreso, entraprezo pri kolektiva maladigo mentala». Dum ke lu atakis samatempe l'okultismo e la spiritismo, Guénon redaktis en 1909, ke la «nejusteso di ta doktrini asertita kom spiritalista, esas la fakto ke oli esas nur materialismo transpozata ye altra feldo e ke oli volas aplikar ye la domeno dil spirito la metodi quin la oficala cienco uzas por studiar la fizikala mondo.» La okultisti, lu adjuntis, «esas, quankam li ne koncias ico, materialisti». Tamen, kad ne esas extravaganta akuzar pri materialismo doktrini – spiritistal od okultismal – qui agnoskas la existo di Deo, dil anmo e di la transa mondo ?

Dekado dum la 20ma yarcento redaktar

En Francia la kodexizinto dil spiritismo esas Denizard Hippolyte Léon Rivail (1804-1869), qua konocesas plu bone per la nomo Allan Kardec. En 1857, publikigesis la «Livre des Esprits» (Libro dil Spiriti), olqua esis laboruro pri klasifiko e sintezo rezultante de grandanombra mesaji komunikita da Spiriti a grupo de mediumi. Parolesas ulamaniere pri inquesto koncerne la transa mondo dum la yari 1850. Plura spiritisti, quale Gabriel Delanne, orientizis ita movado vers sinso racionalista ed experimentala. En 1917, Jean Meyer fondis, interkonsente kun Gabriel Delanne e Léon Denis, la Uniono Spiritistal Franca. Ed en 1925 eventis en Paris spiritistal kongreso kun delegiti veninta de 24 landi. Pose ita movado dekadis. La motivi qui explikas ica dekado esas precipue :

  • La fraudo da ula mediumi, qui deziris pruvar irgakuste lia kapableso.
  • La deskonkordi inter spiritisti ed okultisti, inter spiritisti e teozofi*, e la inklineso fondar metapsikala* societi.
  • La influo dal psikologiisti, psikiatri e psikoanalizisti : Bernheim, Janet, Freud, edc... La ciencema interpreti dil spiritistal fenomeni aludas la desasocio dil personaleso, dialogo kun su ipsa olqua interpretesas kom dialogo kun la Spiriti, etp...
  • La ataki dal Eklezio.

Brazilia: Guidanto dil Spiritismo nia-epoke redaktar

Niatempe, lo esas en Brazilia-lando ke la spiritismo standas maxim bone. La Brazilia-landana Federuro Spiritistal kreesis dum januaro 1884 segun instigo da Augusto Elias da Silva. En ita lando la nombro de «Kardecista» (qui esas partisani dil doktrino di Allan Kardec) spiritisti evaluesas ye plura milioni de homi. La Kardecismo esas diferanta de l' «umbanda» (qua esas la unika religio pure Brazilia-landana), olqua (la «umbanda») opozesas a la klasika ceremonii per propozar kantata e dansata ceremonii. Inter la diversa aspekti de mediumeso praktikata niaepoke en la Brazilia-landana spiritismala centri, on povas citar la psikografio (skribita mesaji diktata dal Spiriti), la psikofonio (mesaji transmisita parole dal audanta mediumi), la klarvido, la mediumala pikturo, muziko e skulturo. Asertite, existas anke ulaspeca mediumeso kun materiala efekti, olqua vizas precipue la materialigo di desinkarnacita spiriti. La maxim konocata mediumo Brazilia-landana en lua hema lando esas evidente Francisco Candido Xavier (1910-2002). Ilta redaktis per psikografio (automatala skribado) plu kam 400 verki, lua autor-yuri destinesas por promocar karitatala skopi di la centro di qua il esis la precipua mediumo, t.e. en Uberaba, urbo ube il rezidis quik de 1958. Lua unesma libro, La Parnaso di transa tombo(1935), konsistas ek totajo de 60 poemi sendita da 14 desinkarnacita autori, inter qui esas Augusto dos Anjos, Casimiro de Abren, Castro Alves, Antero de Quental e Julio Diniz. Depos la yari 1950 esis florifado, en Brazilia-lando, di mediumala romani di qui la redaktanti esas, exemple, Yvonne Pereira, Zibia Gasparetto e Marilusa Vasconcellos.

La Tot-Amerikana Spiritismal Federuro redaktar

La CEPA (TOT-AMERIKANA SPIRITISMAL FEDERURO) fondesis en 1946 en Buenos-Aires, Arjentinia. La CEPA mantenas la spiritismo segun la orientizo «Kardecista» kom «ciencala filozofio kun morala, etikala e sociala konsequi», ed ol ne aceptas ke la spiritismo konsideresez kom religio. La CEPA havas la partikulareso konsiderar la spiritismo kom movado Kristana ed Evangelial. Fakte, Kardec intelektabis la spiritismo kom laika filozofio qua devas restar neutra koncerne religio o politiko. La CEPA, savigas s-ro Aizpurua, «asumas la defio analizar la spiritismala doktrino opoze a la moderneso». La precipua koncepti di ca doktrino (Deo, la nemortiveso, la riinkarnaco, la mediumeso, la plureso dil habitata mondi) «konservas lia plena valideso pri la ciencala interpretado dil vivo, di la homo e dil Universo». Parolesas pri «evaluar quale ica principi devas esar harmonioza kun la extraordinara progresi dil Cienco» di nia epoko, aparte kun faki quale biologio, psikologio, medicino, fiziko... La feldi propozata por ita evaluado, tale pluse savigas s-ro Aizpurua, «koncernas la doktrinala kontenajo, la linguo, la paradigmo, l'epistomologio e la metodologio». Dum la 20ma yarcento, granda deskovri eventis en faki, quale la quantala fiziko, l'astrofiziko, la genala genio, la molekulal biologio, ed «esas nekareebla ke la spiritismo enirigez en lua generala percepto ica omna deskovruri». Quale dicis Allan Kardec : «La spiritismo, ecepte se lu intencas suocidar, ne povas klozar lua pordo ad irga progreso».

La Spiritismo en Francia, nunepoke redaktar

La sintezo konstruktita da Kardec (uniono dil cienco, dil filozofio e dil religio) spliteskis a multa ideala ondi quale la teozofio (qua havas elementi pruntita dek Orientala metafiziko) e la metapsikio (doktrino experimentala e sen religiala prejudiki), ica laste dicita konformesas a la nuna parapsikologio. Inter la Franca spiritista grupi, on povas citar la Franca Uniono Spiritista e France-parolanta (qua editas la «Revue Spirite» di qua la interretal pagino esas : www.spiritist.org) e la Spiritistal Amikaro Allan Kardec di Nancy (www.spiritisme.com). Ni mencionez anke l'IFRES (Instituto Franca pri explorado ed experimentado spiritistal), olqua deziras riaktualigar la demonstro di la realeso dil fenomeno pri transvivo tra experimentado harmonioza kun nia epoko. Tateme l'IFRES uzas la teknikala novaji. Tale l'IFRES implikas su en la konstrukto di nova sistemi di audio- o video-enrejistrado quale on povas konstatar lo che lua interretala pagino : www.ifres.org.

Doktrino e praktiko spiritismal redaktar

La riinkarnaco – o plureso dil existi di la sama anmo en diferanta korpi – esas la fundamentala punto dil edifico di la Franca spiritismo : Kardec difuzas l'opiniono ke l'anmo mantenas komplete lua individueso pos la morto e ne esas posibla retroirar ye la skalo dil fizika fenomeni. Aktravorte, on povas inkarnacesar nur en homala korpo e ne en animalo exemple. Se on eceptas la doktrinala aspekto, quon on povas dicar pri la experimentala aspekto dil spiritismo ? Oportas avertar kontre la spiritismala praktiki efektigata exter serioza ed experiencoza grupo (agita precipue da yuni) qui havas nula preciza savo doktrinala pri la spiritismo. La experienco aquirita interne di spiritista grupo havas evident avantajo : la personi qui partoprenas la kunsidi savas guidar oli, savas quale agar kande oli neexpektite havas mala efekti, e precipue savas kande e quale finar la kunsidi.