Hungara revoluciono di 1848
La Hungara revoluciono di 1848, o dicita komplete, Revoluciono Civismala e nedependo-milito Hungara de 1848 til 1849 (Hungare 1848–49-es polgári forradalom és szabadságharc) esis un ek la diversa revolucioni eventinta ca yaro en Europa, en regioni guvernita da dinastii Habsburg e Bourbon. Diferanta de altra loki, la revoluciono en Hungaria transformesis en milito pri la nedependo Hungara de Austrian imperio. Malgre faliinta, ol esis un ek la maxim importanta eventi di la moderna historio di Hungaria, ed esis importanta por plusolidigar nacionalismo e moderna nacional identeso di la lando. Multa ek lua chefi, exemple Luis Kossuth, Sándor Petőfi e Mór Jókai, judikesas kom la maxim importanta individui di Hungara historio. L'aniversario di la komenco di la revoluciono, la 15ma di marto, esas un ek la tri nacionala festo-dii di la lando.
Pos populala revolti en Palermo, Paris e Wien dum la komenco di 1848, ye la 15ma di marto, grupo di radikala yuni Hungara kunvenis por komencar simila movado en Budapest. Sándor Petőfi, yuna poeto Hungara, kunvokis e duktis li, tra lekto di poemi nacionalista, qui stimulis habitanti dil urbo unionar su a la revolto. Li publikigis tale nomizita "12 punti di la revoluciono", qui demandis, inter altri, expreso-libereso, la kreo di nacionala guardo Hungara, kelk automomio relate le Habsburg, la kreo di nacionala banko, e la kunvoko di Nacional Asemblo yarala en Pest. Ensemble la peticiono, la verso di la "Kansono Nacionala" (Nemzeti dal) da Petőfi e la "klamado" da Mihály Vörösmarty duris stimular Hungari konfrontar Austriani. Samatempe, Lajos Kossuth, Hungara nobelo nacionalista, prizentis reklamaci en Wien, kun altra membri di la delegaciono Hungara, e diskutis kun lokala rebela chefi por igar sekura la plusolidigo di la movado en Hungara teritorio. Franz la 5ma, rejulo Hungara (1830-1848) e imperiestro di Austria, ne aprobis l'asemblo Hungara qua kunsidis en Bratislava, tamen ye la 16ma di marto ilu koaktesis aceptar ol ante la revoluciono. Ye la 17ma di aprilo, Franz la 5ma fugis a Innsbruck, nam lu judikis ke Wien ne plus esis sekura urbo. En junio, Hungaria divenis la 3ma lando en kontinental Europa qua elektis demokratale lua parlamento.
Dum la fino di agosto 1848, imperiala guvernerio Austriana komencis rekuperar tereno, ed Austriana korto retroiris a Wien. La tensi augmentis, ed ye la 2ma di oktobro 1848 la guvernerio Hungara renuncis. La sequinti di Lajos Kossuth demandis nemediate la nedependo di Hungaria de Austria. Pos serio di sedicii e batalii, en qui Austrian armeo vinkesis, Franz la 5ma renuncis favore sua filiulo, arkiduko Franz Karl de Austria. L'arkiduko anke renuncis, favore sua filiulo Franz Josef la 1ma, qua asumis la krono ye la 2ma di decembro dil sama yaro. Franz Josef pregis helpo de Rusa imperio, e recevis rinforci di 200 mil soldati. Ye la 8ma di julio 1849, imperiala trupi okupis Buda e Pest, e koaktis la guvernerio di Kossuth fugar unesme a Szeged, e pose renuncar.
Ye la 6ma di oktobro 1849 la lasta soldati Hungara vinkesis da Austriani, e 13 generali Hungara kaptesis e mortigesis en Arad. Li divenis konocata en la historio di Hungaria kom "la 13 martiri di Arad".