Franca republikala kalendario

Ica artiklo bezonas revizo da ula persono qua konocas ambe Ido, ed ica temo ciencala, teknologiala, matematikala, filozofiala, sportala, edc.
Ka vu povas helpar ni revizar ol?

Revoluciona kalendario esis kalendario kreita ye la 21ma di septembro 1792 dum Franca revoluciono.

Revoluciona kalendario di 1794.

Anciena nomi di 12 monati esis chanjita a novi. Omna monato havis 30 dii, ed extra kin dii esis dedikita por laboro, genieso e bona igi en fina. En omna monato esis tri dek-dii semani, do nur omna dekesma dio esis por repozo. Nov-yaro esas autunala equinoxo dio (maxim-multa-kaze 22 di septembro).

Napoléon Bonaparte abolisis ol 1806 retrouzante Gregoriala kalendario.

Ol esis oficale uzita ye 1871 da Paris-komono.

Monati redaktar

La yaro di la kalendario republikala komencis sur la dio la autumnal equinox eventis en Paris, e havis dek-e-du monati de 30 dii single, qua esis nomizita apogita sur naturo, principe ralatas al ordinara vetero en e cirkum Paris.

  • Autuno:
    • Vendémiaire (de Franciana vendange, derivita de Latina vindemia, «rekolto di vitbero»), komencanta ye 22, 23, o 24 di septembro
    • Brumaire (de Franciana brume, «nibulo»), komencanta ye 22, 23, o 24ma di oktobro
    • Frimaire (de Franciana frimas, «frosto»), komencanta ye 21, 22, o 23 di novembro
  • Vintro:
    • Nivôse (de Latina nivosus, «nivoza»), komencanta ye 21, 22, or 23 December
    • Pluviôse (de Franciana pluvieux, derivita de Latina pluvius, «pluvoza»), komencanta ye 20, 21, o 22ma di januaro
    • Ventôse (de Franciana venteux, derivita de Latina ventosus, «ventoza»), komencanta ye 19, 20, o 21 di februaro
  • Printempo:
    • Germinal (de Franciana germination, «jermala»), komencanta ye 20 o 21ma di marto
    • Floréal (de Franciana fleur, derivita de Latina flos, «florala»), komencanta ye 20 o 21ma di aprilo
    • Prairial (de Franciana prairie, «pratala»), komencanta ye 20 o 21ma di mayo
  • Somero:
    • Messidor (de Latina messis, «rekolto»), komencanta ye 19 o 20 di junio
    • Thermidor (o Fervidor) (de Grekiana thermon, «somrala varmeso»), komencanta ye 19 o 20ma di julio
    • Fructidor (de Latina fructus, «frukto»), komencanta ye 18 o 19ma di agosto

Remarkez: Sur multa imprimita kalendarii di la yaro II (1793–94), la monato di Thermidor esis nomita Fervidor (de Latina fervens, "varma").

Multa di la monato-nomi esis nova vorti inventita de Franciana, Latina, o Grekiana. La dezinenco di la nomi esas grupigata per sezono. Dor signifikas «dono» en Grekiana.[1]

En Britania, samtempa joko mokis la Kalendario republikala per nomas la monati: Wheezy («Siflive»), Sneezy («Sternutive») e Freezy («Frostive»); Slippy («Glitive»), Drippy («Gutifive») e Nippy («Koldive»); Showery («Pluvive»), Flowery («Florive») e Bowery («Foliive»); Hoppy («Saltetive»), Croppy («Koliajive») e Poppy («Papaverive»).[2] La Skotiana historiisto Thomas Carlyle sugestis kelktete plu serioza Angliana nomi en ilua verko de 1837 The French Revolution: A History,[1] nomate Vintagearious, Fogarious, Frostarious, Snowous, Rainous, Windous, Buddal, Floweral, Meadowal, Reapidor, Heatidor, e Fruitidor. Simila a la Franciana originali, li sugestis signifiko relatanta a la sezono ma esas neologismi, vice vorti ja existanta.

La dek dii de la semano redaktar

 
Horlojeto de la Franciana revoluciono montranta nomi di dio-deki décade e triadeka monato-nombri de la Kalendario republikala, ma per dek-e-dua tempo. Estalata en Neuchâtel Beaux-Arts museum.

La monato esis dividita aden tri décades o «semano» ek dek dii single, simple nomita:

  • primidi (unesma dio, o prima dio)
  • duodi (duesma dio)
  • tridi (triesma dio)
  • quartidi (quaresma dio)
  • quintidi (kinesma dio)
  • sextidi (sisesma dio)
  • septidi (sepesma dio)
  • octidi (okesma dio)
  • nonidi (nonesma dio)
  • décadi (dekesma dio)

Décades (dio-deki) esis abandonita en Floréal an X (aprilo 1802).[3]

Referi redaktar

  1. 1,0 1,1 Autoro: Thomas Carlyle. The French revolution: a history  Publikigita da Harper. 
  2. Sporting Magazine - Publikigita da Rogerson and Tuxford. Dato di publikigo: January 1800. Pag.: 210 URL vidita ye 23ma di decembro 2014. 
  3. Autoro: Antoine Augustin Renouard. Manuel pour la concordance des calendriers républicain et grégorien  Publikigita da A. A. Renouard.  URL vidita ye 14 September 2009.