Wikipedio

Milito pri nedependo Greka: Diferi inter la revizi

Deskripto interagiva pri la kronologio dil artiklo
← Plu anciena versiono
Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
VidalaWikitexto
Nula rezumo di redakto
Nula rezumo di redakto
 
Lineo 18:
La '''milito pri nedependo Greka''', o '''Greka Revoluciono''' ([[Greka linguo|Greke]]: Ελληνική Επανάσταση, ''Elliniki Epanastasi''; dum la 19ma yarcento, Greki nomizis ol simple Αγώνας, ''Agonas'', "Lukto"; [[Turka linguo|Turke]]: يونان عصياني ''Yunan İsyanı'', "'''revolto Greka'''"), esis milito eventinta de 1821 til 1830 en qua Greka revolucioneri luktis kontre [[Otoman imperio|Otomana]] dominaco. Greki pose recevis suporto de diversa Europana povi, exemple [[Rusa imperio]], [[Rejio Francia]] ed [[Unionita Rejio]]. Samatempe, Turki recevis suporti de vasala teritorii en la nordo di Afrika, nome [[Egiptia]]. La milito efektigis la formaco di [[Grekia|moderna Grekia]]. En tota mondo, Greki festas la revoluciono ye la 25ma di marto, kom lua nedependo-dio.
 
Grekia subisis Otomana dominaco de ante la dominaco di [[Konstantinoplo]], dum la 15ma yarcento.<ref>{{Citez jurnalo od edituro‎|nomo=Caroline|surnomo=Finkel|titulo= Osman's Dream: The History of the Ottoman Empire|publikigita ye=2007|editero= Basic Books|page=17|url=https://books.google.com/books?id=9cTHyUQoTyUC&pg=PA17}}</ref> Dum la sequanta yarcenti, eventis sporadika, tamen sensucesa, revolti en Grekia kontre Otomana dominaco.<ref>Woodhouse, ''A Story of Modern Greece'', 'The Dark Age of Greece (1453–1800)', p. 113, Faber and Faber (1968)</ref>En 1814, fondesis sekreta organizuro nomizita ''Filikí Etería'' (Socio di Amiki) kun skopo liberigar Grekia, stimulita pro revolucional idei lor existanta en Europa. La ''Filikí Etería'' projetis komencar revolti en [[Peloponeso]], en Danubiana princii, ed ank en [[Konstantinoplo]]. La revolto projetesis komencar ye la [[25ma di marto]] [[1821]] (segun [[Juliala kalendario]]), t.e. religiala dio di Anunco-festo por kristani ortodoxa. Tamen, la projeti da ''Filikí Etería'' deskovresis dal Otomani, pro to la revolto anticipesis, e fakte komencis ye la [[6ma21ma di martofebruaro]] ([[Gregoriala1821]] segun [[Juliala kalendario]]) ([[21ma6ma di februaromarto]] segun [[1821Gregoriala kalendario]]) che Danubiana princii,. tamenTamen ol rapide sufokesis dal Otomani. L'eventi norde stimulis Greki qui habitis Peloponeso (Morea) revoltar, ed ye la [[17ma di marto]] [[1821]], la milito deklaresis. En septembro 1821, Greki komandita da [[Theodoros Kolokotronis]] kaptis Tripolitsa. Revolti komencis en [[Kreta]], [[Macedonia (Grekia)|Macedonia]] e centrala Grekia, tamen Otomani sucesis represar li. Samatempe, improvizita floti Greka sucesis vinkar Otoman mar-armeo, che [[Egea maro]], ed impedis l'arivo di rinforci Otomana per maro.
 
Balde aparis rivaleso inter partisi Greka, e sequanta interna militi komencis. Otomana sultano pregis relpo de lua vasalo [[Mehmet Ali di Egiptia]], qui sendis lua ilua filiulo Ibrahim Pasha a Grekia kun armeo, por represar la revolti, kambie teritoriala anexi. Ibrahim desembarkis che Peloponeso en februaro 1825, e kaptis multa teritorii ante finir la yaro. Pos 1-yara siejo, urbo [[Mesolongi]] kaptesis en aprilo 1826. Malgre la falio dil invado en Mani, [[Athina]] anke falis, e la revoluciono semblis vinkita.
Obtenita de "https://io.wikipedia.org/wiki/Milito_pri_nedependo_Greka"