Wikipedio

Epidemio: Diferi inter la revizi

Deskripto interagiva pri la kronologio dil artiklo
← Plu anciena versiono
Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
VidalaWikitexto
kelka mozifiko en la texto
partale riskribita
 
Lineo 2:
'''Epidemio''' esas la rapida dissemo di [[infektiva morbo]], en ula loko e dum kurta periodo di tempo, afektanta granda quanto di personi o di animali. Exemple, kande 15 individui en 100 mil habitanti kontaminesas per [[meningito]] dum du o plusa sequanta semani ja esas posibla parolar pri epidemio. Ordinare, epidemii eventas kande genezala modifiko di ula patogeno faciligas lua transmiso e desfaciligas l'imuneso di individui.
 
Epidemii povas esar limitizita ad ula loko; tamen, kande ol dissemesas a diversa regioni, on parolas pri [[pandemio]].
 
== Historio ==
Infektiva morbi sempre existis en homala historio, quale montras skeleti evanta mili de yari, qui havis traci pri morbi efektigita da [[bakterio|bakterii]] o [[viruso|virusi]], exemple [[tuberkloso]], [[sifiliso]] o [[poliomielito]].
 
Ordinare, texti qui mencionis li nomizis epidemiala morbi neprecize, exemple "la plago", "la malado", "la sufro", "la kalamitato"... To desfaciligas savar quala morbo esis.
{{specala revizo}}{{riskribota}}▼
Ordinare, la texti qui konocigas oli nomizas la epidemiala morbi per nepreciza vorti (la plago, la malajo, la sufro, la kalamitato...) qui ne posibligas determinar quala afekto oli aludas. On trovas icaspeca nomizo tam bone che l'Egiptiani dil duesma yarmilo a.K. kam che la [[Sumeria]]ni od en la maxim ancien epoko di Chinia.
 
Plu tarde la, Greki uzasuzis la vorto ''loimos'' e la Romani uzasuzis la vorto ''pestis'', qui ambaambe signifikassignifikanta «plago». L'anciena FrancaLatinida linguodialekto di la Mezepoko, qua esis latinida dialekto, anke adoptis pestis e Francigis ol per «pestes» (qua furnisis ''pestopestis'', adma Ido).to Olne havisposibligas loredistingar la generala senco diquala omnamorbo epidemiala morbi- nedistingeble:exemple la[[bubonala pesto]], same kam la [[variolo]], la [[tuberkloso]], la [[morbilo]], la [[tifo]], edcod altra - esis.
 
▲{{specala revizo}}{{riskribota}}
=== La falo dil Roman imperio aceleresis per la pesto ===
La L'unesma dokumento qua ne limitizesas mencionar la abomindajiabominindaji di epidemio, ma anke indikas lua ekonomiala e militistalmilitistala konsequi, debesasskribesis ada laGreka historiisto Greka Thoukydides (ϴουκυδιδης). IlIlu raportasdeskriptas «la «pesto», qua, en 430 ante nia ero, devastis la habitantaro di [[Athina]] cirkume 430 aK. Ica plago, qua versimile esis la variolo, aparis en ita Greka civitourbo ube amaseskis la habitanti dil cirkumajo fuganta l'avanco dal armeo di Sparta. Ol mortigis tre nombroza personi e plufebligis talgrade l'armeo di ca siejata urbo Thoukydides (ϴουκυδιδης) ke ol kaptesis dal nedomajita trupi di Sparta e di lua federiti.
 
Plu tarde, la Roman imperio frapesis severe per l'epidemii. En la 1ma yarcento ante nia ero, la malario atingis l'agrokultival arei cirkum Roma, e, simile a Athina, la rurani refujis en ica urbo. Li adportis ibe la dicita morbo ed ol persistos en la tota aludita regiono endemiale dum plura centi de yari.
Obtenita de "https://io.wikipedia.org/wiki/Epidemio"