Hamburg: Diferi inter la revizi

Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
+texto, referi
Nula rezumo di redakto
Lineo 36:
En 1529, l'urbo adoptis [[Luteranismo]], e pose recevis protestanta refujinti qui fugis de [[Nederlando]] e [[Francia]]. Dum la [[17ma yarcento]], ol recevis [[judo|juda]] refujinti de [[Portugal]]. Dum la komenco dil 19ma yarcento, l'urbo okupesis da [[Napoléon Bonaparte]], ma en 1814, Rusa trupi komandita dal generalo Bennigsen liberigis ol. En 1842, granda fairo, komencita ye la 4ma di mayo ed extingita erste ye la 8ma di mayo, destruktis 1/4 del urbo e produktis 51 morti e 20 mil plusa homi restis senhema. La kompleta rikonstrukto dil urbo duris dum plu kam 40 yari.
 
[[Arkivo:Hamburg Hopfenmarkt by Suhr.jpg|thumb|320px|left|Merkato di Hamburg cirkume 1840.]]
Pos epoko di politikalapolitikal agiteso en 1848, en 1860 Hamburg adoptis midemokrata [[republiko|republikala]] [[konstituco]]. Ol membreskis la [[Kunfederuro Germana]] (1815 til 1866), la Norda Federuro Germana (1866 til 1871), e pos 1871, [[Germana imperio]]. Depos la duimo dil 19ma yarcento lua [[portuo]] kreskis, e divenis la 3ma maxim granda portuo dil Atlantiko, ed importanta loko de ube departis ekmigranti vers la Nova Mondo. En 1892 eventis granda epidemio di [[kolero]], qua produktis 8600 morti, la maxim granda epidemio en Germania dum la 19ma yarcento.
 
En 1903, inauguresis en Hamburg l'unesma sociala klubo por nudismo, ''Freilichtpark'' ("parko di la libera lumo"). Pos l'unesma mondomilito, Germania perdis lua kolonii, e Hamburg perdis multa ek lua komercala voyi. Pos la revoluciono di novembro, la konsilistaro di Soldati e Laboristi decidis facar elekto ye la 6ma di marto 1919. Entote 6 elekti eventis til 1933. En ca lasta, [[Nacional-Socialismo|NSDAP]] obtenis 35% ek la voti, kontre 15% por komunisti. Pos la kapto di povo dal Naziisti, la politikala strukturo di Germania modifikesis multe. La lego ''Gesetz über den Neuaufbau des Reiches'' aprobita ye la 30ma di januaro di 1934 extingis la federuro, ed en 1935 la stati transformesis en distrikti regionala (Germane: ''Gau''). En 1938 la limiti del urbo expansesis, e Hamburg enkorpigesis Wandsbek, Harburg, Wilhelmsburg ed Altona. Ye la 1ma di aprilo 1938 l'ofico di urbestro, lokala senato e la konstituco di Hamburg supresesis per lego, e l'urbo rinomizesis ''Hansestadt Hamburg''.
 
[[Arkivo:Royal Air Force Bomber Command, 1942-1945. CL3400.jpg|thumb|320px|left|Edifici destruktita pos bombardo Britaniana, c. 1943.]]
Dum la [[duesma mondomilito]], Hamburg subisis serioza bombardi qui mortigis cirkumeplu 42kam 00050 mil personi e destruktis 80% de lua edifici.<ref>{{cite web|url=https://sites.google.com/site/hamburggermanyproject/basic-information/history-of-hamburg|title=History of Hamburg - Hamburg, Germany|publisher=Google Sites|accessdate=28ma di agosto 2021|language={{en}}}}</ref> Britanian avioni lasis 23.000 tuni di bombi, ed Usan avioni lasis plusa altra 16.000 tuni. Pro la durigo di bombardi, multa habitanti livis Hamburg: en mayo 1945, cirkume 500 mil personi, o 35% de la habitantaro, livabis ol.<ref>Richard Overy, '' The Bombers and the Bombed: Allied Air War Over Europe 1940-1945'' (2014) pp 301, 304</ref> De 1938 til 1945, Naziisti establisis [[koncentreyo]] che quartero Neuengamme. Kelk ek lua edifici prezervesis e transformesis en memorialo en 2008.
 
[[Arkivo:Sand 1949 Harburg o-bus O-2.jpg|thumb|320px|Hamburg en 1949.]]
L'urbo perdabis multa ek lua kulturala pasintajo dum la milito. De 1945 til 1949 ol okupesis dal Britaniani.
Hamburg kapitulacis a la Federiti ye la [[3ma di mayo]] [[1945]], pos la [[batalio di Hamburg]]. En decembro 1946, multa Naziisti, inkluzite mulieri, judikesis pri krimini eventinta che koncentreyo Ravensbrück. Til 1949, kande ol divenis stato de [[West-Germania]], l'urbo okupesis dal Britaniani, qui administris ol nedirete e stimulis lokala habitanti riorganizar l'administrado. L'urbo perdabis multa ek lua kulturala pasintajo dum la milito, e la [[Fera kurteno]], distanta nur 50 km este del urbo, privacis Hamburg de lua doplando, e diminutis lua komerco.
 
Ye la 16ma di februaro 1962, severa sturmo efektigis inundado dal [[fluvio Elbe]] en 1/5 del urbo, e produktis 300 morti. Dum la duimo de la [[yari 1960a]] la habitantaro dil urbo atingis 1,8 milioni, tamen ol diminutis dum la sequanta yardeki pro la migrado vers suburbi. Dum la yari 1980a, la quanto di enmigranti qui rezidis en la urbo atingis 10% de la habitantaro.<ef name=Britannica>{{cite web|title=Hamburg - Evolution of the modern city|url=https://www.britannica.com/place/Hamburg-Germany/Evolution-of-the-modern-city|publisher=Encyclopaedia Britannica|acccessdate=28ma di agosto 2021|language={{en}}}}</ref>
 
Pos la [[riunigo di Germania]] en 1990 e la membresko di Baltika landi che [[Europana Uniono]], la [[portuo]] di Hamburg itere divenis importanta e projetis expanso. De 1998 til 2001, segun deskovresis da posa inquesto, kelk ek la [[teroristo|teroristi]] qui atakis ''World Trade Center'' en 2001 - grupo pose nomizita "celulo di Hamburg" - rezidis en la urbo.
 
De la 7ma til la 8ma di julio 2017 l'urbo gastigis somito-renkontro di [[G20]], malgre protesti e tumulti.
 
== Geografio ==
[[Arkivo:Hamburg_by_Sentinel-2.jpg|thumb|250px|Satelital imajo pri Hamburg.]]
[[Arkivo:Hamburger Hafen-St. Michaelis.jpg|thumb|left|320px|left|Portuo di Hamburg.]]
La [[reliefo]] di Hamburg esas plana, jacanta en amba rivi dil [[fluvio Elbe]]. Lua maxim alta monto esas Hasselbrack, jacanta 116,2 metri sur la marala nivelo. L'urbo esas vicina de Germana stati [[Schleswig-Holstein]] ed [[Infra Saxonia]].
Linio 69 ⟶ 79:
{{Commons|Hamburg}}
{{reflist}}
[[Kategorio:UrbiHamburg| en Germania]]