|
'''Sao Paulo''' esas [[stati di Brazilia|stato]] jacanta en la [[Sud-estala regiono (Brazilia)|Sud-estala regiono]] di [[Brazilia]]. Lu havas kom vicini [[Minas Gerais]] norde ed nord-este, [[Rio de Janeiro (stato)|Rio de Janeiro]] nord-este, [[Paraná (stato)|Paraná]] sude, e [[Mato Grosso do Sul]] weste. Este e sud-este jacas l'[[Oceano]] [[Atlantiko]].
Kun plu kam 44 milion habitanti<ref name=IBGE/>, qui reprezentas 22% deek tota habitantaro di Brazilia, ol esas la maxim populoza stato di Brazilia. La habitantaro dil stato rezultas de la mixo inter [[Italia]]ni, [[Portugal]]ani, [[indijeno|indijeni]], [[Afrika]]ni e personi qui venis de altra regioni di la lando. Altra enmiganti, exemple [[Hispania|Hispani]], [[Arabia|Arabi]], [[Japonia]]ni, [[Germania|Germani]], [[Korea]]ni e [[Chinia]]ni anke kontributis por la kompozuro di la lokala habitantaro.
== Historio ==
[[Arkivo:São Paulo (Greve de 1917).jpg|thumb|250px|Laboristi dum la striko di 1917.]]
Pos la duesma duimo dil 19ma yarcento gradope augmentis la nombro di [[fabrikerio|fabrikerii]] en la stato, kun importanta augmenti en [[1914]] pro la desfacileso importacar fabrikadi dum l'[[unesma mondomilito]]. La prezenteso, en la industrio, di multa Italiana ed Hispana enmigranti qui havabis kontakto kun l'idei [[anarkiismo|anarkiista]] e [[socialismo|socialista]], adportis l'idei pri l'organizo di la laboristi en [[sindikato|sindikati]], e stimulis l'unesma generala striko qua revendikis plubonigo di la laborala kondicioni. Pro la kresko ekonomiala, la [[meza klaso]] augmentis, e gradope komencis kritikar la politikala sistemo di latale nomizita "republiko-kafeo-kunplu-lakto-republiko", exemple l'elekti nesekreta (la personi mustis deklarar por quiquin li votis), la fraudi elektala o la kompro di voti, e demandis l'adopto di sekreta votado. Ye la 5ma di julio [[1924]] eventis sedicio komandatakomandita dal lietnanto Isidoro Dias Lopes, qua duris dum 23 dii e koaktis la guberniestro (lore nomizita "prezidanto dildi la stato") Carlos de Campos fugar de la centro dil urbo versa la quartero Penha.
[[Arkivo:Revolução_de_1930.jpg|thumb|250px|[[Getúlio Vargas]] e lua suporteri en Itararé, Sao Paulo.]]
[[Arkivo:Cartão Postal do MMDC.jpg|thumb|left|250px|Posto-karto pri la Revoluciono di 1932.]]
L'industriizo itere stimulesis pos l'[[ekonomiala krizokrizego di 1929]], pro la desfacilesi pri obtenar extera monetaropresti ed importacar vari, kun la diminuteso dil exportaco di kafeo. Tamen, la [[meza klaso]] qua sustenis latale nomizita [[revoluciono di 1930 en Brazilia|revoluciono di 1930]] komandita da [[Getúlio Vargas]] qua extingis la "politiko -kafeo-kunplu-lakto", balde komencis demandar nova [[konstituco]] por la lando. Anke politikistiPolitikisti de Sao Paulo ank esis deskontenta, ed en [[1932]] komencis revolto qua qua pose divenis militaralamilitala konflikto kontre centrala guvernerio e duris de la [[9ma di julio]] til la [[2ma di oktobro]] di ta yaro1932. Ta revolto, sufokita da la centrala guvernerio, divenis konocota kom ''Revolução Constitucionalista de 1932'' ("konstitucala revoluciono di 1932"). QuankamMalgre ke Sao Paulo vinkesis endum la milito, Getúlio Vargas cedis e kunvokis konstitucal asemblajoasemblo, qua promulgis nova konstituco en [[1934]].
[[Arkivo:Kombi Pick Up Aço.jpg|thumb|left|250px|''Kombi'' da [[Volkswagen]], un ek l'unesma automobili fabrikita en Brazilia.]]
L'industrio dil stato duris kreskar dum la [[duesma mondomilito]] pronam laesis desfacilesodesfacila importacar vari, e lasamatempe demandolora furnisarmilitanta varilandi aanke militantademandis landivari. Dum la [[yari 1950ma1950a]] nova industrii instalesis, exemple [[automobilala automobil-industrio]], e to stimulis l'enmigro di Braziliani de altra stati, nome de [[Nord-estala regiono (Brazilia)|Nord-estala regiono]] e [[Minas Gerais]]. UltreFabrikerii Saoank Pauloinstalesis por furnisar automobil-peci, enexemple paraventi, [[amortisilo|amortisili]], [[roto|roti]], edc., an la chef-urbo dil stato ed l'urbi [[Santo André (São Paulo)|Santo André]], [[São Bernardo do Campo]], [[São Caetano do Sul]] e [[Diadema]] (regiono konocata kom ABCD), [[Osasco]] e [[Guarulhos]] instalesis fabrikerii qui furnisis automobilala kompozanti, exemple parabrizi, [[amortisilo|amortisili]], [[roto|roti]], edc. En [[1960]], la habitantaro di Sao Paulo ja superirabis [[Rio de Janeiro (urbo)|Rio de Janeiro]] e l'urbo divenabis la maxim populoza di Brazilia. KunGradope luakomencis formacesar [[metropolala regiono]] cirkum urbo Sao Paulo, pos ke mili di personi komencis rezidar en vicina urbimunicipi formacesise laborar en la Metropolalachef-urbo Regionodil stato. Nun, cirkume la duimo de la habitantaro dil stato rezidas en la metropolala regiono di Sao Paulo. Pose, dekreti kreis la metropolala regioni di Campinas, Santos, Sorocaba, Valo dil fluvio Paraíba, e Ribeirão Preto.
[[Arkivo:Entrada Unicamp 2.jpg|thumb|220px250px|L'Universitato di Campinas, UNICAMP.]]
De la [[yari 1960ma1960a]] til la [[yari 1970ma1970a]] guberniestri dil stato inauguris substrukturi for la chef-urbo, exemple nova chosei, [[aquobarilo|aquobarili]] por furnisar [[elektro]], e l'[[universitato]] di [[Campinas]] (UNICAMP, qua fondesis en [[1966]]), por stimular la developo di regioni stagnanta pos la krulo dil ekonomio kafeala. De la fino di la [[yari 1970ma1970a]] til la [[yari 1980ma1980a]] l'expanseso di la plantacerii di [[sukrokano]] por produktar [[alkoholo]] uzata kom [[fuelo]] adportis nova richeso a multa regioni. Altra urbi, exemple [[Campinas]], [[Ribeirão Preto]], [[São Carlos]], [[Sorocaba]], [[São José dos Campos]], [[São José do Rio Preto]] e [[Taubaté]] rapide industrialigesis e divenis prosperaprosperoza.
Nun la stato havas tri metropolala regioni: la [[metropolala regiono]] di Sao Paulo (konsistanta ek lua chef-urbo e 38 plusa urbi), la metropolala regiono di Campinas, e la metropolala regiono di la litoro (konsistanta ek Santos e lua vicina urbi).
Quankam l'agrokultivo reprezentas mikra procento de lua KLP, la stato havas anke moderna plantacerii di [[oranjo]] e [[kafeo]] (qui esas precipue exportacata), di [[sukrokano]] (uzata por produktar [[sukro]] ed [[alkoholo]] por [[biofuelo]]), e [[kotono]]. Altra frukti, quala [[avokado]], [[mandarino]], [[pasifloro]], [[frago]] e [[aquomelono]], ed anke legumi kultivesas por l'interna merkato.
LuaLa kreado di [[bovo|bovaro]] ankeank esas un ek la maxim moderna en Brazilia. La bovaro edukesas precipue en [[Araçatuba]], [[Andradina]], Presidente Epitácio ed altra regioni weste dil stato. Segun Braziliana Instituto pri Statistiko (IBGE) la stato havis en 2009 {{formatnum:11197605}} bovi, {{formatnum:380333}} [[kavalo|kavali]] {{formatnum:60572}} [[bufalo|bufali]], {{formatnum:7432}} [[asno|asni]], {{formatnum:43988}} [[Mulo|muli]] e {{formatnum:1938647}} [[Porko|porki]]<ref name="Agropecuária">{{cite web |arquivourl=http://www.webcitation.org/60Q8PhPcT|url=http://www.ibge.gov.br/estadosat/temas.php?sigla=sp&tema=pecuaria2009 |title=Pecuária 2009 |author=Cidades@ - IBGE |accessdate=13ma di mayo 2011}}</ref> En la sama yaro la stato produktis {{formatnum:1583882000}} litri de [[lakto]] de 1.426.820 bovini, 854.890 dozeni de [[ovo|ovi]] de [[hanino|hanini]] e 2.103.341 kilogrami de [[mielo]].<ref name="Agropecuária"/>
=== Turismo ===
* Nacionala od statala parki: Nacionala Parko Serra da Bocaina, Statala Parko Alto do Ribeira (PETAR), Marala Statala Parko di Santos (''Parque Estadual Marinho da Laje de Santos'', freque vizitata da plunjeri), Statala Parko Serra do Mar, Statala Parko Ilhabela, edc.
[[Arkivo:Rua 25 de março (2008).jpg|thumb|250px|La strado ''25 de Março'' en 2008.]]
* La chef-urbo dil stato havas stradi e quarteri kun [[komerco]] specaligata, exemple la komerco di vestaro e texaro en la distrikti, Pari, Brás e Bom Retiro (nome en la stradostradi ''José Paulino'') ed en la stradi, ''25 de Março'' e ''São Caetano'' (mariajalaca lasta por mariajo-robi). Yen altra specaligata stradi: ''Santa Ifigênia'' (pri elektronikal equipuri, inkluzite komputeri, e liakomputera kompozantipeci); l'avenuo ''Duque de Caxias'', pri kompozanti ([[Automobilo|automobilalaautomobil-peci]] e [[motorciklo|motorciklalamotorcikl-peci]]); la strado ''General Carneiro'', pri (fantaziaji e maskili); e la strado ''Teodoro Sampaio'', an la quartero Pinheiros, pri (moblaro).
La granda quanto di bona hoteli ank atraktas latale nomizita "aferala turismo", precipuenome versa la chef-urbo dil stato, ma anke vers [[Campinas]] ed altra urbi, quankam min multe. Omnayare, eventas en São Paulo etapo dil automobilo-konkurso pri "Formulo 1", qua atraktas multa spekteri, anke de altra stati. Dum recenta yari, freque eventas muzikala spektakli kun notora nacionala od internaciona artisti, exemple la kantisto [[Roberto Carlos Braga|Roberto Carlos]], la kantistino [[Katy Perry]] e la bando [[Pearl Jam]] en 2015, e kantisto [[Phil Collins]] en 2018.
== Referi ==
|
