Demokratial Republiko Kongo: Diferi inter la revizi

Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
+texto, imaji
kelka korektigi.
Lineo 34:
{{PA|Historio dil Demokratial Republiko Kongo}}
[[Arkivo:Stanley_Founding_of_Congo_Free_State_186_View_of_Leopoldville_Station_and_Port_1884_The_Baptist_Mission_on_the_summit_of_Leopold_Hill.jpg|thumb|250px|left|Léopoldville en 1884.]]
[[Europa]]na koloniigo komencis kande [[Henry Morton Stanley]] exploris la regiono sub laimpero komando didal rejulo [[Leopold la 2ma di Belgia]]. Leopold la 2ma aquiris yuri pri la teritorio en [[1885]], dum la [[Konfero di Berlin]]. La teritorio divenis lua privata domenoproprieto, sub la nomo [[Libera Stato di Kongo]]. Ilu komencis enplantacar un [[ferovoyo]] de la litoro til Léopoldville, nunela nuna [[Kinshasa]].
 
Dum l'[[Unesma mondomilito]], Kongani luktis kontre [[Germana imperio|Germani]] en [[Kamerun]] ed en [[Tanganyika]]. Kom rekompenso, Belgia recevis l'administro di Germana teritorii di [[Ruanda-Urundi]]. Pos la milito, Belgi komencis explorar [[kupro]] e [[kobalto]] en Kongo. Mili di laboristi transferesis de l'internajo dil teritorio versa [[Katanga]], sude, ubepor jacisexplotar la mineyijaceyi di kupro.
 
Kande [[nacional-socialista Germania]] okupis [[Belgia]] en [[1940]], la regiono deklaris su leala a Belga guvernerio exilita en [[London]]. Pos ke [[Japonia]]ni okupis Malaizia, Kongo divenis granda exportacero di [[kauchuko]]. Belga Kongo anke divenis exportacero di [[uranio]] por [[Usa]].
 
Pos la milito, Belgia lansis ambicioza dek-yara projeto por developar Belga Kongo ekonomiale e sociale. Erste en [[1953]], Kongani darfis komprar e vendar proprieti en lia propra nomo.
 
En mayo [[1960]] nacionalista grupo ''Mouvement National Congolais'', komandita da [[Patrice Lumumba]], ''Mouvement National Congolais'', vinkis parlamentalaparlamental elekti, e Lumumba divenis chefministro. La parlamento elektis [[Joseph KasavubuKasa Vubu]] kom prezidanto. Demokratial Republiko Kongo nedependanteskis de [[Belgia]] ye la [[30ma di junio]] [[1960]].
 
KurteBalde pos la nedependanteskonedependanteskar, komencis [[interna milito]] kun skopo nedependanteskarobtenar nedependo por la regioni [[Katanga]] e Kasai-Sudo, este de la lando. [[Moise Tshombé]] esis chefo di nedependanteskonedependo-movado en Katanga.<ref>[http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,826488-4,00.html ''Jungle Shipwreck'' Time. 25ma di julio 1960]</ref>. L'interna milito duras til nun, kun mili di morti.
 
Ye la [[17ma di januaro]] [[1961]] Katangana trupi e Belga parafalaparashutisti, soldatisuportita kunfinancale financala helpo deda [[Usa]] e [[Belgia]], interesitaqui endeziris laexplotar rezervila dijaceyi [[kupro]] e [[diamanto]] de [[Katanga]] e Kasai-Sudo, kidnapis e mortigis Patrice Lumumba. Malgre la politikala kaozo, [[Evariste Kimba]] formacis guvernerio.
 
Pos 5-yara ne-estabilesonestabileso, [[Mobutu Sese Seko|Joseph-Désiré Mobutu]] kaptis la povo en [[1965]], per [[stato-stroko]]. Dum la [[yari 1970a]] e [[yari 1980a|1980a]], Mobuto vizitis [[Usa]] plurafoye e havis Usanasuporto politikala helpoe militala de Usa, pro lua odio a [[komunismo]]. Ye la [[1ma di januaro]] [[1966]] ililu rinomizis Léopoldville kom [[Kinshasa]] ed, en [[1971]] ilu rinomizis la lando kom [[Zaire]]. Mobutu instalis [[diktatoreso]] e [[kleptokratio]]* til [[1997]], kande ilu revokesis de la povo. Pos ke Mobutu fugis, la lando rinomizesis Demokratial Republiko Kongo, pronam la nomo ''Zaire'' portarportis granda konekti kun Mobutu.
 
Cirkume [[1996]], la konflikto inter la populi Hutu e Tutsi en [[Ruanda]] e [[Burundi]] atingis Zaire, pronam le Hutu fugis vers la lando. Le tutsi formacis milici por kombatar le Hutu e helpar la revoko di Mobutu. Kande Mobutu revokesis, [[Laurent Kabila]] dankisgratulis exteralala forcitrupi porstranjera luapro lia helpo, e demandis liake li retroiroretroiris a lia landi. Kabila timis kel'expanso rasaladi militoetniala extendis sukonflikto a la lando.
 
Kabila esis [[marxismo|marxista]], matamen lua ekonomiala politiko mixis [[kapitalismo]] e [[kolektivismo]]. En [[1998]] lua ex-helpinti, [[Uganda]] e [[Ruanda]], qui antee helpis lu, divenis lua enemiki, e suportis nova revolto didal lapartiso ''Rassemblement Congolais pour la Démocratie'' o- RCD ("Kongana asemblajoasemblo por la demokratio"). BaldeKonseque, komencisto efektigis la [[Duesma milito di Kongo]]. Cafoye, Kabila fondishelpesis nova helpanti enda [[Zimbabwe]], [[Namibia]] ed [[Angola]], ed en [[1999]] ililu domtis la situaciono sude e weste de la lando.
 
== Politiko ==