Historio di Moldova: Diferi inter la revizi

Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
Nula rezumo di redakto
kelka korektigi + texto
Lineo 1:
[[Arkivo:CucuteniOmega.jpg|thumb|250px|[[Ceramiko]] de la kulturo Cucuteni.]]
[[Arkivo:Tripolye_01.jpg|thumb|250px|left|Restaji de la kulturo di Cucuteni.]]
En [[2010]] utensili di [[silexo]] evante 800.000 til 1,2 milion yari trovesis en Bayraki, e pruvismontris ke homi ja habitis la nuna [[Moldova]] dum [[Paleolitiko]]. [[Neolitiko|Neolitika]] objekti de la kulturo Cucuteni trovesis en la regiono inter la fluvii [[fluvio Dnieper|Dnieper]] e [[Danubio]]. LaTale nomizita "kulturo Cucuteni" existis de cirkumcirkume 5.500 aK til 2750 aK, e praktikis [[agrokultivo]], edukado di animalibestii, chasochasado ed elaboris [[ceramiko|ceramikajo]]<ref>{{cite web|url= [http://web.archive.org/web/20110514095641/http://193.2.104.55/documenta/pdf34/DPConstantinescu34.pdf |title="Phase and chemical composition analysis of pigments used in Cucuteni Neolithic painted ceramics"|author=], Bogdan Constantinescu e Roxana Bugoi}}</ref>. La kulturo di Cucuteni anke havis granda urbi, kun pluaplu kam 15.000 habitanti.
 
De l'[[1ma yarcento|1ma]] til la [[7ma yarcento]] la sudo di la regiono okupesis komence dal [[RomanRomana imperio|Romani]], e pose dal [[Bizancana imperio|Bizancani]]. Pro sua strategiala loko en Europa, diversa populi invadis la regiono, exemple [[Goto|Goti]], Huni, Avari, [[Unesma BulgarianBulgara imperio|Bulgari]], [[Hungaria|Hungari]], [[Mongolia|Mongoli]] e Tatari.
 
[[Arkivo:Stefan_cel_Mare.jpg|thumb|150px|left|[[Stefan la Granda]], princo di Moldova.]]
La [[princio diMoldova]] Moldaviafondesis dum la yari 1350ma, kande militala chefo Dragoș fondis politikala ento subordinita a la [[rejio Hungaria]]. establisesisLa enprincio nedependanteskis kande [[1346Bogdan la 1ma]] deskonkordis kun Hungara rejo, trairis [[Karpati]] e prenis kontrolo de la regiono. La princio duris til [[1859]], kande la regionool unionesis a nuna [[Rumania]]. Ante finir l'[[Unesma mondomilito]] en [[1917]] la regiono deklaris su nedependantanedependanteskis sub la nomo DemokratialaDemokrata Republiko di Moldavia, qua duris til [[1918]]. [[Besarabia]] deklaris su nedependantanedependanteskis de [[Rusa imperio]] ed unionis su kun Rumania. En exilo, formacesis la guvernerio di la Republiko Socialista Sovietiana di Besarabia.
 
Ye la [[9ma di aprilo]] [[1918]] Besarabiana parlamento, ''Sfatul Țării'' decidis per 86 yes-voti kontre 3 ne-voti, pri aceptar l'uniono kun [[Rumania]] sub kondicioni di respekto a [[homala yuri]] e l'adopto di [[agrala reformo]] en la regiono. Parto di Besarabiana parlamento pose abandonis ta demandi, kande [[Bukovina]] e [[Transilvania]] decidis aceptar l'uniono kun Rumania.
 
[[Arkivo:Bundesarchiv_Bild_137-065360,_Bessarabien,_Abtransport_von_Umsiedlern.jpg|thumb|250px|Germana kolonigiisti abandonas [[Besarabia]] pos la regiono cedesar a Sovietia.]]
En agosto [[1939]], [[pakto Ribbentrop-Molotov]] agnoskispozis [[Besarabia]] kom sub SovietanSovietian influo. En [[1940]], dum la [[Duesma mondomilito]], [[Sovietia]] demandis Rumania cedar la teritorii di Besarabia e la nordo di [[Bukovina]], konocata kom [[TransdnistriaTransdniestria]]. Rumania aceptis, e la [[Republiko Socialista Sovietiana di Moldova]] formacesis.
 
En [[1941]], kom parto dildel invado di Sovietia da [[naziista Germania]], Rumania invadis la regioni di [[Berarabia]]Besarabia, [[Bukovina]] e [[Transdniestria]]. Rumania, en kunlaborokunlaborinta kun nacionalsocialistinacional-socialisti, deportis od exterminis cirkumcirkume 300,.000 [[judo|judi]]. Sovietiani riokupis la regiono inter februaro ed agosto [[1994]], e riestablisis la [[Republiko Socialista Sovietiana di Moldova|RSS Moldova]].
 
[[Arkivo:Flag of Moldova.svg|200px|left|thumb|FlagoStandardo di Moldova]]
Dum la guvernerio di [[Yosif Stalin]] lokala habitantihabitantaro sufris kunsubisis deporti e [[famino]]. Pos la duesma mondomilito, granda nombro di Rusi, UkrainiUkrainani e Bielorusi enmigris vers la regiono. Dum la [[yari 1980ma1980a]], kreskis la demandodemandi porpri nedependo. Fine, pos la falio di [[stato-stroko]] en Sovietia kontre la reformi di [[perestroika]] e [[glasnost]], Moldova deklaris lua nedependo,nedependanteskis ye la [[27ma di agosto]] [[1991]].
 
PosYe la nedependo[[21ma di decembro]] sam yaro, Moldova ed altra ex-Sovietiana republiki signatis pakto qua kreis la nomizita [[Komunitato di Nedependanta Stati]] - KNS. Lua nedependo agnoskesis ye la 25ma di decembro 1991. Ye la [[2ma di marto]] [[1992]] la lando divenis membro dil [[Unionita Nacioni]]. En [[1994]] Moldova establisis asociuro kun [[NATO]] e divenis membro dil [[Europana Konsilantaro]] ye la [[29ma di junio]] [[1995]].
 
[[Arkivo:TransnistrianRegionMap.png|thumb|200px|[[Rumania]], [[Moldova]] e [[Transdnistria]] (en reda).]]
En [[Transdnistria]], regiono este del [[fluvio Dniester]] qua havas granda nombro di habitanti qui parolas [[Rusa linguo|Rusa]] ed [[Ukrainana linguo|Ukraniana]] lingui ed ube multa divizioni de la 14ma Sovietian Armeo stacis, un nedependanta Sovietiana republiko, la "Pridnestroviana MoldovianaRepubliko Socialista Sovietiana RepublikoPridnestroviana Moldovana" proklamesis en marto [[1990]] kun chef-urbo en [[Tiraspol]]. La motivi por ta proklamo di nedependo esis la timi da lokala habitanti pri posiblajiposiblajo di uniono inter Moldova e [[Rumania]]. Dum la vintro de 1991 til 1992 Transdnistriana trupi kombatis kontre Moldovana polico en la regiono.
 
La [[2ma di januaro]] [[1992]] Moldova adoptis [[ekonomio di merkato]] e liberigis preci. L'[[inflaciono]] rapide kreskis, e de [[1992]] til [[2001]] la lando sufrissubisis serioza ekonomiala krizo. Dum la komenco dil [[yari 2000a]], Multa Moldovani ekmigris - la maxim multa nelegale - vers landi dil [[Europana Uniono]], nome Italia, Portugal, Hispania, Grekia e Chipro, ed anke a Turkia e Rusia. La pekunio sendata dal enmigranti nun reprezentas cirkume 38% del [[totala nacionala produkturo]] di la lando.
 
== Referi ==