Sono: Diferi inter la revizi

Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
mikra korektiguri
Kelka korektiguri. Tamen, la texto bezonas revizo da ulo qua konocas ambe Ido, e la temo prizentata.
Lineo 1:
{{specala revizo}}{{riskribota}}
[[Arkivo:Processing of sound.jpg|thumb|right|300px|Skemo-repezento reprezentas l’emiso di signali audebla.]]
'''Sono''' esas [[ondo]] produktita per mekanika vibro di [[fluido|fluida]] o [[solido|solida]] suporto e propagita per [[elastikeso]] di medio segun la formo di ''longesala ondi''. Per fiziologika extenso, sono indikas [[audo|l’audiva senco]] an qua ta vibro povas krear. La cienco qua studias soni nominesas [[akustiko]]. [[Psikakustiko]] kombinas akustico kun [[fiziologio]] e [[psikologio]] per determinar la maniero quale la soni perceptitesas ed interpretesas dal [[cerebro]].
 
== Sono-propagajo ==
 
* En kompresebla moyeno, exemple [[aero]], sono propagesas segun la forma di preso-vario kreita per lada sonala fonto. Exemple, [[Alta-parlajoSonobuxo|sonobuxi]], exemple, uzas ta mekanismo. NotusNotez ke sole la kompreso diplasas su e ne l’aero-molekuli, tante kelka mikrometri. Kande on observas di cirkli en aquo, l’ondo diplasas su ma l’aquo restas en mem loko, ulol movas vertikale e ne sequarsequas l’ondi (stopilo pozita sur l’aquo restas en la mem poziciono sen diplasar su). PerPro ta racionoto, ne havasexistas « vento » ante alta-parlajosonobuxo.
* sono-rapideso dependas de naturo, temperaturo e preso di medio. Kom aero es proxim [[perfekta gaso]], preso havas tre poka influo sur sono-rapideso. EnLa perfektarapideso gasodi rapidesosono esen donitaperfekta gaso kalkulesas per relatola formulo <math>c=\frac{1}{\sqrt{\rho\chi}}</math> o <math>\rho</math> es volumina maso di gaso e <math>\chi</math> lia kompresebleso. On vidas do ke sono-rapideso diminutas kande gaso-denso kreskas (inert-efekto) e kande lialua kompresebleso (liala aptesokapaceso addi chanjarmodifikar dilua volumo dapro koakt-efekto) kreskas.
 
* Son-ondi diplasas su proxim 344 m/s en 20&nbsp;°C aero, rapidesoparkuranta quacirkume povas1 esar rondigar cirkum uno kmkilometro omna tri sekondi,. toTo esesas utila per mezurar proxim la disto di [[fulmino]] dum [[sturmo]] (lum-rapido facinta lia percepto quasi instanta). En aquo lia rapideso es 1.482 m/s ed en stalo 5.050 m/s. Sono ne propagita en [[vakua]], nam ne havas materio per suportar la produktita ondi.
 
== Frequeso ed alteso ==
Lineo 27:
=== Mezur-unajo ===
 
Ibe ube ofte preso es mezurita da [[pascalo|pascali]], en [[akustiko]] l’intenseso mezuras su da [[decibelo|decibeli]] (dB). To es unajo qua uzas [[logaritmo]] sive di raporto di sona [[muzikala akustiko#intenseso|intenseso]] sur l’intenseso di refero expresita da [[watto|watti]] per metro quadrato (10<sup>-12</sup>W.m<sup>-2</sup>), sive di raporto di preso produktita sur referencorefero-preso, indikita da pascali (2.10<sup>-5</sup> Pa). Ul esis selektita tale per ke to permesas havar cifri facila manipulebla, qua ne devenas tre granda o mikra (logaritmo), e per ke ta aceso korespondas plu bona akustiko ke percevas homala orelo kom [[audado|sonora senco]]. Ma atencez, nociono di sonora levelo donas sole konfuza ideo di percepta senco, nam facas konsiderar orelo-sencala, qua varias precipue segun sono-frequeso (orelo es min sentebla ek baza frequesi). Plu bona proximigo di percepta volumo es donita en [[dBA]] (equilibrigas A).
 
La minima sono perceptebla dal homo korespondas a 0 dB, e ne absoluta silenco. Ta valoro havis selektita da experimentado per sono di frequeso 1000 Hz, valoras 10<sup>-12</sup> W.m<sup>-2</sup>, tamen la maxim multa personi havas audebla solio supere 0 dB (proxim 4 dB). Doloranta solio es 130 dB, ma l’orelo povas subisita domaji de 85 dB (''videz [[Psikoakustiko]]''). Suficas chanjar la refero di povo o di preso (P<sub>0</sub> o W<sub>0</sub> en formuli infra) per ke skalo di volumi sive totale chanjita. Pro to gradua decibeli sur la volum-butono di [[kateno Hi-fi]] ne korespondar kun akustika leveli ma kun elektrika povi di ekirar dil ampligo, to ke havas quasi nula komuna.
Lineo 36:
 
== Spaco-tempo ==
KomQuale omniomna perceptaperceptebla fenomeni, tempo agigas fundamentala rolo per akustiko, (ed ankore plunome en [[muziko]]). Existas mem tre strikta relati inter spaco e tempo, vidita kenam sono esesas ondo kequa propagas su en spaco dum tempo.
 
Kom omni percepta fenomeni, tempo agigas fundamentala rolo per akustiko (ed ankore plu en [[muziko]]). Existas mem tre strikta relati inter spaco e tempo, vidita ke sono es ondo ke propagas en spaco dum tempo.
 
On distingas tri granda klasi di akustika signali :
* [[periodala]] : Signali do la formo iteras en tempo (ad identa) ;
* [[hazardala]] : Signali quaqui ne havas periodala karakteri. En infra, e ordinare, on interesas su ke ad restrikta ensemblo di ta signali ; to qua havas statistika stabila en tempo. On nomas li ergodika hazardala signali. Konkrete, to es kazo di bruisi (blanka o roza).
* [[impulsa]] : Signali qua ne repetas en tempo e havas determina formo.
 
[[Fourier-transformo]]
 
== Registrago ==
 
* [[sonora registrago]]
 
== Muziko ==
Muziko esesas l'arto di kombinar la soni en melodio e harmonio.
 
Muziko es arto di kombinar la soni en melodio e harmonio.
 
[[Kategorio:Sono| ]]