| Nomo_listo_chefo_stato = Listo di prezidanti di Latvia
| Titulo_chefo_stato = Prezidanto
| Chefo_di_stato = [[RaimondsEgils VējonisLevits]]
| Nomo_listo_chefo_guverno = Listo di chefministri di Latvia
| Titulo_chefo_guverno = Chefministro
| chefo_guverno = [[LaimdotaArturs StraujumaKrišjānis Kariņš]]
| Surfaco = {{formatnum:64589}}
| Rango_surfaco = 124
| Surfaco_aquo = 1,57
| LojantiHabitanti = {{formatnum:2067887}}<ref name=pop/>
| Rango_lojantiRango_habitanti = 143
| Yaro = 2011
| Lojanto-densesoDenseso di habitantaro = 32.01
| Reto_kodo = .lv
| Nomo_himno = ''Dievs, svētī Latviju!''
| Religii = [[kristanismo]] (67%)
}}
'''Latvia''' esas lando en nord-estestal [[Europa]] inter [[Rusia]], [[Bielorusia]], [[Lituania]] ed [[Estonia]]. En estoEste jacas [[Baltika Maro]].
'''Bazala fakti pri Latvia.'''
=== Historio ===
{{PA|Historio di Latvia}}
Homi komencis habitar la regiono di nuna Latvia cirkum 9,000 yari ante Kristo. Dum la [[mez-epokoMezepoko]] la voyo inter [[Skandinavia]] e [[Bizancana imperio]] krucumistrairis la regiono, qua anke konocesis por la nomo [[Livonia]]. Latviana [[sucino]] ja konocesis centi di yari ante, da [[Roman imperio|Romani]] e [[Antiqua Grekia|Greki]].
[[Arkivo:Teutonic_Order_1260.png|thumb|left|280px|Stato dil [[Ordeno di Germana Kavalieri]] en [[1260]].]]
Dum la [[13ma yarcento]] la regiono restis sub dominaco dil [[Ordeno di Germana Kavalieri]]. Li fondis [[Riga]] la yaro [[1201]]. En [[1282]] l'urbi [[Riga]], Cēsis, Limbaži, Koknese e Valmiera divenis membri de [[Hansa-uniono]]. Riga establisis forta komercala relati kun altra regioni de [[Baltiko]].
Dum la [[16ma yarcento]] [[Luteranismo]], expansis tra la regiono. En [[1561]] pos la [[Livonia milito di Livonia]] la regiono la regiono submisisesis susubmisita a la [[Granda Dukio di Lituania]], pose parto di [[Polonia-Lituania]]. Pos militi inter Polonia e Suedia ([[1600]] til [[1629]]) [[Suedia]] okupis [[Riga]] ed altra teritorii en [[1621]] e altra teritorii. En [[1629]] nur la sudwestala parto de la dukio di Livonia restis sub la domeno di Polonia-Lituania, e [[katolikismo]] divenis la precipua religio en ta areo. SuedianaSueda dominacajo lastisduris til [[1721]].
[[RusianRusa imperio]] okupis Latvia dum la [[18ma yarcento]]. Rusi probis remplasigar [[Latviana linguo]] daper la [[RusianaRusa linguo|Rusa]] dum la fino di la [[19ma yarcento]], ma populala nekontento explozis dum [[RusianaRusa Revoluciono di 1905]] qua recevis [[Nacionalismo|nacionalista]] karaktero en Baltika stati.
[[Arkivo:Latvia stamp K.Ulmanis 2001 15l.jpg|thumb|left|130px180px|[[Kārlis Ulmanis]], unesma chefo di guvernerio di Latvia.]]
L'[[Unesmaunesma mondomilito]] devastis la regiono di nuna Latvia. Demandi por auto-determinado komence esis movado por autonomio, ma kun [[RusianaRusa Revoluciono]] la [[kontrato di Brest-Litovsk]] e la fino dil milito ye la [[11 di novembro]] [[1918]] eventis un vakuomanko di povo, e Latvia deklaris lua nedependo ye la [[1818ma di novembro]] [[1918]]. [[Kārlis Ulmanis]] divenis lua unesma chefo di guvernerio. Lando adoptis lua unesma [[konstituco]] en februaro [[1922]], ma ye la [[1515ma di mayo]] [[1934]] Ulmanis establisis [[diktatoreso]] qua lastisduris til [[1940]].
EnYe la [[55ma di oktobro]] [[1939]] [[Sovietia]] forcis Latvia aceptar pakto pri "mutuala sokurso" qua permisis Sovietia pozar 25,.000 til 30,.000 soldati en Latviana teritorio.<ref>{{cite web|url=http://books.google.com/books?id=IPv1gjLhtZ4C&printsec=frontcover |title=Latvia in World War II |author=Lumans, Valdis O.|editor =Fordham University Press|pages=79|year=2006}}</ref> Pos simulachar incidenti en la frontiero, ye la [[1717ma di junio]] [[1940]] Sovietia anexis Latvia. EnYe la [[5ma di agosto]] sam yaro, Sovietia enkorpigis Latvia kom lua republiko, kun la nomo [[Socialista Sovieta Republiko di Latvia]]. La sequant yaro, [[Nacional-Socialista Germania]] atakis Sovietia, ed invadis Latvia ye la [[10ma di julio]] [[1941]]. Germani komencis mortigar [[judo|judi]] e [[cigano|cigani]], e konskriptis cirkum 200,000 Latviani kom soldati, di qui cirkum 100,000 perisis. Kande Sovietiana kontreatako komencis en [[1944]] li decidis koncentrar ataki en [[Ukrainia]] e [[Bielorusia]]. Do, cirkum 200,000 Germana soldati restis en [[Kurlando]] til fino di la milito, ye la [[8 di mayoLatvia]] [[1945]], kande lia komandinto, kolonelo Carl Hilpert, kapitulacis.
[[Arkivo:Liepaja_December_1941_massacres_01.jpeg|thumb|250px|Juda mulieri e puerini fotografita ante mortigesar.]]
Kom rezulto di la milito, Latviana populo deskreskis 300,000 til 500,000 personi. Lua substrukturo sufris severa domaji. Pos la milito, Sovietani deportis cirkum 43,000 rurala proprietanti e Latviana nacionalisti vers [[Siberia]]. L'uzado di [[latviana linguo]] esis restriktita, e l'adopto di bilingueso esis forcita. La situeso komencis chanjar kande [[Mihail Gorbachev]] asumis povo en [[1985]]. En [[1987]] komencis l'unesma demonstri por nedependo, ed ye la [[21 di agosto]] [[1991]], depos intensa populala protesti, Latvia itere divenis nedependanta. ▼
En [[1941]] [[Nacional-Socialista Germania]] atakis Sovietia ed invadis Latvia ye la [[10ma di julio]] ta yaro. Germani komencis mortigar [[judo|judi]] e [[cigano|cigani]], e konskriptis cirkum 200.000 Latviani kom soldati, di qui la duimo perisis. Kande la kontreatako Sovietiana komencis en [[1944]] li decidis koncentrar ataki en [[Ukraina]] e [[Bielorusia]]. Do, cirkume 200.000 Germana soldati restis en [[Kurlando]] til finar la milito, ye la [[8ma di mayo]] [[1945]], kande lia komandinto, kolonelo Carl Hilpert, kapitulacis.
▲Kom rezulto di la milito, Latvianala populohabitantaro di Latvia deskreskisdiminutis 300,000 til 500,000 personi. Lua substrukturo sufrissubisis severa domaji. Pos la milito, SovietaniSovietiani deportis cirkum 43 ,.000 rurala proprietanti e Latviana nacionalisti vers [[Siberia]]. L'uzado di [[latviana linguo]] esis restriktita, e koaktesis l'adopto di bilingueso esis forcita. La situeso komencis chanjar kande [[Mihail Gorbachev]] asumis povo en [[1985]]. En [[1987]] komencis l'unesma demonstri por nedependo, ed ye la [[21 di agosto]] [[1991]], depos intensa populala protesti, Latvia itere divenis nedependanta.
En referendo la [[20ma di septembro]] [[2003]] kun 69% yes-voti Latviani aprobis l'eniro di lando en l'[[Europana Uniono]]. La [[29 di marto]] 2004 Latvia divenis membro di [[NATO]], e la [[1ma di mayo]] sam yaro ol divenis membro di Europana Uniono. En [[2008]] pos kin yara kresko, l'ekonomio di Latvia kontraktis 4.5%<ref name=inform>{{cite web|url = http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2010/01/weodata/weorept.aspx?sy=2008&ey=2015&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=21&pr1.y=12&c=941&s=NGDP_RPCH&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |accessdate = 28 di aprilo 2010}}</ref> por forta financala krizo. Dum [[2009]] [[chomeso]] superigis 18%, e to kontraktis 18.8% en la [[KLP]] ta yaro.<ref name=inform/> ▼
La situeso komencis chanjar kande [[Mihail Gorbachev]] asumis povo en [[1985]]. En [[1987]] komencis l'unesma demonstri pri nedependo, ed ye la [[21ma di agosto]] [[1991]], pos intensa populala protesti, Latvia itere divenis nedependanta.
▲En referendoplebicito ye la [[20ma di septembro]] [[2003]] kun 69% yes-voti Latviani aprobis l'eniro di la lando en l'[[Europana Uniono]]. LaYe la [[ 2929ma di marto]] 2004 Latvia divenis membro di [[NATO]], eed ye la [[1ma di mayo]] sam yaro ol divenis membro di Europana Uniono. En [[2008]] pos kin -yara kresko, l'ekonomio di Latvia kontraktis 4.5%<ref name=inform>{{cite web|url = http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2010/01/weodata/weorept.aspx?sy=2008&ey=2015&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=21&pr1.y=12&c=941&s=NGDP_RPCH&grp=0&a= |title=Report for Selected Countries and Subjects |accessdate = 2828ma di aprilo 2010}}</ref> porpro la forta financala krizo. Dum [[ 2009Chomeso]] en [[ chomeso2009]] superigissuperiris 18% , ede tola kontraktis 18[[labor-povo]]. 8% enPro to la [[KLP]] diminutis 18.8% ta yaro.<ref name=inform/>
=== Politiko ===
[[Arkivo:Flickr_-_Saeima_-_4.maijs_Saeimā_(6).jpg|thumb|left|250px|La parlamento (''Saiema'') di Latvia.]]
La [[konstituco]] di Latvia adoptita ye la [[15ma di februaro]] [[1922]] e riestablisita en [[1993]] establisas [[parlamentala republiko]]. La [[chefo di stato]] esas la [[prezidanto]], qua elektesas da parlamento por 4 yari. Nune lu esas [[Andris Bērziņš]]. La [[chefo di guvernerio]] esas la [[chefministro]], nune [[Laimdota Straujuma]]. La parlamento elektas la prezidanto. ▼
[[Arkivo:Flickr_-_Saeima_-_10.Saeimas_deputāts_Raimonds_Vējonis.jpg|thumb|160px|[[Raimonds Vējonis]], la nuna prezidanto.]]
▲La [[konstituco]] di Latvia adoptita ye la [[15ma di februaro]] [[1922]] e riestablisita en [[1993]] establisas [[parlamentala republiko]]. La [[chefo di stato]] esas la [[prezidanto]], qua elektesas dadal parlamento por 4 yari. Nune lu esas [[ AndrisRaimonds BērziņšVējonis]]. La [[chefo di guvernerio]] esas la [[chefministro]], nune [[ LaimdotaMāris StraujumaKučinskis]]. La parlamento elektas la prezidanto.
La [[parlamento]] havas 1unika chambro, (''Saeima'',) kun 100 membri, equi laelektesas deputatidal elektesaspopulo por 4 yari.
En [[1996]] kreesis unla konstitucala korto, la maxim alta korto di lando. La [[Judicialajudiciala povo]] anke esas kompozatakompozesas da lokala judiciisti, distriktala korti e la supra korto.
==== Extera politiko ====
Latvia esas membro dedil [[Unionita Nacioni]], [[Europana Uniono]], [[Europana KonsilantaroKonsilistaro]], [[NATO]], l'[[Organizuro pri la Sekureso e Koopero en Europa]], [[IMF]] e [[MOK]]. Ol anke esas membro de la KonsilantaroKonsilistaro di Baltika Stati e de la Nordala Banko por Kolokado (''Nordic Investment Bank''). Ol anke esis membro de la [[Ligo di la nacioni]] (1921 til 1946).
Nune ol mantenas diplomacala relati kun 158 landi.
=== Geografio ===
[[Arkivo:Un-latvia.png|thumb|160px|Mapo di Latvia kun lua precipua urbi.]]
Latvia havas entote 1,866 km di [[frontiero|frontieri]]: 343 km kun [[Estonia]] en nordonorde, 276 km kun [[Rusia]] en estoeste, 161 km kun [[Bielorusia]] en sud-estoeste, e 588 km kun [[Lituania]], en sudosude. Generale
Ordinare la tereni esas basa, kun poka [[altitudo]], infre 100 metri. La maxim alta monto di Latvia esas [[Gaiziņkalns]], kun 311 metri super la [[mar-marala nivelo]]. [[Foresto|Foresti]] kovras 56% dil teritorio di la lando.
Lua [[klimato]] esas [[temperema klimato|temperema]] kun marala e kontinental influi. En [[2011]] la mezvalora [[temperaturo]] en [[februaro]] ([[vintro]]) esis -8.9ºC dum ke en [[julio]] ([[somero]]) esis 19.8ºC.
La precipua fluvio di lando esas [[Daugava fluvio Daugava|Daugava]], qua naskas en [[Rusia]]. Lando havas plu kam 2,.300 [[lago|lagi]].
=== Ekonomio ===
{{PA|Ekonomio di Latvia}}
Latvia esas membro di la [[MondalaMondal organizesoorganizuro pri komerco]] depos [[1999]] e didil [[Europana Uniono]] pos [[2004]]. EnYe la [[1ma di januaro]] [[2014]] ol adoptis [[Euro]] kom pekunio.
Lua precipua produktiprodukturi por exportaco esas [[ligno]] e produkti de ligno, mashini ed equipadi, metali, texuri ed alimenti. Ol kompras precipue mashini ed equipadiequipuri, kemiala produktiprodukturi, kombusteblajofuelo e vehili. Lua precipua klienti e parteneri esas l'altra membri de Europana Uniono e [[Rusia]].
En [[2010]] [[komerco]] e [[servadi]] employis 67.2% de la [[laborlaboro-povo]], la [[industrio]] employis 24% e l'[[agrokultivo]] 8.8%.<ref name=CIA>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/lg.html |accessdate = 4 di januaro 2014|title="The World Factbook"|author=CIA|laguage=Angliana}}</ref>
=== Demografio ===
|