Wikipedio

Asuncion: Diferi inter la revizi

Deskripto interagiva pri la kronologio dil artiklo
← Plu anciena versionoPlu recenta versiono →
Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
VidalaWikitexto
+texto, imaji
kelka korektigi/modifiki/aktualigi
Lineo 14:
| Altitudo= 43
| Surfaco= 117
| Habitanti = {{formatnum:542061522287}}
| Yaro= 20102019
| Denseso di habitantaro = 4,444{{formatnum:4480}}
| Horala_zono= -4
| Mapo= Paraguay-CIA WFB Map.png
| Urbestro = ArnaldoMario SamaniegoFerreiro (ANRPRF)
| Reto= www.mca.gov.py
}}
[[Arkivo:Paraguay-001.jpg|thumb|left|250px|Centro di Asunción, Paraguay.]]
'''Asuncion''' ([[HispanianaHispana linguo|HispanianaHispane]]: ''Asunción'') esas [[chef-urbi|chef-urbo]] e maxim grandpopuloza urbo di [[Paraguay]]. Ol havis {{formatnum:542061522287}} habitanti en [[20102019]]. Lua totala [[surfaco]] esas 117 km². L'urbo esas sideyo por Exekutiva, Legifala e Judiciala povi de Paraguay, e la precipua komercala ed industriala centro di lando, e lua precipua [[portuo]]. Ol esas autonoma urbo, e apartenas a nula departmento de Paraguay.
 
=== Historio ===
Asuncion esas un ek la maxim anciena urbi de [[Sud-Amerika]]. En [[1537]] [[Hispania|Hispanian]] exploreri konstruktis fuorto hike lor la Festo di Asunciono (ye la [[15ma di agosto|15ma agosto]]), e baptis ol kun la plena nomo ''Nuestra Señora de la Asunción'' (Nia Siorino dil Asunciono).
 
Lineo 32:
Kande [[Buenos Aires]] destruktesis dal indijeni en [[1541]] Hispani fugis ad Asunción, e l'urbo divenis chef-urbo di vasta koloniala provinco, inkluzite tota nuna Paraguayana teritorio, parti de nuna [[Arjentinia]] e kelka regioni qui nune apartenas a [[Brazilia]]. Pos [[1603]] Hispana misioneri komencis evangeliizar indijeni en lua linguo: [[Guarani-linguo|Guarani]].
 
==== Revolti kontre Hispana dominacajodominaco ====
[[Arkivo:Page-AsuncionCabildo-1854.jpg|thumb|200px|left|''Cabildo'' (municipal administreyo) di Asunción, en 1854.]]
En [[1731]] eventis l'unesma rebeleso kontre HispanianaHispana dominaco, konocita en Hispana kom ''Revolta de los Comuneros'', pos l'ocido dil judiciisto José de Antequera y Castro. Antequera sendesis ad Asunción en 1721 por investigar akuzaji kontre lorelora guverniestroguberniestro Diego de los Reyes Balmaseda, e konkluzis ke l'akuzaji esis vera e decidis arestar Reyes Balmaseda. Pose Antequera divenis guberniestro di Paraguay kunsuportita suporto deda la municipala konsilantarokonsilistaro (''cabildo''). Antequera anke akuzis la [[jezuito|jezuiti]] por diversa krimini, ekpulsis li ed sklavigis l'indijeni qui vivis en komoni kreita dal jezuiti. La habitantaro di Asunción suportis ta decidi, ma lorelora vicerejulo Diego Morcillo ne aceptis l'agiagadi di Antequera ed imperis la retrosendo di Reyes a povo. La sucedinto di Morcillo, markezo di Castelfuerte, decidis atakar Antequera. Quankam komence lia trupiAntequera vinkis la trupi de Castelfuerte, Antequerailu decidis renuncar en 1725 e fugar. Kin yari pose, ma liAntequera kaptesis ed ocidesis kin yari pose.
 
La sucedinto di Antequera kom guberniestro, Martín de Barua, konsideresisjudikesis amiko dedi la koloniisti ed enemiko dedi la jezuiti. Kande Barúa substitucesisremplasesis da Ignacio de Soroeta - konsideritajudikita kom amiko dedi la jezuiti ed enemiko dedi la koloniisti - la habitanti di Asunción ne aceptis to. Fernando de Mómpox y Zayas, amiko di Antequera, deklaris a la habitantaro ke la povo dil populo - ''el común'' - esis plu granda kam la povo dil guberniestro, e mem plu granda kam la povo dil rejo. Pos kelka incidenti dum la sequanta yari, [[Bruno Mauricio de Zabala]], lorelor la guberniestro di Buenos Aires, supresis la revolto.
 
Pos ke l'informi pri la revoko dil rejulo [[Fernando la 7ma di Hispania]] da NapoleonaNapoleonala trupi arivararivis en Amerika, e pos komencarke komencis la procedo qua rezultis la nedependo-proceso endi nuna Arjentinia, dum la nokto di la [[14ma di mayo|14ma]] til la [[15ma di mayo]] [[1811]], lora kapitano [[Pedro Juan Caballero García]] komandis sucesoza revolto kontre Hispana administrado. Paraguay fine deklaris su nedependanta de Hispania, e Asunción divenis chef-urbo di la lando.
 
==== Nedependanta Paraguay ====
Til 1840, dumDum la diktatoreso di [[José Gaspar Rodríguez de Francia]] en Paraguay, qua duris til 1840, granda parto dil centro di Asunción demolisesis por rikonstruktesar segun projeto. Pos la [[Milito di Paraguay]] Asunción okupesis da [[Brazilia]]na trupi de 1869 til 1876, e l'urbo subisis novaitere rikonstrukturorikonstruktesis.
 
Dum la fino dil [[19ma yarcento|19ma]] e komenco dil [[20ma yarcento]] multa enmigranti de [[Europa]] e de [[Otoman imperio]] komencis arivar en Asunción. L'urbo itere komencis nova periodo di prospereso. De [[1932]] til [[1935]] Paraguay militis kontre [[Bolivia]] en la [[milito dil Chaco]], e Asunción divenis loko por sokurso di la vunditi dil milito. L'urbo duris kreskar e formacis metropolala regiono kun vicina urbi, konocita kom "Granda Asunción", kun plua kam 2 milion habitanti, cirkume 1/3 del habitantaro di la lando.
 
Til la komenco dil yari 1980ma, Asunción esis l'unika urbo di Paraguay kun plu kam 100 mil habitanti. En marto 1991 signatesis ibe la pakto inter Paraguay, [[Brazilia]], [[Arjentinia]] ed [[Uruguay]] qua originis [[Mercosur]]. Asuncion duris kreskar e formacis metropolala regiono kun vicina urbi, konocita kom "Granda Asunción", kun plu kam 2 milion habitanti, cirkume 1/3 del habitantaro di la lando.
=== Geografio ===▼
{{Panoramo|Felipe_M%C3%A9ndez_Asunci%C3%B3n_Paraguay.jpg|1000px|Panoramo di Asunción, kun moderna edifici.}}▼
Asuncion jacas an la sinistra rivo dil [[fluvio Paraguay]] inter la [[latitudo|latitudi]] 25°15' e 25°20' S, e la [[longitudo|longitudi]] 57°30' e 57°40' W. La fluvio Paraguay formacas "bayo" proxim la centro dil urbo. Lua mezavalora [[altitudo]] esas 43 m adsur la maro, e l'urbo okupas 7 kolini (''lomas''). Multa migranta uceli eskalas ibe dum la vintro.▼
 
▲=== Geografio ===
Segun la [[klimatala klasifikuro di Köppen]], la [[klimato]] di Asuncion esas [[subtropikala klimato|subtropikala humida]]. Lua mezavalora yarala [[temperaturo]] esas 23°C e lua mezavalora [[pluvozeso]] esas 1400 mm omnayare. Dum la [[somero]] la mezavalora temperaturo esas 28°C, dum ke dum la [[vintro]] esas 18°C. La pluvozeso diminutas dum la vintro.▼
▲{{Panoramo|Felipe_M%C3%A9ndez_Asunci%C3%B3n_Paraguay.jpg|1000px|Panoramo dipri Asunción, kun moderna edifici.}}
▲Asuncion jacas an la sinistra rivo dil [[fluvio Paraguay]], inter la [[latitudo|latitudi]] 25°15' e 25°20' S, e la [[longitudo|longitudi]] 57°30' e 57°40' W. La fluvio Paraguay formacas "bayo" proxim la centro dil urbo. LuaLa mezavalora [[altitudo]] dil urbo esas 43 m adsur la maro, eed l'urbool okupas 7 kolini (''lomas''). Multa migranta uceli eskalas ibe dum la vintro.
 
▲Segun la [[klimatala klasifikuro dida Köppen-Geiger]], la [[klimato]] di Asuncion esas [[subtropikala klimato|subtropikala humida]]. Lua mezavalora yarala [[temperaturo]] esas 23°C e lua mezavalora [[pluvozesopluvo-quanto]] esas 1400 mm omnayare. Dum la [[somero]] la mezavalora temperaturo esas 28°C, dum ke dum la [[vintro]] esas 18°C. La pluvozeso diminutas dum la vintro.
=== Demografio ===▼
 
▲=== Demografio ===
Cirkume 30% de la habitantaro di Paraguay vivas en Asuncion, e 65% de lua habitanti evas min kam 30 yari.<ref>http://www.mec.gov.py/cmsmec/?page_id=2719</ref>. Cirkume 90% del habitantaro esas [[katolikismo|katolika]]. Altra religala grupi esas Mormoni, Mohamedani, Budisti e Judi.
 
La maxim multa habitanti di Asuncion parolas ambe la linguo Hispana e Guaraní. Ordinare, multi parolas ''Jopará'', mixo di Hispana kun Guaraní.
 
=== Transporto ===
[[Arkivo:El_palacio.jpg|thumb|250px|Areal imajo pri Asunción.]]
[[Arkivo:Bus.Terminal.Asuncion.jpg|thumb|left|250px|Autobuso-staciono de Asuncion.]]
Linio 65 ⟶ 67:
Ne existas linei di [[metroo]] en Asuncion, e granda parto dil transporto di pasajeri facesas per autobusi. Existas poka oficala autobuso-halteyi en Asuncion, ma on povas haltar ul autobuso preske omnaloke del urbo.
 
=== Referi ===
{{Reflist}}
 
Obtenita de "https://io.wikipedia.org/wiki/Asuncion"