München: Diferi inter la revizi
Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
kelka korektigi/modifiki |
+texto, imajo |
||
Lineo 22:
| Reto= http://www.muenchen.de
}}
[[Arkivo:Munich skyline.jpg|thumb|270px|left|Katedralo di Nia
'''München''' esas chef-urbo di [[Germania]]na [[stati di Germania|stato]] [[Bavaria]]. Segun statistiki de 2015, ol havis {{formatnum:1450381}} habitanti. Lua tota [[surfaco]] esas 310,43 km². Ol esas la 3ma maxim populizita urbo di Germania, dop [[Berlin]] e [[Hamburg]].
Ol distas 50 km norde del [[Alpi]] e 584,5 km sude de [[Berlin]]. München fondesis en [[1158]] e divenis urbo en [[1175]]. Ol esas importanta [[ekonomio|ekonomiala]] e [[kulturo|kulturala]] centro en Germania.
==Historio==
[[Arkivo:Nuremberg_Chronicle_f_225v_226r.jpg|left|thumb|280px|München en 1493.]]
München mencionesis unesmafoye en dokumento de la yaro 1158. Ca yaro, Heinrich der Löwe, duko de [[Saxonia]] e [[Bavaria]], konstruktis ponto super la rivero Isar, proxim loko ube existis monakeyo Benediktina. Lua nomo originas de ''Munichen'', vorto del Anciena Germana linguo signifikanta "de la monaki".
En 1506 ol divenis chef-urbo di tota Bavaria. L'arti e la politiko en la urbo influesis da la korto. Dum la [[16ma yarcento]], ol divenis centro por la [[Renesanco]], ed anke por la Kontre-Reformo religiala. Dum la [[Triadek-yara milito]] ol divenis rezideyo di Maximilian la 1ma, duko de Bavaria.
Dum la [[duesma mondomilito]], [[Federiti de la duesma mondomilito|westala federiti]] bombardis l'urbo 71 foyi dum 5 yari. Pos ke Usa okupis la regiono en 1945, l'urbo rikonstruktesis komplete, e prezervesis la strukturo di stradi existanta ante la milito. En 1957, lua habitantaro superiris 1 milion personi.
En [[1972]], l'urbo gastigis l'[[Olimpiala Ludi en München, 1972|Olimpiala Ludi]].
== Geografio ==
[[Arkivo:Luftbild aerial photograph Park und Schloss Nymphenburg München Bayern Bavaria Germany - Foto Wolfgang Pehlemann HSBD1057.jpg|thumb|320px|left|Aeral imajo pri palaco Nymphenburg.]]
La [[reliefo]] di München esas plana, jacanta an la planaji de Supra Bavaria, cirkume 50 km norde de la norda bordo di [[Alpi]], en [[altitudo]] di 520 metri. La riveri Isar e Würm trairas l'urbo.
La [[klimato]] dil urbo esas oceanala (''Cfb'' segun la [[klimatala klasifikuro da Köppen-Geiger]]), kun kelka elementi de la klimato kontinentala humida (''Dfb''), nome varma someri e kolda vintri, ma sen [[nivo]]. La maxim kolda monato esas januaro, kun temperaturo mezavalora di 0,3°C. La maxim varma monato esas julio, kun mezavalora temperaturo di 19,4°C. La mezavalora yarala [[temperaturo]] esas 9,7°C.
La mezavalora yarala [[pluvo-quanto]] esas 944mm. La maxim pluvoza monato esas julio (122 mm), kontre ke la maxim sika monato esas februaro (46 mm).
==Transporto==
Multa ''Autobahnnen'' (chosei por rapida vehili) konvergas a München e ligas ol a [[Stuttgart]] (weste), [[Nürnberg]], [[Frankfurt]] e [[Berlin]] (norde), Deggendorf e Passau (este), [[Salzburg]] ed [[Innsbruck]] (sud-este), Garmisch Partenkirchen (sude) e Lindau (sud-weste).
München havas 103,1 kilometri di [[metroo]] ([[U-Bahn di München]]), kun 9 linei e 96 stacioni. L'unesma lineo inauguresis en 1971. Ol anke havas 434 km di suburbala treni (S-Bahn), kun 8 linei e 150 stacioni. La sistemo ''S-Bahn'' establisesis en 1972.
== Kulturo ==
[[Arkivo:Oktoberfest1.jpg|thumb|270px|left|La Festo di Oktobro (''Oktoberfest'') en München.]]
München esas famoza pro la "Festo di Oktobro" (''Oktoberfest''), qua eventas omnayare en septembro. L'''Oktoberfest'' esas un ek la maxim konocita atraktivi dil urbo. Dum du semani, milioni di turisti de altra parti di Germania e de altra landi vizitas lua tendi di [[biro]] e ferio-loki.
== Sporto ==
| |||