Luanda: Diferi inter la revizi

Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
+texto, imaji
+texto, referi
Lineo 21:
}}
[[Arkivo:Luanda1.jpg|thumb|left|250px|Luanda, vidita de la litoro.]]
'''Luanda''' esas [[chef-urbi|chef-urbo]] e maxim populizitapopuloza urbo di [[Angola]]. Segun statistiki de 2018, ol havis {{formatnum:2487484}} habitanti. Lua tota surfaco esas 113 km². Lua [[metropolala regiono]] havas {{formatnum:2417}} km² e {{formatnum:7805000}} habitanti.
 
Luanda esas la precipua [[portuo]] ed importanta industriala e komercala centro di Angola. Fondita ye la [[25ma di januaro]] [[1575]]<ref name="Angop">{{cite web|url=http://www.portalangop.co.ao/motix/pt_pt/noticias/sociedade/2011/0/4/Luanda-comemora-hoje-435-anos-sua-fundacao,76e67bf3-2c9f-4385-8b5b-f48881e5c27a.html|title=Luanda comemora hoje 435 anos da sua fundação |date=25ma di januaro 2011|publisher=Angop|accessdate=8ma di februaro 2011}}</ref> dal [[Portugal]]ani, ol divenis chef-urbo di Angola en [[1627]].
 
L'urbo nunenun subisas granda rikonstrukturo, e multa edifici alta modifikabas lua peizajo.
 
== Historio ==
[[Portugal]]ano Paulo Dias de Novais fondis Luanda ye la [[25ma di januaro]] [[1576]], e nomizis ol ''São Paulo da Assumpção de Loanda''. Il adportis 100 familii por koloniigar ol e plusa 400 soldati. En 1618, Portugalani konstruktis la fortreso ''Fortaleza São Pedro da Barra'', e pose du altra: la fortreso ''São Miguel'' en 1634, e la fuorto ''São Francisco do Penedo'', konstruktita de 1765 til 1766.
 
De [[1640]] til [[1648]], [[Nederlando|Nederlandani]] okupis l'urbo e ribaptis ol ''Fort Aardenburgh''. L'urbo uzesis por trafiko di [[sklaveso|sklavi]] a [[Brazilia]] de 1550 til 1836,<ref>Videz: Joseph Miller, ''Way of Death: Merchant Capitalism and the Angolan Slave Trade'', London & Madison/Wis; James Currey & University of Wisconsin Press, 1988</ref> e Braziliana navi ofte videsis en la portuo di Luanda. La komerco di sklavi ank adportis richeso a militisti qui kaptis sklavi ed a lokala komercisti.<ref>{{cite book |title=João C. Curto. Álcool e Escravos: O Comércio Luso-Brasileiro do Álcool em Mpinda, Luanda e Benguela durante o Tráfico Atlântico de Escravos (c. 1480-1830) e o Seu Impacto nas Sociedades da África Central Ocidental|author=tradukita al Angla da Márcia Lameirinhas. Tempos e Espaços Africanos Series, vol. 3. Lisbon: Editora Vulgata |isbn=978-972-8427-24-5 |publisher=H-net.org |year=2002|url=https://web.archive.org/web/20050122054905/http://www.h-net.org/reviews/showrev.cgi?path=13661080113274}}</ref>
 
== Geografio ==
[[Arkivo:Avenida dos Combatentes Luanda.jpg|thumb|left|260px|Avenuo ''Combatentes'', en Luanda.]]
La [[reliefo]] di Luanda esaspovas dividesasdividesar en du parti: la zono nomata ''baixa'', konsistanta ek (basa tereni kun anciena konstrukturi), ede "la zono ''alta"'', konsistanta ek (kolinoza tereni kun plu nova konstrukturi). La basa regiono jacas proxim la portuo e havas streta stradi e kolonialaed edifici del epoko koloniala.
 
La [[klimato]] dil urbo esas varma e [[miarida klimato|miarida]] (''Bsh'' segun la [[klimatala klasifikuro dida Köppen-Geiger]]), proinfluata dal l'oceanala fluo di Benguela, qua adportas kolda oceanala aqui de [[Atlantiko]] a lua litoro, e preventas la kondenso dil humideso por formacar [[pluvo]]. La mezavalora [[temperaturo]] varias de 22,1°C en julio ed agosto til 28,6°C en marto.
 
La mezavalora yarala [[pluvozesopluvo-quanto]] esas 405 mm, e la maxim pluvoza monato esas aprilo, kun mezavalore 136 mm. Junio e julio esas monati komplete sika, kun 0 mm di pluvo.
 
== Referi ==