Centrafrika: Diferi inter la revizi
Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
mNula rezumo di redakto |
kelka korektigi, aktualigi e plusa texto ed imaji |
||
Lineo 1:
{{Landi
| Nomo = Centrafrika
| Lokala_nomo = République Centrafricaine<br />Ködörösêse tî Bêafrîka
| Flago = Flag_of_the_Central_African_Republic.svg|
| Blazono = Coat_of_arms_of_the_Central_African_Republic-NEW.png
| Imajo_mapo
| Chefurbo = [[Bangui]]
| Habitanti_chefurbo = {{formatnum:697690}} ([[2003]])
| Precipua_urbo = [[Bangui]]
| Oficala_lingui = [[Franca linguo|Franca]] e [[Sango linguo|Sango]]
| Guvernerio = [[Republiko]]
| Nomo_listo_chefo_stato
| Titulo_chefo_stato
| Chefo_di_stato
| Nomo_listo_chefo_guverno
| Titulo_chefo_guverno
| chefo_guverno
| Surfaco = {{formatnum:622941}}
| Rango_surfaco = 43
| Surfaco_aquo = 0
| Habitanti = {{formatnum:5745062}}<ref name=CIA>{{Cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ct.html|title=Africa::Central African Republic - The World Factbook|publisher=CIA|accessdate=4ma di februaro 2019}}</ref>
| Rango_habitanti = 116
| Yaro = julio 2018
| denseso di habitantaro = 9,22
| Reto_kodexo = .cf
| Nomo_himno = ''La Renaissance''<br />''E Zingo''
| Pekunio = [[Franko CFA di Central Afrika]]
| Religii
}}
'''Centrafrika''' esas lando senlitora en central [[Afrika]]. Lu havas kom vicini [[Chad]] norde, [[Sudan]] nord-weste, [[Sud-Sudan]] este, [[Demokratial Republiko Kongo]] e [[Republiko Kongo]] sude, e [[Kamerun]] weste. Segun statistiki de 2018, ol havis {{formatnum:5745062}} habitanti.<ref name=CIA/> Lua tota surfaco esas cirkume 620 mil km².
Lineo 36:
Cirkume 10 mil yari ante nun, l'expanso dil [[dezerto]] [[Sahara]] ekpulsis populi chaseri-rekolieri adsude, vers la regiono [[Sahel]], ube multa ek ta populi establisis su.<ref name=McKenna>{{cite book|ref=McKenna |author=McKenna, Amy |year=2011|title= The History of Central and Eastern Africa|publisher=The Rosen Publishing Group|isbn=978-1615303229}}</ref> Ca socii developis [[agrokultivo]] dum [[neolitiko]]. Komence li kultivis inyamo, pose milyeto e [[sorgumo]].
Inter [[1000 aK]] e la yaro [[1000]] populi qua parolis lingui Ubangiana expansis este tra la teritorio di la nuna Centrafrika. Dum la sama epoko, populi [[bantuo|bantua]]-parolanti migris ed establisis su sud-weste de la regiono. Ante la [[19ma yarcento]] la habitantaro di la regiono vivis sude de la expanso-lineo di [[islamo]], e havis poka kontakti kun Mohamedana populi. Erste dum ta epoko la religio islamala komencis expansar, pro la komercala kontakti inter la du regioni dum la komenco dil yarcento. Pos 1850, [[Arabia|Araba]] komercisti di [[sklavo|sklavi]] komencis penetrar la regiono. Li kaptis sklavi ed uzis [[fluvio Ubangi]] por atingar la litoro e
[[Francia]] establisis en la rivo dil [[fluvio Ubangi]] en [[1889]] e fondis [[Bangui]]. La regiono recevis la nomo [[Ubangi-Shari]]. En [[1911]] Francia cedis la regioni Sangha e Lobaye a [[
En [[1925]] Franca skriptisto [[André Gide]] skribis ''Voyage au Congo'', libro qua deskriptis la pavoriganta konsequantaji di konskriptadi por konstructar la [[ferovoyo]] qua ligus Kongo ad [[Atlantiko]]. La libro deskriptis detaloze la kruelega traito dal employati de la konstrukto-kompanio kontre Centr-Afrikani.
Lineo 44:
Dum la [[yari 1930ma]] Ubangi-Shari komencis produktar [[kotono]], [[teo]] e [[kafeo]], e l'exploto di [[oro]] e [[diamanto]] komencis en la westo. Chosei konstruktesis por exportacar la produkturi, e kampanio-hospitali instalesis por kombatar dormo-maladeso, transmisata dal [[musho tsetse]].
Ye la [[1ma di decembro]] [[1958]] Ubangi-Shari divenis autonoma regiono, kun [[Barthélemy Boganda]] kom chefministro. Ye la [[13ma di agosto]] [[1960]] Centrafrika
[[Arkivo:Bokassa portrait.jpg|left|thumb|200px|[[Jean-Bédel Bokassa]]]]
Lineo 58:
[[Arkivo:Faustin Touadera.jpg|thumb|160px|<small>[[Faustin-Archange Touadéra]]</small>]]
[[Arkivo:RN2, Bangui - Mapillary (Y845P8qms0Py7p9Mh4nsyg).jpg|thumb|320px|left|La Nacional Asemblitaro di Centrafrika.]]
La nuna [[konstituco]] di Centrafika aprobesis per referovoto ye la [[
Segun la nuna konstituco, Centrafrika esas mi-prezidantala [[republiko]]. La prezidanto esas la [[chefo di stato]], ed elektesas direte dal populo por 5 yari. Pos la [[30ma di marto]] [[2016]] esas [[Faustin-Archange Touadéra]]. La [[chefo di guvernerio]] esas la [[chefministro]], qua indikesas dal prezidanto. Pos la 27ma di februaro 2019, esas [[Firmin Ngrébada]].
La [[parlamento]] havas unika chambro, la Nacional Asemblitaro (''Assemblée Nationale'') kun 105 membri qui elektesas dal populo por 5 yari.▼
▲
La legaro di Centrafrika havas kom bazo la Franca legaro. La Supra Korto (''Cour Supreme'') konsistas ek judiciisti qui indikesas dal prezidanto. Ank existas Konstitucala korto, e lua membri ank indikesas dal prezidanto.▼
▲La legaro di Centrafrika havas kom bazo
=== Geografio ===
| |||