Maldivi: Diferi inter la revizi

Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
kelka korektigi +plusa texto
kelka korektigi/modifiki, aktualigi e plusa texto/imaji/referi
Lineo 1:
{{Landi
| Nomo = Maldivi
| Lokala_nomo = ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޖުމުހޫރިއްޔާ<br />Divehi Rājje ge Jumhuriyyā
| Flago = Flag_of_Maldives.svg
| Blazono = Coat of Arms of Maldives.svg
| Imajo_mapo = LocationMaldives.png
| Chefurbo = [[Male]]
| Lojanti_chefurboHabitanti_chefurbo = {{formatnum:156000}} ([[2014]])<ref name=CIA/>
| Precipua_urbo = [[Male]]
| Oficala_lingui = = [[Dhivehi-linguo|Dhivehi]]
| Guvernerio = [[Republiko]]
| Nomo_listo_chefo_stato = Listo dipri prezidanti di Maldivi
| Titulo_chefo_stato = Prezidanto
| Chefo_di_stato = [[Abdulla YameenIbrahim AbdulMohamed GayoomSolih]]
| Surfaco = 298
| Rango_surfaco = 206
| Surfaco_aquo = neglijebla
| Habitanti = {{formatnum:393253387533}}<ref name=CIA>{{cite web|url=https://www.ciapopulationpyramid.govnet/librarymaldives/publications2019/the-world-factbook/geos/mv.html |title="Maldives"|publisher=ThePopulation Worldof Factbook|language=AnglaMaldives 2019|accessdate=304ma di agostomayo 20152019|language={{en}}}}</ref>
| Rango_habitanti = 177
| Yaro = 20152019
| Denseso di habitantaro = 1036,9
| Reto_kodoReto_kodexo = .mv
| Nomo_himno = ''Qaumii salaam''
| Pekunio = [[Rupio di Maldivi]]
| Religii = [[islamo]], 99,2%
}}
'''Maldivi''' esas lando konsistanta ek 26 [[atolo|atoli]] kun 1192 insuleti, sude del [[insuli Lakshadweep]], qui jacasjacanta cirkume 700 km sud-weste de [[Sri-Lanka]].
 
'''Bazala fakti pri Maldivi.'''
=== Historio ===
{{PA|Historio di Maldivi}}
Segun studii di la linguo e la kulturo di Maldivi, lua unesma habitanti esis Dravidiana populi<ref>http://www.maldivesinfo.gov.mv/home/files/news.php?id_news=1096</ref> de [[Tamil Nadu]], qui establisis su en l'insuli de cirkumcirkume 300 aK til la yaro [[300]]. La maxim frua skribita historio dipri Maldivi markizesasparolas dapri l'arivo di la decendanti dil princo Vijaya, de Sinhalanaetnio rasoSinhalana. Li arivis en Maldivi ulatempe inter 543 e 483 aK. Lia arivo markizis importanta modifiko en la kulturo ed en la developo di la regiono, ed anke en la developo di la [[Dhivehi-linguo|linguo dhiveli]], qua esas simila en gramatiko e fonologio a la [[Sinhala-linguo|linguo Sinhalana]].
 
[[Arkivo:Gan_L03s1.jpg|thumb|left|200px|Budista ''Stupa'' (templo) konstruktita en l'insulo Gan.]]
[[Budismo]] adportesis al insuli dum la 3ma yarcento aK, dum la rejioregno di imperiestro [[Ashoka]]. Ol divenis la precipua religio dil insuli til la [[12ma yarcento]], kande [[islamo]] introduktesis en la regiono.
 
En [[1558]] [[Portugal]]ani establisis mikra garnizono en l'insuli e guvernis ol de [[Goa]], ma pos 15 yari, Muhammad Thakurufaanu Al-Azam ekpulsis la Portugalani. Dum la duimo dil [[16ma yarcento]], [[Nederlando]] remplasis Portugal kom komercala povo en la regiono. En [[1796]] [[Unionita Rejio|Britaniani]] ekpulsis Nederlandani de vicina Ceylon ed inkluzis Maldivi en lua areo di influo.
 
[[Arkivo:Maumoon-Abdul-Gayoom.jpg|thumb|200px|left|[[Maumoon Abdul Gayoom]].]]
Quankam Maldivi restis nedependanta sultanio de [[1153]] til [[1968]], en [[1887]] [[Unionita Rejio|Britaniani]] transformis ol oficale en protektorato. En [[1953]] probesis transformar l'insuli en republiko, kun [[Muhammad Amin Didi]] kom prezidanto, ma la sultanio riestablisesis. En [[1959]] habitanti di tri atoli revoltis e formacis Unionita Republiko didil Insuli Suvadiva Insuli, ma la revolto faliis en [[1963]]. EnYe la [[25ma di julio]] [[1965]], Maldivi divenis nedependantanedependanteskis de Unionita Rejio. Ye la [[11ma di decembro]] [[1968]] sultanio abolisesis e Maldivi divenis [[republiko]], kun [[Ibrahim Nasir]] kom prezidanto. En [[1978]] [[Maumoon Abdul Gayoom]] remplasis Nazir en la prezidanteso pos elekto, e guvernis la lando dum 30 yari.
 
Violenta [[ondego]] devastis Maldivi ye la [[26ma di decembro]] [[2004]] pos [[ter-tremo]] en [[Indiana oceano]]. Nur 9 insuli eskapis del inundadi. En [[2008]] eventis elekto e [[Mohamed Nasheed]], opozanta a Gayoom, vinkis e divenis prezidanto. Ye la [[7ma di februaro]] [[2012]] Nasheed renuncis. Pose ilu deklaris a stranjera jurnalaro ke ilu revokesis per [[stato-stroko]] komandita dal viceprezidanto [[Mohammed Waheed Hassan]]. En [[2013]] itere eventis elekti por prezidanteso, e [[Abdulla Yameen Abdul Gayoom]], fratulo di Maumoon Abdul Gayoom, vinkis.
 
=== Politiko ===
[[Arkivo:JumhooreeMaidan.JPG|thumb|180px320px|Placo di la Nedependo, en Maldivi.]]
[[Arkivo:The Prime Minister, Shri Narendra Modi meeting the President of Maldives, Mr. Ibrahim Mohamed Solih, in Male, Maldives on November 17, 2018.JPG|thumb|left|320px|La prezidanto [[Ibrahim Mohamed Solih]] renkontras Indiana chefministro [[Narendra Modi]].]]
Maldivi esas prezidantala [[republiko]] depos 1968. La [[prezidanto]] esas la [[chefo di stato]] e [[chefo di guvernerio]] di la lando. Segun la [[konstituco]] aprobitaratifikita en [[2008]], illu elektesas dal populo por 5-yara periodo. [[AbdullaLa Yameenministri Abdulindikesas Gayoom]]dal guvernasprezidanto deposed aprobesas dal parlamento. Nun lu esas [[2013Ibrahim Mohamed Solih]].
 
La [[legifala povo]] kompozesaskonsistas dalek asemblajoasemblitaro (''Majlis'') kun unika chambro e 77 membri, qui elektesas por 5 yari.
 
Segun Maldivana konstituco, [[legifala povo]] esas nedependanta, e judiciisti mustas obedar nur la konstituco e la komunal'ordinara legi. Kande la konstituco ood komunaordinara legi silencas pri unula temo, judiciisti mustas usar ''Shari'ah'', IslamalaMohamedana legaro. Maldivi esas Mohamedana republiko, e la publika praktiko di altra religii legoproskriptesas.
 
=== Geografio ===
[[Arkivo:Maldives pol98.jpg|thumb|120px150px|Mapo di Maldivi.]]
[[Arkivo:Landaa_Giraavaru_vue_du_ciel.JPG|thumb|left|320px|L'insulo Landaa Giraavaru, an l'atolo Baa.]]
Maldivi konsistas ek 2001192 plana [[insulo|insuli]] eden 26 [[atolo|atoli]]. AtoliL'toli di Maldivi dedenorde nordo a sudoadsude esas sequanta: Haa Alifu, Haa Dhaalu, Shaviyani, Noonu, Raa, Lhaviyani, Baa, Ari, Male, Faafu, Vaavu, Dhaalu, Meenu, Thaa, Laamu, Gaafu Dhaalu, Gnaviyani, Seenu. L'atoli okupas entote 90 mil km², do la teritorio di Maldivi esas un ek la maxim difuzata de la mondo.
 
Lua [[klimato]] esas [[tropikala klimato|tropikala]]. Mezvalorakun yaralaabundanta [[temperaturopluvo-quanto]] esasyarala, 24[[Celsius|ºC]]cirkume 1.900 Quankammm. l'insuliLa havasmaxim pokapluvoza sovajamonati vivoesas mayo, l'oceanonovembro proxime l'insulidecembro, havaskun pluaplu kam 2200 mm single.000 speciLa dimin fishi,pluvoza edmonato abundantaesas moyenifebruaro, exemplekun 38,1 mm. Lua mezavalora yarala [[atunotemperaturo]] esas 24[[Celsius|ºC]].
 
Maldivi povas desaparar pro la levo di [[marala nivelo]] efektigata da [[globala varmesko]]. Lua maxim alta punto jacas nur 2.3 metri sur la [[marala nivelo]]. Quankam l'insuli havas poka sovaja vivo, l'oceano proxim l'insuli havas plu kam 2.000 speci di fishi, di qui multas povas peskesar komercale, exemple [[atuno]].
 
=== Ekonomio ===
{{PA|Ekonomio di Maldivi}}
La precipua exportacajo di Maldivi esas [[fisho|fishi]] e fisho-produkturi. Til la [[yari 1970ma]], poka [[turismo|turisti]] vizitabis l'insuli. Nune, turismo reprezentas 28% de la [[KLPTNP]] di la lando, e plua kam 60% del extera revenui. Lua monetaro esas la [[rupio di Maldivi]].
 
L'[[agrokultivo]] ed l'[[industrio]] havas poka ekonomial importi, pro la manko di kultivebla tereni e pro la manko di laboristi.
 
=== Demografio ===
[[Arkivo:Male-totalPopulation_estimates_of_Maldives.jpgpng|thumb|200px250px|[[Male]], chefurboHabitantaro di Maldivi, 2000 til 2012.]]
[[Arkivo:Male-total.jpg|thumb|left|250px|[[Male]], chefurbo di Maldivi.]]
De omna habitantaro, cirkum 40% vivas en urbi, 1/3 ek omna habitanti vivas en [[Male]]. La habitantaro esas rezulto di mixo di sud-[[India]]ni, [[Ceylon]]ani ed [[Arabia|Arabi]]. En [[2008]] cirkume 70.000 exterlanda laboristi vivis en Maldivi.
Segun statistiki de ''The World Factbook'' por julio 2018, Maldivi havis {{formatnum:392473}} habitanti.<ref name=CIA/> La maxim multa (preske 100%) esas homogenea mixo di Sinhalani, Dravidiani, Arabi ed Afrikani.<ref name=CIA/> Ek omna habitantaro, cirkume 40% habitas urbi, ed 1/3 ek omna habitanti habitas [[Male]]. En [[2008]] cirkume 70.000 exterlanda laboristi vivis en Maldivi.
 
La mezvalora vivo-expekto esis 75.3776 yari en [[20152018]]. De la habitantaro, 99.3% savas lektar e skribar.<ref name=CIA/>
 
L'oficala linguo di la lando esas [[Dhiveli-linguo|Dhiveli]]. L'[[Angla linguo|Angla]] parolesas da la maxim multa autoritati e publika oficisti.<ref name=CIA>{{Cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/mv.html|title=South Asia::Maldives - The World Factbook|publisher=CIA|accessdate=4ma di mayo 2019|language={{en}}}}</ref>.
Plu kam 99% de la habitantaro esas [[islamo|Mohamedani]]. Islamo adoptesis dum la [[12ma yarcento]]. [[Divehi linguo|Divehi]], [[Indo-Europana linguaro|Indo-Europana linguo]] skribata kun skripto ''Thaana'', esas l'ofical idiomo di la lando, ma l'[[Angla linguo|Angla]] esas larje uzata en komerco.
 
L'oficala [[religio]] di la lando esas [[islamo]] Sunni. Islamo adoptesis dum la [[12ma yarcento]].
=== Kulturo ===
 
=== Kulturo ===
Maldivi havas kulturala influi de [[Sri-Lanka]] e de la nordo di [[India]]. Lokala [[muziko]] havas influi de Indiana muziko, e multafoye la liriki de Indiana muziki facile adaptesas lokale, pro la linguo dhiveli apartenar ad [[Indo-Europana linguaro]] e havar similesi kun [[Hindi-linguo]]. La [[danso|dansi]] de Maldivi havas influi de la danso ''Kathak'', de nordal India.
 
=== Referi ===
{{reflist}}