Barack Obama: Diferi inter la revizi

Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
Nula rezumo di redakto
Lineo 33:
Importanta politikajo por Obama esis la Usana sistemo sanasala. Obama volis uzar anciena Republikana propozajo kom bazo di sua lejo, esperante ke moderema Republikani kunlaboros por reformo. Tamen la Republikan opozicio tre hardeskis e la Demokrati sole votis la ''Affordable Care Act'' tra amba chambri di Congress. Republikani esforcis renversar la ACA plura deki de foyi. Lia opozicio impedis plur aspekti dil lejo, quale l'expanso di Medicaid. Multa stati Republikana nulatempe realigis ca expanso, detrimentale por sua povra statani.
 
Pri la politiko exterlanda il vizis ri-orientalizo dil uzata moyeni politikala, ma anke dil involveso regional. La exterlanda politiko di Obama esis min agresiva e plu diplomacema kam olta di Bush. Il durigis la milito dal [[NATO]] en [[Afganistan]], ma diminutis la nombro di soldati Usana en [[Irak]]. Tamen il iniciis militi en [[Libia]] e [[Mali]], e pose itere en [[Irak]] kontre Daesh e mem pose anke en [[Siria]]. Anke en Afganistan e Yemen eventis Usan ataki. Lua guvernerio anke durigis l'uzado di avioni automata, le ''drones''. Obama esforcis ri-orientalizar Usa a Latin Amerika ed a Pacifik Azia, fore del Mez-Oriento e a plu mikra punto de [[Europa]]. La diplomaco kun [[Kuba]] ed [[Iran]] esis parto di ta idealo. La relato kun [[Israel]] tre maleskis.
 
Social-kulturala politiko divenis plu progresiva sub Obama. La Supra Korto legaligis mariajo inter dui samsexua dum ilua prezidanteso, en 2015. Il anke havis plu permisiva politiko pri abortigo, tamen Republikan opozicio extremeskis samtempe. Kanabo restis federale nelegala, ma il imperis ke stati, qui segun lu responsable legaligis e regulis ol, ne impedesas. Ma Obama anke havis severa politiko pri denuncanti, qui divulgis informo pri la praktiki dal informistaro en la privata vivo di homi. [[Chelsea Manning]] exemple traktesis tre punisate. Anke, la kulpinti di krimini kontre kaptiti en sekreta karceri ofte ne punisesis.
 
Dum ilua prezidanteso, la Republikana partisani extremeskis, specale grupo nomata la ''Tea Party''. Ica grupo substitucis moderema parlamentani per plu extrema kandidati ed avancigis altra parlamentani a plu konservema nacionalista perspektivo. Multi inter ica grupo kredis bizara teorii, quale ke Obama esus [[Kenia]]no od [[Indonezia]]no, esus [[socialismo|socialisto]] od [[anarkiismo|anarkiisto]], Muslimo od Antikristo.
 
===Pakto kun Iran===
Iran expandis sua programo nukleara en la 2000ma yari, exter limiti internaciona. De 2006 til 2010 la [[Unionita Nacioni]] impozis plura negativa sancioni sur Iran. Ye 2013 komencis bilaterala negocii inter Iran ed Usa, e pose multilaterala negocii inter Iran, la P5+1 (Usa, [[Chinia]], [[Rusia]], [[Francia]], l'[[Unionita Rejio]] e [[Germania]]) e la [[Europana Uniono]]. Restriktar la programo di Iran per pakto esis importanta skopo por Obama. Republikani feroce opozis la negocii, suportata da Benyamin Netanyahu di Israel.
 
Ye la 14ma di julio 2015 la Joint Comprehensive Plan of Action kreesis, pakto inter Iran, Usa, Chinia, Rusia, Francia, Germania, l'Unionita Rejio e la Europana Uniono. Experti konsideris la pakto kom remarkinde forta. Iran mustus reduktar sua nukleara aktiveso, kun 97% redukto di base richigita uranio dum dek-e-kin yari, e mustus permisar internaciona surveyanti. Donald Trump kom kandidato forte opozis la pakto ed anuncis ye la 8ma di mayo 2018 ke Usa forlasos ol. L'altra pakto-konsorti deklarabis ke li volas durigar la pakto.
 
{{Tabelo di sucedo