Ayn Rand: Diferi inter la revizi

Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
Nula rezumo di redakto
kelka korektigi/modifiki
Lineo 1:
{{revizo}}
{{Biografio
| Nomo= Ayn Rand
Linio 5 ⟶ 4:
| Profesiono= [[Literaturo|skriptisto]] e [[Filozofio|filozofo]]
| Shablono_lando= {{USA}}
| Naskodio= [[22ma di februaro]] [[1905]]
| Nask-urbo= [[Sankt Petersburg]], [[Rusa imperio]]
| Mort-dio = [[66ma di marto]] [[1982]]
| Mort-urbo = [[New York]], [[Usa]]
}}
'''Ayn Rand''' (naskinta ''Alisa Zinovjevna Rosenbaum'' ye la [[2ma di februaro]] [[1905]] til la [[6ma di marto]] [[1982]]) esis Rusa-Usana skriptistino e filozofino naskinta en [[Judo|Juda]] familioskriptistino ene Rusiafilozofino. Elua verki inkluzas ''Anthem'', ''The Fountainhead'' ed ''Atlas Shrugged''.
 
El defensis la racionalraciono kom unika formo por aquirar konoco, e rejektis [[fido]] e [[religio]]. El anke defensis egoismo, l'individualismo e la [[kapitalismo]] ''laissez-faire''. Segun el argumentis, to[[kapitalismo]] esusesas l'unika ekonomikala sistemo qua permisus homo vivar quale homala ento, to esusesas, uzar lua kapaceso pri rezonar. Konseque, el repulsis komplete [[socialismo]], [[altruismo]] e [[religio]].
 
Inter elua principi el subtenis ke homo devus uzar la [[raciono]] por selektar lua valori e lua agadi per la racionoracionoza, e ke omna individui havas la yuro pordarfas existar per su ipsa, nek sakrifikante su por l'altri, nek sakrifikante l'altri por su, e ke nulu havas la yuro pordarfas obtenar la kozi de altri per l'uzo di fizikala forcokoakto.
 
== Biografio ==
{{revizo}}
Ayn Rand esis la maxim olda ek tri fratini de juda familio, di qui patri ne esis pratikanta di ca religio. Ek multe juvene, interesis pri [[literaturo]] e pri cinemo, komencanta skribar romani e skribaji kun 7 yari. El legis le romani da Alexandre Dumas, Waster Scott inter altra romantika skribisti ed expresis ilua pasionoza intereso pri la romantikala movado. El deskovris [[Victor Hugo]] evante 13 yari ed amoresis di lua romani. El lernis [[Franciana linguo|franciana]] pro lua matrino e studiis filozofio e historio en l'universitato di Sankt Petersburg.
 
En 1924 studeskis en "statala instituo di cinematografala arti", ja ke lua personala ambicio esis la skribo di cinematografala skribaji. Ibe sequis skribinte noveli, skribaji e sporadika notici en ilua personala jurnalo, en qua lua expresis anti-sovietala idei. Il deskovris [[Nietzsche]] anke en universitato, di qua prizis lua exaltado dil heroatra, e dil heroala individuo, quankam yari plu tarda kritikis la neracionaleso di lua filozofio.
 
Lua maxim granda influo esis [[Aristoteles]], qua el konsideris la maxim granda filozodo e prizis specialenome lua ''logiko''.
 
[[Arkivo:Ayn Rand Marker.jpg|thumb|270px|Tombeyo di Ayn Rand e di lua spozo.]]
 
Ayn Rand odiis Rusia, precipue la revoluciono di 1917, qua expropiabis a lua patro lua apoteko e domajis ankore plu lua kondicioni di vivo. Konocanta Nova York pro Usana filmaro, Ayn Rand decidis ke lu volis emigrar a Usa. Yari plu tarda lu skribis "Ni la Vivanta", relato de unesma mano di ta yari e dil atmosfero di Rusia di ta epoko, pri qua dicis: "Ol esas la maxim proxima a un autobiografio ke me havas nulatempe skribita".
Lineo 31:
Ayn esis tempo en domo di lua patri en [[Chicago]]. Plu tarda translokijis a Hollywood ubi aceptis irga tipo di laboro pro pagar lua basika spensi. Hazarde el konocis [[Cecil B. De Mille]], qua interesis pri la Rusa arivata en Usa e facinata pro la mondo dil cinemo. Cecil B. De Mille montris la basika funcionado di studio di cinemo ed ofris a el laboro kom extra, ke Ayn Rand aceptis, e aparis tale di visibla formo inter la extri en la definitiva longeso di Rejulo di Rejuli. Dum la kreado dil filmado dil filmo konocis qua esus lua spozulo, l'aktoro Frank O'Connor, kun qua lu mariajis en 1929.
 
En 1931 luel atingisobtenis l'Usana civitaneso, ed en 1936 luel skribis:
 
{{Frazo|Nomez ol destino od ironio, ma me naskis, di inter omna landi dil Tero, en la min konvenanta por fataikino di individualismo: Rusia. Me decidis esar verkistino kun 9 yari ed omna quaquan me havas facata esas rilata a ta intenco. Me esas usanana pro elekto e konvinkeso. Me naskis en Europa ma me emigris a Usa pro ta esis la lando ubi me povis sentar totale libera por skribar.}}
 
Ayn Rand esis tre kontenta por esas Usana civitanino, ed en 1973 dicis en konfero donacita en West Point:
Lineo 54:
=== La rebeleso di Atlas ===
{{PA|La rebeleso di Atlas}}
"La rebeleso di Atlas" (''Atlas Shrugged'') esis konsideratajudikesas da multi kom la fiktivajo maxim kompleta e potenta di Rand pri l'objektivala filozofio. Dum la 80ma yari 1980ma, la bibliotekoBiblioteko didil kongresoKongreso di Usa facis inquesto, demandantapri quaquo esisesus la libromaxim keinfluiva plu influislibro en la vivo dil inquestati. L'unesma esis la [[Biblo]], la duesma, "La rebeleso di Atlas".
 
Ica verko esas la precipua motivo pro quo plu individui konfesas esar liberesani od anarko-kapitalisti.
 
La libro naracas la dekado di Usa kamkom konsequo di ecesiva interventismointerveno dil governoguvernala. Malgre ke la libro esis skribitaskribesis inter la yari 1946 e 1957, ula personi vidas en la lekto dil procesoprocedo di ekonomikala destrukto ke la libro naracas, situeso di ekonomikala domajo simile a ta di Kuba en 1960.
 
== Bibliografio ==