Asturiana linguo: Diferi inter la revizi
Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
Nula rezumo di redakto |
kelka korektiguri/modifikuri |
||
Lineo 44:
Ol esas dum Mezepoko ube on povas trovar la nasko di l'Asturiana kom linguo, malgre lua evoluo depos lore facez ke gramatikala strukturi, fonetiko ed ortografio chanjabez multo. La transformado dil Latino a l'Asturiano produktis gradope. Ol esas neposible donacar exakta dato en qua la Latina divenis Asturiana. Quankam, malgre ke l'uzado di oral Asturiano esez difuzita en l'alta Mezepoko ed esez preske unanima, la Latina sequos esanta linguo di kulturo, di legala dokumenti dum multa tempo. Unu dil dokumenti ke plu bone reflektas l'evoluo depos la Latina esas la ''Cayuela de Carrio'', dil 13ma yarcento, trovita en Villayón e qua kolektas sorco kontro *nuberi en populara linguo bone diferencata di Klasika Latino. Ol esas la nasko dil Regno di Asturia ke pose esus la Regno di León unu dil precipua kauzi qua explikas ke en ica teritorio formesez diferanta linguo de la Latino di l'anciena ''Conventum Asturum''. Ica Regno ne okupis nun Asturiana landi, ma anke di León, Galicia e parti di Portugal e Kastilia. Ultre isto, konquestis landi sude la rivo Duero, til Extremadura ed ocidental Andalucía. Pro ico, ankore preservesas kelka traiti di ica linguo en ta loki.
En la Regno di Asturia, la Latina, uzata en legala dokumenti, shoveskis da l'Asturiana, qua divenis legala linguo dil Regno ed uzeskis en multa legala dokumenti. L'unesma dokumento skribita en l'Asturiana (la ''Fueru d'Avilés'') esas legal. Skribita en la 12ma yarcento, ol esas konstituco di ic Asturiana municipo. On devas atendar til la duesma duimo dil 13ma yarcento por ke skribar en l'Asturiana divenez normala ed funcionis kom vera linguo dil lando. De ica epoko konservesas multa texti, ma la maxim importanta esas a ''Fueru Xulgo'',
=== ''Sieglos Escuros'' ===
Lineo 93:
En ca epoko di forta influo di Kastiliana linguo, en qua literaturo sequas voyi apertita en antea periodo. En poezio, ankore dominacanta, developis temi ed stila formi qua faktis topi (Pepín Quevedo, Perfecto Fernández Usatorre, José Manuel Farcía González (Marcos del Torniello), Francisco Fonzález Prieto ed altri. En teatro impozas kun forco nomizita ''Teatru Rexonal Asturianu y de la Naturaleza''; teatro di kustumi, melodramatra, ne konvencionala, diglosikala, qua havis en Emilio Robles Muñiz (Pachín de Melás 1877-1938) lua precipua skriptisto, ed en la ''Compañía Asturiana'' (Asturiana Kompanio) lua unesma difuzilo.
Tamen, ne omna liteaturo esas di
=== Nuna stando ===
Lineo 185:
== Gramatiko ==
=== Alfabeto ===
Lineo 1 218:
Literaturala tradiciono, til 20ma yarcento, esas skarsa: ecepte Antón de Marirreguera, Josefa Jovellanos e Antonio Balvidares (16ma yarcento), Juan María Acebal, Xosé Caveda y Nava, Teodoro Cuesta, Pin de Pría o Fernán Coronas (19ma ed unesma mezo dil 20ma yarcento).
Ol esas ek la demokratigo di Hispania kande eventas ''Surdimientu'' dil Asturiana literaturo, kun autori kam Berta Piñán, Esther Prieto, Lourdes Álvarez, Ismael González Arias, Xuan Bello, Antón García, Miguel Rojo, Carlos Rubiera, Milio Rodríguez Cueto, Pablo Antón Marín Estrada, Xuan Santori o Martín López-Vega. Omna autori kun universala idei, qua renuncis lokalista modeli e donacas a l'Asturiana literaturala dimensiono. En ica procedo havas graveso la
La maxim importanta [[romano|romani]] de ta periodo dil ''Surdimientu'' esas: ''La hestoria universal de Paniceiros'', da Xuan Bello; ''En busca de Xovellanos'', da Ismael González Arias; ''Imago'', da Adolfo Camilo Díaz; ''La ciudá encarnada'', da Pablo Antón Marín Estrada; e ''La banda sonora del paraísu'', da Xandru Fernández.
Lineo 1 225:
== Eduko-sistemo ==
La ''Llei d'Usu y Promoción del Asturianu''
=== Universitato ===
Lineo 1 239:
== Extera ligili ==
*[http://www.academiadelallingua.com/ Academia de la Llingua Asturiana] - Oficala asturian akademio
* [http://www.academiadelallingua.com/diccionariu/gramatica_llingua.pdf
{{Indo-Europana linguaro}}
| |||