Buenos Aires: Diferi inter la revizi

Buenos Aires fondesis dufoye. Unesme ye la [[3ma di februaro]] [[1536]] dal [[Hispania|Hispano]] Pedro de Mendoza, sub la nomo ''Nuestra Señora del Buen Aire'' (niaNia siorinoSiniorino dil bonaBona ventoVento). Balde pos l'unesma fondeso, ol destruktesis dal indijeni ed abandonesis. En [[1580]] [[Juan de Garay]] itere fondis la urbo, kun la plena nomo ''Ciudad de la Santísima Trinidad y Puerto de Nuestra Señora la Virgen María de los Buenos Aires'' (Urbo dil Santega Triuno e Portuo di Nia Siniorino Virgino Maria dil Bona Venti). On selektis ica nomo pro ke l'urbo fondesis ye Triuno-sundio e pro ke [[Virgino Maria]] esis patronino dil maristi qui bezonis favoroza venti por sua navi. Ante la [[19ma yarcento]], la nomo dil urbo abreviesis a la lasta du vorti.

L'urbo kreskis lente til [[1776]], kande ol divenis la chef-urbo di [[Vicerejio di fluvio Plata]]. Dum la komenco dil [[19ma yarcento]] la [[Unionita Rejio|Britaniani]] invadis l'urbo dufoye: en [[1806]], ed itere en [[1807]]. Lua habitanti reaktis kontre l'invado e kun la helpo dadal [[Francia|Franca]] militisto [[Santiago de Liniers]] li vinkis l'invaderi.

En [[mayo]] [[1810]] arivis en Buenos Aires l'informo pri la falio di la ''Junta de Sevilla'' (organo qua akumulabis exekutiva e legifala povi en [[Hispania]]) pos [[Napoleonala militi|Napoleonal]] invado en Hispania. Notora viri, exemple [[Juan José Castelli]], [[Manuel Belgrano]], [[Mariano Moreno]] ed altri, kunvokis ''cabildo abierto'' (extraordinara asemblo dil habitanti dil urbo por diskutar urjanta kazi) en Buenos Aires. La ''cabildo'' deklaris fideleso a rejulo [[Fernando la 7ma di Hispania]], revokita dal Franci, e sendis reprezenteri al altra provinci por kombatar trupi loyala aal Franca okupesookupo. To esis la komenco dil procedo di Arjentiniana nedependantesko. Kande la lando divenis oficale nedependanta en [[1816]], sub la nomo "unionita provinci di fluvio Plata", Buenos Aires divenis lua chef-urbo.

Pos multa yari de sangoza konflikti, qui opozis grupi favoranta l'adopto di federuro por Arjentinia kontre grupi favoranta la centraligo dil administrado, l'urbo separesis de [[provinco Buenos Aires]] en [[1880]] e divenis la chef-urbo di unionita Arjentinia. Lua habitantaro rapide kreskis pose: de {{formatnum:337617}} habitanti en 1880 til {{formatnum:649000}} en 1895, di quequi nur {{formatnum:320000}} naskinta en ol. Lua [[portuo]], segun projeto da Eduardo Madero, inauguresis en [[1884]] e kompleteskis en 1897. Ta portuo havis multa substrukturala problemi, e nova portuo inauguresis provizore en 1919.

De [[1895]] til [[1914]] multa enmigranti, precipue [[Italia]]ni e [[Hispania|Hispani]], ma anke altra Europani, arivis en la urbo. En [[1913]] lua unesma lineo di [[urbala ferovoyo|metroo]] inauguresis. En 1914 Buenos Aires havis {{formatnum:1575000}} habitanti ed esis la 12ma maxim granda urbo en la mondo, e lua komerco e kulturala substrukturo kreskis.<ref>{{cite book|author=Romero, José Luis|title =Breve Historia de la Argentina|chapter =X. La República Liberal (1880-1916)|publisher =Editorial Abril |edition=8|year=1987|pages=139|ISBN= 950-10-0072-9|url=http://www.faggella.com.ar/histoargenta/liberal.htm}}</ref><ref>[http://web.archive.org/web/http://www.elbarriopueyrredon.com.ar/ediciones%2010/mayo/noticias_bicentenario_ciudad.shtml La ciudad y el Bicentenario]. El Barrio Villa Pueyrredón. URL vidita ye la 3ma di februaro 2011.</ref>

Ma ne omno prosperis en l'urbo. En [[1911]] la festi pri la CentyaroYarcento di la Nedependantesko eventis sub asiejo-stato, pos la generala striko e lua represo, qui eventabis en l'antea yaro e produktabis 8 morti e pluplua kam 100 plusa homi vundita. En [[1919]] pluplua kam 700 laboristi ocidesis e 4.000 vundesis pos konflikti qui sequis striko en metalurgiala fabrikerio ''Pedro Vasena e Hijos''. La konflikti divenis pose konocata kom "la tragediatra semano".

En [[1936]] inauguresis l'obelisko di avenuo ''9 de Julio''. En [[1941]], pos 4-yara konstruktado, inauguresis l'avenuo General Paz, qua nun esas la limito inter Buenos Aires e la provinco samnoma. En [[1955]] la prezidantala palaco subisis bombardi dum revolto kontre lora prezidanto [[Juan Domingo Perón]]. Dum l'atako 308 personi mortis e pluplua kam 700 vundesis.

NurErste en [[1996]] lua civitani unesmafoye elektis sua [[urbestro]], [[Fernando de la Rúa]], qua renuncis en 1999 por asumar la prezidanteso di Arjentinia. Altra ex-urbestro di Buenos Aires qua pose divenis prezidanto di Arjentinia esas [[Mauricio Macri]].

L'urbo jacas en [[Sud-Amerika]], ye [[latitudo]] 34°36'S e [[longitudo]] 58°26'E, an la dextra rivo di [[fluvio Plata]]. An la sinistra rivo jacas [[Colonia del Sacramento]], avan ol, ja en [[Uruguay]]. [[Montevideo]] distas per 220 km este an la sama rivo kam Colonia del Sacramento. La limiti esteestal e nordenordala di Buenos Aires formacesas da [[fluvio Plata]]. Rivereto Riachuelo formacas lua sudala limito, ed avenuo ''General Paz'' formacas lua nord-westala e westala limiti.

Buenos Aires jacas en la plana regiono konocata kom ''Pampa''. Antee, la regiono kovresis da [[laguno|laguni]] e rivereti, quin maxim-multa-kaze on sen-sinuigis e sikigis dum la 20ma yarcento. Ne existas alta kolini en la urbo, e lua mezavaloraaveraja [[altitudo]] esas 30 metri super la [[marala nivelo]].

Parto di lua nuna rivo artificale kreesis per terplenajo di rivala zoni e laguni, exemple la nuna quartero Puerto Madero, la regiono di aerodromo ''Jorge Newberry'' e la vicinesovicinajo di la stadio ''Boca Juniors''. Proxim Puerto Madero, en kelka tereni kreita per terplenaji e pose abandonata, komencis kreskar arbustaro e gramini. Gradope uceli, mamiferi, amfibii, reptilirepteri ed insekti qui antee vivis en la regiono di ''Pampa'' komencis koloniigar la regiono. Nun ta areo formacas l'Ekologiala Rezerveyo di Buenos Aires.

La [[klimato]] dil urbo esas temperematemperata. Inter 1961 e 1980 la mezavaloral'averaja yarala [[temperaturo]] esis 18.1°C e la mezavaloral'averaja yarala [[pluvo-quanto]] esis 1214 mm.

Buenos Aires havis {{formatnum:2890151}} habitanti segun la kontado di [[2010]]<ref name=Censo>[http://www.censo2010.indec.gov.ar/preliminares/cuadro_totalpais.asp Argentina:Censo 2010]</ref>. To reprezentas 14.312,3 habitanti po km². L'urbo dividesas en 48 quarteri (''barrios''), por administrala intenco.<ref name=Buenos>[http://www.buenosaires.gov.ar/ Guvernerio di Buenos Aires] (pagino en Hispana)</ref> La maxim populoza quartero esas Palermo.

Segun la kontado di 2001, 88,9% de la habitantaro esas blanki, 7% esas mestici, 2% Aziani e 1% negri<ref>[http://www.reference.com/browse/wiki/Buenos_Aires Demographics of Buenos Aires]</ref>. Lua habitantaro decendas precipue de [[Italia]]ni e [[Hispania|Hispani]]. Altra mikra Europana grupi esisesas [[Germana imperio|Germani]], [[Suedia|Suedi]], [[Nederlando|Nederlandani]], [[Portugal]]ani, [[Francia|Franci]] e [[Unionita Rejio|Britaniani]]. Anke [[Siria]]ni, [[Libano|Libanani]] ed [[Armenia]]ni formacas importanta *komunitati, precipue en [[komerco|komercal agadi]]. Habitas en Buenos Aires cirkume 250.000 [[Judo|Judi]].

La precipua sistemo di publika transporto en Buenos Aires esas l'[[autobuso]]. Existas pluplua kam 135 linei di autobusi qui ligas lua quarteri ed anke vicina urbi di la [[provinco Buenos Aires]] al urbo. Pos la 31ma di mayo 2011 existas sistemo nomizita ''Metrobús'', qua uzas granda autobusi qui trairas larja avenui, exemple ''Juan B. Justo'', ''9 de Julio'', ''Cabildo'', ''Maipú'' e ''San Martín'', en voyi separita de la cetera trafiko, do li povas movar tra l'urbo plu rapide.

Existas 817 km dide suburbala treniferovoyi kun entote 305 stacioni distributita en 24 linei, qui ligas kelka quarteri di Buenos Aires e di la vicina urbi di la samnoma provinco a lua centro. Dum la komenco dil 20ma yarcento, staciono ''Retiro'' esis un ek la maxim granda ferovoyala stacioni en la mondo.

Existas 6 linei di *[[metropoliteno]] en la urbo<ref name="metrovias"/> kun entote 53,9 km e 86 stacioni.<ref name="metrovias"/> L'unesma lineo, inaugurita en 1913, esas la 13ma maxim anciena sistemo di metroo en la mondo e la maxim anciena en [[Latin-Amerika]]. Nun la metropolitenometroo transportas 1,23 milion veheri.<ref name="metrovias">{{cite web|title=Nuestra compañía - ¿Qué hacemos? |url=http://www.metrovias.com.ar/Metrovias/StaticPage/Institucional/Nuestra-compa%C3%B1ia/3400|publisher= Metrovias |language={[es}} |accessdate=16ma di oktobro 2017}</ref>

Existas sistemo di [[tramveturo]] kun entote 7,4 km de linei e 18 stacioni. Ol inauguresis en 1987 ed administresas dadal kompanio ''Metrovias'', la sama qua administras la metroo dil urbo. La metroala veheri qui desembarkas en staciono ''Plaza de los Virreyes - Eva Perón'' ne pagas pluse por uzar la tramveturo.

* Puerto Madero - la doki e depozeyi dil anciena [[portuo]] dil urbo subisis reformi dum la [[yari 1990ma]] e nun existas multa restorerii ed [[universitato]] (''Universidad Católica Argentina'' - UCA) en ol. Du historiala navi, ''Sarmiento'' e ''Riachuelo'' trasnformesistransformesis a flotacanta muzei.

* Quarteri ''Palermo'' e ''Recoleta'', en la richa regiono dil urbo. En Palermo existas multa restorerii, butiki e noktala klubi, nomizatanomata lokale ''boliches''. En [[tombeyo]] di Recoleta (''Cementerio de Recoleta'') jacas la tombo di [[Evita Perón]] e di altra importanta historiala personi di Arjentinia.