Paraíba: Diferi inter la revizi

Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
mNula rezumo di redakto
kelka korektigi, aktualigi e plugrandigo dil artiklo
Lineo 7:
| MaximGrandaUrbo =
| Oficalalinguo =
| Guberniestro = RicardoJoão CoutinhoAzevêdo (PSB) <small>(2019-2022)
| Surfaco = {{formatnum:56469.8}}
| Habitanti = {{formatnum:39722023996496}}<ref name="IBGE_Pop_2015IBGE_Pop_2018">{{cite web|url=ftp://ftp.ibge.gov.br/Estimativas_de_Populacao/Estimativas_2015Estimativas_2018/estimativa_dou_2015estimativa_dou_2018_20181019.pdf |title= Estimativas da população residente no Brasil e Unidades da federação com data de referência em 1º de julho de 2015 |date = 28ma di agosto 2015 2018|publisher = Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística |accessdate = 28ma2ma di agosto 2015januaro 2019|format= PDF }}</ref>
| Yaro = 20152018
| Denseso di habitantaro = 70.34,77
| Abreviuro = PB
| Horo = -3<br><small>(la sama dum somero)</small>
| KLPTNP = R$ 38.78 miliardi (2013)
| Internet = www.paraiba.pb.gov.br
}}
'''Paraíba''' esas [[Brazilia]]na [[Stati di Brazilia|stato]]. LuaLu vicinahavas statikom esasvicini [[Rio Grande do Norte]] en la nordonorde, [[Ceará]] en la westoweste, e [[Pernambuco]] en la sudosude. En estoEste jacas l'[[Oceano Atlantiko]].
 
'''Bazala fakti pri Paraíba.'''
=== Historio ===
[[Arkivo:Slide27.JPG|thumb|250px|left|Indijena populi en la litoro di Brazilia ed Uruguay, ante l'arivo di Europani.]]
Ante ke la [[Portugal]]ani arivararivis en la regiono, la nuna Paraíba habitesis da [[indijeno|indijeni]] de rasietnio ''Tupi'' e ''Kariri'', la lasta anke nomizita ''Tapuia''. Le ''Tupi'' dividesis en du populi: ''Tabajara'' e ''Potiguara'', qui esis enemiki inter li. Le ''Tabajara'' esis pacifika e vivis enhabitis la litoro. Le ''Potiguara'' vivis enhabitis mikra regiono inter [[Rio Grande do Norte]] e Paraíba, dum ke le ''Kariri'', vivis en lahabitis westoweste.
 
Dum kelka tempo pos l'arivo di [[Pedro Álvares Cabral]] en 1500, Portugalani havis poka interesovolunto pri koloniigar Brazilia, pro ke la komerco kun India esiresis plu multe profitoza. Do, [[pirato|pirati]], notenome [[Francia|Franci]], komencis extraktar la ligno ''pau brasil'' (Latine: ''Caesalpinia echinata ''), uzitaqua uzesis en Europa por produktar tinto[[inko]] reda. La pirati divenis amiki del indijeni e kambiis vari perpo la''pau lignobrasil''.
 
[[Arkivo:Engenho na Paraíba 1645.JPG|thumb|250px|left|''Engenho'' (fabrikerio di sukro) en Paraíba, 1645.]]
Por kombatar la pirateso e koloniigar la regiono, Portugalana krono dividesis Brazilia en 15 heredala kapitanii, meze liexemple la kapitanio di Itamaracá, donitaqua enkorpigis la nuna teritorio di Paraíba e donesis a Pero Lopes de Sousa,. quaLopes de Sousa sendis Francisco Braga por administrar ol., Franciscoma Bragailu ne administrisfacis olbona boneadministrado, e remplasesis per João Gonçalves,. quaGonçalves fondis vilajo ed instalis plantacerii di [[sukrokano]] e fabrikerii (''engenhos'') por produktar [[sukro]].
 
En [[1574]] pos atako dal indijeni a la kapitanio, lora rejulo [[Sebastião la 1ma di Portugal]] decidis dividar Itamaracá e krear la Royala Kapitanio di Paraíba e sendar expedicioni por kombatar la Franci e lial'indijeni federitifederita indijenia li. Pos la kinesma expediciono, fine en [[1584]] Franci ekpulsesis, e Portugalani konstruktis du fortui e pose fondis l'urbo ''Nossa Senhora das Neves''. En 1588 Frutuoso Barbosa, lore kapitano-chefo di la kapitanio di Paraíba, rinomizis l'urbo ''Filipeia de Nossa Senhora das Neves'', en homajo amemoriganta [[Felipe la 2ma di Hispania]], lorequa lor esis anke rejulo di Portugal.
 
Dum la [[17ma yarcento]] [[Nederlando|Nederlandani]] invadis la regiono e rinomizis l'urbo kom ''Frederiksstad''. Li ekpulsesis de la regiono dum la 1650a yari 1650ma.
 
En [[1755]] la kapitanii di Paraíba e Ceará anexesis a la kapitanio di Pernambuco. En 1756, pro impero dal [[Markezo de Pombal]], la kapitanio sendis ligno di bona qualeso por rikonstruktar [[Lisboa]]. En [[1799]] Paraíba itere separesis de la kapitanio di Pernambuco.
 
Pos la [[nedependo]] di Brazilia, la provinco Paraíba (antee kapitanio) partoprenis en la revolto konocita kom [[Kunfederuro dil Equatoro]]. La revolto faliis e lua chefi mortigesis. De [[1848]] til [[1849]] altra revolto, konocita kom ''Praieira'' eventis en la regiono subinfluita influodal ideali de la revolti Europana di 1848 en l'Europa, ma anke ne havis sucesofaliis.
 
{{nekompleta}}
De oktobro til decembro 1874 eventis la revolto surnomizita ''Quebra-Quilos'', kande l'imperiala guverno di Brazilia decidis remplasar la tradicionala sistemi di pezajo e mezuro per l'internaciona metrala sistemo, ed obligis lokala komercisti komprar o lokacar la nova mezurili. La komercisti kompris o lokacis la nova mezurili, ma transferis lia kusto a la preci di la vari. To produktis augmento di la preci e revolto di la habitanti.
 
=== Geografio ===
La totalatota surfaco di Paraíba (56.584,6 km²) esas simila a [[Kroatia]].
 
Lua [[klimato]] esas [[tropikala klimato|tropikala]], kun intensa suno en [[sumero]] e intensa pluvi en [[vintro]]. En ''sertão'' regiono (westo di stato) la klimato esas mi-arida. La sikesi en ca regiono povas durar plu kam un yaro.