Sankt-Peterburg: Diferi inter la revizi
Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
boko dil fluvio... =>estuario dil fluvio... + texto |
+texto, imaji, referi |
||
Lineo 3:
| Blazono= Coat of Arms of Saint Petersburg (2003).svg
| Flago= Flag of Saint Petersburg Russia.svg
| Mapo= Saint
| Shablono_lando= {{RUS}}
| Imajo= SPB Collage 2014-3.png
Lineo 17:
| Denseso di habitantaro = {{formatnum:3390.94}}
| Horala_zono= +3
| Chefurbo = Moskva
| Disto = <small>(choseala)</small> 714<ref>https://www.distancecalculator.net/from-moscow-to-saint-petersburg</ref>
| Reto=
}}
Linio 22 ⟶ 24:
'''Sankt Peterburg''' ([[Rusa linguo|Ruse]] Санкт-Петербу́рг) esas la duesma maxim populoza urbo di [[Rusia]] e granda portuo apud la delto dil [[fluvio Neva]], ube ol extensas su sur multa insuli an la [[Gulfo di Finlando]],este de [[Baltiko]]. Segun statistiki de 2010, ol havis {{formatnum:5028000}} habitanti.
L'urbo fondesis ye la [[27ma di mayo]] ([[
Nune Sankt Peterburg esas un ek la maxim moderna urbi de Rusia, ed anke lua kulturala chef-urbo. Lua historiala centro e monumenti esas Kulturala Patrimonio di la Homaro, segun [[UNESKO]]. La muzeo ''Hermitage'', un ek la maxim granda artala muzei del mondo, jacas ibe. Multa konsuleyi e sideyi di kompanii e banki jacas en Sankt Peterburg.
Linio 32 ⟶ 34:
Dum la fino dil 17ma yarcento, [[Pyotr la 1ma di Rusia]] deziris ke Rusia havis portuo che [[Baltiko]] por komercar kun l'Ocidento. Ilu deziris portuo plu bona kam [[Arkangelsk]], portuo an [[Blanka Maro]] qua klozesis per frosto dum la vintro. Ye la 12ma di mayo (Gregoriale: 1ma di mayo) [[1703]] Pyotr kaptis Nyenskans, ed ye la [[27ma di mayo]] [[1703]] ilu komencis konstruktar la Fortreso di Petrus e Paulus, origino di Sankt Peterburg.
L'urbo konstruktesis da konskriptita rurani e da militala kaptiti. Dekope de mili ek li mortis dum la
[[Arkivo:Map_spb_1744_high.jpg|250px|thumb|left|Mapo de 1744 pri Sankt Peterburg.]]
Dum l'unesma yari, l'urbo kreskis cirkum la Placo dil Triuno, an la dextra rivo dil fluvio Neva. En 1725 Pyotr la 1ma mortis, e lua filiulo [[Pyotr la 2ma di Rusia|Pyotr la 2ma]] decidis transferar la chef-urbo itere a [[Moskva]], ma en [[1732]] l'imperiestrino [[Ana di Rusia]] itere transferis la chef-urbo a Sankt Peterburg.
En 1736-1737 l'urbo subisis katastrofoza fairi. Dum lua rikonstruktado, tri larja stradi apertesis: l'avenuo ''Nevsky Prospect'' (nune la precipua strado del urbo), la strado Gorokhovaya e l'avenuo Voznesensky (''Voznesensky Prospekt''). Pose, l'urbo komencis florifar kulturale: en 1738 inauguresis la Skolo pri Baleto dil urbo, ed en 1757 inauguresis l'Akademio pri Arti, qua diplomizesis multa piktisti, skultisti ed arkitekti. En [[1764]] l'arkitekto [[Francesco Bartolomeo Rastrelli]] konstruktis la [[Vintrala Palaco]] sub impero dal carino [[Yekaterina la 2ma di Rusia]], qua deziris gardar ibe elua kolekturo di pikturi. La palaco e quar altra vicina edifici nune formacas la muzeo ''Hermitage''.
[[Arkivo:SPB Admiralty 1890-1900.jpg|thumb|left|250px|Sankt Peterburg (1890-1900).]]
[[Arkivo:2nd Moscow Women Death Corp Defending Winter Palace. St.Petersburg November 1917.jpg|thumb|250px|Mulieri avan la [[Vintrala Palaco]], 1917..]]
Pos l'aboliso di la serfeso en 1861 e la komenco dil Industriala Revoluciono en Rusia, l'influxo di antea rurani a la chef-urbo gradope augmentis. Povra quarteri aparis en lua suburbi. Sankt Peterburg divenis un ek la maxim industriizita urbo di Europa dum da fino dil yarcento, e balde komencis aparar radikala movadi di laboristi. La [[Revoluciono Rusa di 1905]] komencis en Sankt Peterburg e rapide atingis altra regioni. Konseque la caro [[Nikolai la 2ma di Rusia|Nikolai la 2ma]] permisis la kreado di la ''Duma'' (l'unesma parlamento Rusa).
Dum l'[[unesma mondomilito]] decidesis ke Sankt Peterburg esis nomo "tre Germana" por la urbo. Konseque, ye la 31ma di agosto [[1914]] ol rinomizesis Petrograd. En marto di [[1917]] la Rusa Revoluciono komencis en la urbo. La caro [[Nikolai la 2ma di Rusia|Nikolai la 2ma]] abdikis, ed instalesis [[guvernerio provizora di Rusia|provizora guvernerio]] kun [[Alexandr Kerenski]] kom chefministro. La duesma fazo di la revoluciono eventis en novembro (oktobro, segun la Juliala kalendario) kande la provizora guvernerio revokesis ed instalesis la guvernerio dil "sovieti" (konsilistaro di laboristi). [[Vladimir Lenin]] decidis transferar la guverno Rusa a [[Moskva]] pro esar plu distanta de la kombato-linei e de la grupi di kontre-revolucioneri. Moskva divenis la chef-urbo di [[Sovietia]] e pose de Rusia til nun. Pos ke Lenin mortis en [[1924]] Petrograd ribaptesis Leningrad, nomo qua uzis de [[1924]] til [[1991]]. Lua habitantaro diminutesis per 1/3 pos ke la chef-urbo transferesis a Moskva.
[[Arkivo:RIAN_archive_2153_After_bombing.jpg|thumb|left|250px|Civili dum la siejo di Leningrad.]]
[[Arkivo:RIAN_archive_5634_Antiaircrafters_guarding_the_sky_of_Leningrad.jpg|thumb|250px|Kontre-avionala artilrio avan la Katedralo di Santa Isaak.]]
Dum la [[duesma mondomilito]] Leningrad subisis [[batalio di Leningrad|violentoza siejo e batalio]] qua duris de la [[8ma di septembro]] [[1941]] til la [[27ma di januaro]] [[1944]], entote 29 monati.<ref>[http://www.eyewitnesstohistory.com/leningrad.htm The Siege of Leningrad, 1941 – 1944]</ref><ref>{{Cite book|url = http://books.google.com/books?id=kZnx7WVJbeUC&pg=PA160|author = Walzer, Michael|title = Just and Unjust Wars|pages= 160|year= 1977|isbn = 978-0465037070}}</ref> Sub impero da [[Adolf Hitler]] l'urbo siejesis e bombardesis konstante.<ref name=hambre>[https://web.archive.org/web/20070822144737/http://www.worldwar2database.com/html/leningrad.htm The Siege of Leningrad 1941 - 1944]</ref> Segun kalkuli, to produktis cirkume 1,5 milion morti, sive pro la kombati, sive pro hungro, di qui 1 milion esis civili.<ref>Museo Diffuso Torino, [http://www.museodiffusotorino.it/focus_evento.aspx?id=383 El asedio de Leningrado]</ref> Ye la 1ma di mayo 1945 (oficale ye la 8ma di mayo 1965) Leningrad recevis la titulo "heroala urbo".<ref name=hambre/>
En oktobro 1946, kelka teritorii an la norda rivo dil [[gulfo di Finlando]] qui okupesis da Sovietia en 1940 transferesis a Leningrad. L'urbo e multa ek lua suburbi rikonstruktesis, partale segun planigi antea a la milito. De 1949 til 1952 eventis la nomizita "afero Leningrad", politikala lukto inter [[Yosif Stalin]] ed altra chefi dil Partiso Komunista. La chefeso dil partiso en Leningrad destruktesis komplete: entote 23 politikisti kondamnesis a mortopuniso, 181 enkarcerigesis od exilesis, e cirkume 2.000 membri de la partiso ekpulsesis.
En 1955, du yari pos la morto di Stalin, inauguresis l'unesma 8 stacioni del [[metroo]] di Sankt Peterburg. De la yari 1960ma til la yari 1980ma multa rezidala suburbi kun apartamenti identika l'un a l'altru inauguresis. Ye la 12ma di junio 1991, samatempe kam l'unesma prezidantala elekti en Rusia, eventis plebicito pri la nomo dil urbo, e l'unesma direta elekto por urbestro. La nomo Sankt Peterburg selektesis, e l'unesma elektita urbestro esis Anatoly Sobchak. En 1996 Vladimir Yakovlev vinkis Anatoly Sobchak, e la titulo "urbestro" modifikesis a "guberniestro".
== Geografio ==
[[Arkivo:Saint_Petersburg_30.36553E_59.94613N.jpg|
[[Arkivo:Big_Obukhovsky_Bridge-2.jpg|thumb|left|250px|Aeral imajo pri Sankt Peterburg.]]
Sankt Peterburg propre mezuras 605,8 km², jacante apud la bayo di Neva, en la [[gulfo di Finlando]]. La [[reliefo]] dil urbo esas partale basa e plana, e kelka arei freque subisas inundadi, exemple la regiono weste del avenuo ''Liteyny Prospekt'', note kande la venti formacas granda ondi super la bayo di Neva. La maxim alta punto dil urbo, la kolino ''Orekhovaya'', jacas 175,9 metri super la [[marala nivelo]]. De la 18ma yarcento til nun, l'areo dil urbo augmentesis artificale, per modifiki en la hidrologio, la drenado di arei inter insuli, por unionar li a la kontinento.
Linio 62 ⟶ 74:
== Turismo ==
== Referi ==
{{reflist}}
[[Kategorio:Sankt Peterburg| ]]
| |||