Nederlandana Est-India-Kompanio: Diferi inter la revizi

Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
Idojc (diskutez | kontributadi)
m lig.
Nula rezumo di redakto
Lineo 1:
[[Arkivo:VOC.svg|eta|Simbolo dil VOC]]
[[Arkivo:Flag of the Dutch East India Company.svg|eta|Flagostandardo dil VOC]]
La  '''Nederlandana Est-India-Kompanio'''  ([[Nederlandana linguo|nederlandana]]: ''Vereenigde Oostindische Compagnie''  o  ''Verenigde Oost-Indische Compagnie'', kurte VOC,  [[1602]]-[[1800]]) esis privata [[Nederlando|nederlandana]] [[komerco]]-kompanio kun  [[monopolo]] di marala komerco inter la [[Republiko di Nederlando]] e la areo este del [[Kabo di Bon Espero]] e weste  del [[Stretajo di  Magellan]].
 
La VOC  fondesis  en 1602 kom la  ''Generale Vereenichde geoctrooieerde Compagnie''.  Ol  esis tatempe la maxim  granda komerco-kompanio  dil mondo ed esis la  unesma publika [[Aciono|acion]]<nowiki/>kompanio kun libere negociebla [[Aciono|acioni]].   La  VOC ofte egardesas kom la unesma [[multanaciona kompanio]].
 
La VOC establisis komerco-reto inter  diversa komerco-posteni en la [[Azia|aziana]] regiono.  Ta  aziana komerco produktis enorma profiti.  La VOC kontratis kun orientala potentipovi e princi.  La  ''Compagnie''  provizore facis sua propra [[moneto]],  nam en [[Azia]] esis apene demando ad [[Europa|europana]] produkturi.
 
La  VOC havis propra [[armeo]]  e [[Navo|navi]] por mantenar od expansar sua poziciono  e se necesa koaktar lokala populo komercar.  La  ''Compagnie''  entraprezis  dum la unesma yari  militala kampanii skope ekpulsar la  [[Portugal|portugalani]] de aziana komerco-posteni, e tenar altra koncurencanti ye disto.  En 1700 duimo del employati esis  [[Soldato|soldati]].
 
En la aziana fabrikerii e cirkondanta areo la  ''Compagnie''  guvernis.  Ol komercis kun i.a.  [[Mocha, Yemen|Mocha]],  [[Persia]],  [[Gujarat]],  [[Malabar]],  [[Ceylon]], [[Koromandel-rivo]],  [[Bengal]],  [[Ayutthaya]],  Kambodia,  [[Burma]],  [[Vietnam]],  [[Formoza]],  [[Chinia]],  [[Japonia]],  [[Java (insulo)|Java]]  e le [[Moluka]].
 
La VOC stimulis deskovro-voyaji espere plu rapida konekti, nova komerco-kontakti e produkturi, linguo-resercho skope introduktar [[kristanismo]] a la lokala populo,  ed etniobotanikala resercho skope diminutar la nombro de viktimi  che sua employati.  Lor sua maxima povo la  VOC havis  25.000 employati en Azia.  En Nederlando la VOC havis 3.000 stabani ultre multa nedireta employati.  Multa employati kontrabandis por augmentar sua basa salarii.
 
La  ''Compagnie''  formacesis por profitar la Malukana [[spico]]-komcerco, ed en 1619 establisis  chefurbo en la  portu-urbo Jayakarta, e  chanjis la nomo a Batavia  (nuna [[Jakarta]]).  Dum la  sequanta du yarcenti la  ''Compagnie'' aquiris plusa portui kom komerco-bazi  e salvegardis sua interesti per okupar cirkondanta teritorio.  Ol restis importanta komerco-kompanio e pagis yarala dividendo de 18% dum preske 200 yari.  Statistikale  la VOC eklipsis omna rivali en  internaciona komerco dum  preske  200 yari.
 
Inter 1602 e 1796 la VOC sendis  preske  1 milion europani por laborar en Azia sur 4.785 navi, e ganis po sua esforci plu kam 2,5 milion tuni de azianaAziana vari.   Kontraste, cetera Europa sendis nur 882.412 homi de 1500 til 1795,  e la floto del [[Anglia|Angla]] (pose [[Britania|Britana]])  Est-India-Kompanio, la chefa rivalo, esis distante duesma segun totala trafiko kun 2.690 navi e nur un kinimo  del vari.  La VOC juis enorma profiti de  sua spico-monopolo tra la  17ma yarcento.
 
Inter 1602 e 1796 la VOC sendis preske milion europani por laborar en Azia sur 4.785 navi, e ganis po sua esforci plu kam 2,5 milion tuni de aziana vari.   Kontraste, cetera Europa sendis nur 882.412 homi de 1500 til 1795, e la floto del [[Anglia|Angla]] (pose [[Britania|Britana]]) Est-India-Kompanio, la chefa rivalo, esis distante duesma segun totala trafiko kun 2.690 navi e nur un kinimo del vari.  La VOC juis enorma profiti de sua spico-monopolo tra la 17ma yarcento.
[[Arkivo:A Castro, Lorenzo - A Dutch East-Indiaman off Hoorn - Google Art Project.jpg|eta|Navo dil VOC]]
La  VOC  multe sufris  dum la [[Quaresma Angla-Nederlandana Milito]] (1780-1784), kande la angli kaptis plura komerco-posteni e  plena navi.  La  perdi evaluesis ye sisadek  milion  ''[[gulden]]''.  Dum la  [[Bataviana Republiko]] la kompanio,  simbolo dil "''[[ancien regime]]''", en marto 1795 nacionaligesis.  La debo atingis un yaro pose 120 milion  ''gulden'', asumita da la stato.  La patento dufoye extensesis por kompletigar aktuala komerco,  lastafoye til 31ma decembro 1800.
 
=== '''Prehistorio''' ===
Inter  1498 e 1595  la  spico-komerco en [[Est-India]] esis tote en la manui di Portugal, regulata da la papala [[Pakto di Tordesillas]].  Pos ke Portugal kun  [[Hispania]] -  kun qui la  Republiko di Nederlando militis - divenis  un lando, nederlandani interdiktesis de  hispana e portugulana portui.  Pro to la Republiko decidis ipsa obtenar spici de Est-India.
 
Existis  de  1595  plura  kompanii  qui  komercis  en Est-India.  Segun  komitatano  [[Johan van Oldenbarnevelt]] la konkurenco diminutis profiti.  Pluse  la mikra kompanii ne povis partoprenar la milito kontre la rejo di Hispania.  Granda kompanio esus potenta  militala ed ekonomiala armo, ed il koaktis la kompanieti unionar su.  La revenuo quan la VOC forme di imposti ed  dogan-imposti  produktis por la stato, esis importanta por financizar la [[Okadek-yara Milito]].
 
=== '''Nomo e simbolo''' ===
[[Arkivo:VOC-Amsterdam.svg|eta|139x139ra|Simbolo dil Amsterdam-chambro dil VOC]]
La  unesma nomo dil kompanio esis  la  ''GeneraleGeneraale Vereenichde geoctrooieerde Compagnie''.  De  1623  ol referesis kom la  ''GeneraleGeneraale Nederlandsche Geoctroyeerde Oost-Indische Compagnie'',  plu tarde  la  ''Vereenigde Nederlandsche Geoctroyeerde Oostindische Compagnie''.  En 1795 on generaleordinare referesis ol kom la  ''Generaale Oost-Indische Compagnie''.
 
La  [[monogramo]] dil  VOC  esis forsan la  unesma globale-rikonocita  [[Korporaciono|korporacion]]-simbolo.  La simbolo dil VOC konsistis ek granda mayuskula 'V' kun 'O' sinistre e 'C' dextre.  Ol aparis sur diversa korporacionaji, quala [[Kanono|kanoni]] e  moneto.  La  unesma litero  dil hemurbo dil  chambro surpozesis (exemple 'A' por  [[Amsterdam]]).  La adaptebleso, eleganteso, flexebleso, simpleso, simbolismo e simetro esis notindaremarkinda traiti dil simbolo dil VOC.
 
[[Australia|Australiana]] [[Vino|vin]]<nowiki/>vendisto uzas la VOC-simbolo depos la  tarda 20ma yarcento, nam lu  ri-registragis la kompanio-nomo.
La [[monogramo]] dil VOC esis forsan la unesma globale-rikonocita [[Korporaciono|korporacion]]-simbolo.  La simbolo dil VOC konsistis ek granda mayuskula 'V' kun 'O' sinistre e 'C' dextre.  Ol aparis sur diversa korporacionaji, quala [[Kanono|kanoni]] e moneto.  La unesma litero dil hemurbo dil chambro surpozesis (exemple 'A' por [[Amsterdam]]).  La adaptebleso, eleganteso, flexebleso, simpleso, simbolismo e simetro esis notinda traiti dil simbolo dil VOC.
 
La flagostandardo dil kompanio esis oranjea, blanka e blua (videz [[Flagostandardo di Nederlando|Nederlandana flagostandardo]]), kun la kompanio-simbolo brodita sur ol.
[[Australia|Australiana]] [[Vino|vin]]<nowiki/>vendisto uzas la VOC-simbolo depos la tarda 20ma yarcento, nam lu ri-registragis la kompanio-nomo.
 
La flago dil kompanio esis oranjea, blanka e blua (videz [[Flago di Nederlando|Nederlandana flago]]), kun la kompanio-simbolo brodita sur ol.
[[Kategorio:Komerco]]
[[Kategorio:Historio di Nederlando]]