[[Arkivo:VOC.svg|eta|Simbolo dil VOC]]
[[Arkivo:Flag of the Dutch East India Company.svg|eta|Flagostandardo dil VOC]]
La '''Nederlandana Est-India-Kompanio''' ([[Nederlandana linguo|nederlandana]]: ''Vereenigde Oostindische Compagnie'' o ''Verenigde Oost-Indische Compagnie'', kurte VOC, [[1602]]-[[1800]]) esis privata [[Nederlando|nederlandana]] [[komerco]]-kompanio kun [[monopolo]] di marala komerco inter la [[Republiko di Nederlando]] e la areo este del [[Kabo di Bon Espero]] e weste del [[Stretajo di Magellan]].
La VOC fondesis en 1602 kom la ''Generale Vereenichde geoctrooieerde Compagnie''. Ol esis tatempe la maxim granda komerco-kompanio dil mondo ed esis la unesma publika [[Aciono|acion]]<nowiki/>kompanio kun libere negociebla [[Aciono|acioni]]. La VOC ofte egardesas kom la unesma [[multanaciona kompanio]].
La VOC establisis komerco-reto inter diversa komerco-posteni en la [[Azia|aziana]] regiono. Ta aziana komerco produktis enorma profiti. La VOC kontratis kun orientala potentipovi e princi. La ''Compagnie'' provizore facis sua propra [[moneto]], nam en [[Azia]] esis apene demando ad [[Europa|europana]] produkturi.
La VOC havis propra [[armeo]] e [[Navo|navi]] por mantenar od expansar sua poziciono e se necesa koaktar lokala populo komercar. La ''Compagnie'' entraprezis dum la unesma yari militala kampanii skope ekpulsar la [[Portugal|portugalani]] de aziana komerco-posteni, e tenar altra koncurencanti ye disto. En 1700 duimo del employati esis [[Soldato|soldati]].
En la aziana fabrikerii e cirkondanta areo la ''Compagnie'' guvernis. Ol komercis kun i.a. [[Mocha, Yemen|Mocha]], [[Persia]], [[Gujarat]], [[Malabar]], [[Ceylon]], [[Koromandel-rivo]], [[Bengal]], [[Ayutthaya]], Kambodia, [[Burma]], [[Vietnam]], [[Formoza]], [[Chinia]], [[Japonia]], [[Java (insulo)|Java]] e le [[Moluka]].
La VOC stimulis deskovro-voyaji espere plu rapida konekti, nova komerco-kontakti e produkturi, linguo-resercho skope introduktar [[kristanismo]] a la lokala populo, ed etniobotanikala resercho skope diminutar la nombro de viktimi che sua employati. Lor sua maxima povo la VOC havis 25.000 employati en Azia. En Nederlando la VOC havis 3.000 stabani ultre multa nedireta employati. Multa employati kontrabandis por augmentar sua basa salarii.
La ''Compagnie'' formacesis por profitar la Malukana [[spico]]-komcerco, ed en 1619 establisis chefurbo en la portu-urbo Jayakarta, e chanjis la nomo a Batavia (nuna [[Jakarta]]). Dum la sequanta du yarcenti la ''Compagnie'' aquiris plusa portui kom komerco-bazi e salvegardis sua interesti per okupar cirkondanta teritorio. Ol restis importanta komerco-kompanio e pagis yarala dividendo de 18% dum preske 200 yari. Statistikale la VOC eklipsis omna rivali en internaciona komerco dum preske 200 yari.
Inter 1602 e 1796 la VOC sendis preske 1 milion europani por laborar en Azia sur 4.785 navi, e ganis po sua esforci plu kam 2,5 milion tuni de azianaAziana vari. Kontraste, cetera Europa sendis nur 882.412 homi de 1500 til 1795, e la floto del [[Anglia|Angla]] (pose [[Britania|Britana]]) Est-India-Kompanio, la chefa rivalo, esis distante duesma segun totala trafiko kun 2.690 navi e nur un kinimo del vari. La VOC juis enorma profiti de sua spico-monopolo tra la 17ma yarcento. ▼
▲Inter 1602 e 1796 la VOC sendis preske milion europani por laborar en Azia sur 4.785 navi, e ganis po sua esforci plu kam 2,5 milion tuni de aziana vari. Kontraste, cetera Europa sendis nur 882.412 homi de 1500 til 1795, e la floto del [[Anglia|Angla]] (pose [[Britania|Britana]]) Est-India-Kompanio, la chefa rivalo, esis distante duesma segun totala trafiko kun 2.690 navi e nur un kinimo del vari. La VOC juis enorma profiti de sua spico-monopolo tra la 17ma yarcento.
[[Arkivo:A Castro, Lorenzo - A Dutch East-Indiaman off Hoorn - Google Art Project.jpg|eta|Navo dil VOC]]
La VOC multe sufris dum la [[Quaresma Angla-Nederlandana Milito]] (1780-1784), kande la angli kaptis plura komerco-posteni e plena navi. La perdi evaluesis ye sisadek milion ''[[gulden]]''. Dum la [[Bataviana Republiko]] la kompanio, simbolo dil "''[[ancien regime]]''", en marto 1795 nacionaligesis. La debo atingis un yaro pose 120 milion ''gulden'', asumita da la stato. La patento dufoye extensesis por kompletigar aktuala komerco, lastafoye til 31ma decembro 1800.
=== '''Prehistorio''' ===
Inter 1498 e 1595 la spico-komerco en [[Est-India]] esis tote en la manui di Portugal, regulata da la papala [[Pakto di Tordesillas]]. Pos ke Portugal kun [[Hispania]] - kun qui la Republiko di Nederlando militis - divenis un lando, nederlandani interdiktesis de hispana e portugulana portui. Pro to la Republiko decidis ipsa obtenar spici de Est-India.
Existis de 1595 plura kompanii qui komercis en Est-India. Segun komitatano [[Johan van Oldenbarnevelt]] la konkurenco diminutis profiti. Pluse la mikra kompanii ne povis partoprenar la milito kontre la rejo di Hispania. Granda kompanio esus potenta militala ed ekonomiala armo, ed il koaktis la kompanieti unionar su. La revenuo quan la VOC forme di imposti ed dogan-imposti produktis por la stato, esis importanta por financizar la [[Okadek-yara Milito]].
=== '''Nomo e simbolo''' ===
[[Arkivo:VOC-Amsterdam.svg|eta|139x139ra|Simbolo dil Amsterdam-chambro dil VOC]]
La unesma nomo dil kompanio esis la ''GeneraleGeneraale Vereenichde geoctrooieerde Compagnie''. De 1623 ol referesis kom la ''GeneraleGeneraale Nederlandsche Geoctroyeerde Oost-Indische Compagnie'', plu tarde la ''Vereenigde Nederlandsche Geoctroyeerde Oostindische Compagnie''. En 1795 on generaleordinare referesis ol kom la ''Generaale Oost-Indische Compagnie''.
La [[monogramo]] dil VOC esis forsan la unesma globale-rikonocita [[Korporaciono|korporacion]]-simbolo. La simbolo dil VOC konsistis ek granda mayuskula 'V' kun 'O' sinistre e 'C' dextre. Ol aparis sur diversa korporacionaji, quala [[Kanono|kanoni]] e moneto. La unesma litero dil hemurbo dil chambro surpozesis (exemple 'A' por [[Amsterdam]]). La adaptebleso, eleganteso, flexebleso, simpleso, simbolismo e simetro esis notindaremarkinda traiti dil simbolo dil VOC. ▼
[[Australia|Australiana]] [[Vino|vin]]<nowiki/>vendisto uzas la VOC-simbolo depos la tarda 20ma yarcento, nam lu ri-registragis la kompanio-nomo. ▼
▲La [[monogramo]] dil VOC esis forsan la unesma globale-rikonocita [[Korporaciono|korporacion]]-simbolo. La simbolo dil VOC konsistis ek granda mayuskula 'V' kun 'O' sinistre e 'C' dextre. Ol aparis sur diversa korporacionaji, quala [[Kanono|kanoni]] e moneto. La unesma litero dil hemurbo dil chambro surpozesis (exemple 'A' por [[Amsterdam]]). La adaptebleso, eleganteso, flexebleso, simpleso, simbolismo e simetro esis notinda traiti dil simbolo dil VOC.
La flagostandardo dil kompanio esis oranjea, blanka e blua (videz [[ Flagostandardo di Nederlando|Nederlandana flagostandardo]]), kun la kompanio-simbolo brodita sur ol. ▼
▲[[Australia|Australiana]] [[Vino|vin]]<nowiki/>vendisto uzas la VOC-simbolo depos la tarda 20ma yarcento, nam lu ri-registragis la kompanio-nomo.
▲La flago dil kompanio esis oranjea, blanka e blua (videz [[Flago di Nederlando|Nederlandana flago]]), kun la kompanio-simbolo brodita sur ol.
[[Kategorio:Komerco]]
[[Kategorio:Historio di Nederlando]]
|