Bern: Diferi inter la revizi
Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
Nula rezumo di redakto |
+texto, imaji |
||
Lineo 31:
L'unesma evidentaji pri homala kolonieti an la valo dil Aaare evas de [[Neolitiko]]. Tamen, l'unesma kolonieto konocata kreesis en ''Engehalbinsel'', norde de la nuna urbo. La kolonieto ''La Tène'' kreesis inter 300 aK e 200 aK, e fortifikesis dum la 2ma yarcento aK. Dum la [[Romana imperio|Romana epoko]], mikra kolonieto Galo-Romana (''vicus'') rifondesis an la sama loko.
Segun historiografio de la 14ma yarcento, l'urbo fondesis en 1191 dal familio Zähringer. En 1353 ol unionis kun altra 7 kantoni por formacar la Suisa Kunfederuro, qua
[[Arkivo:MerianBern.jpg|thumb|250px|left|Bern en 1638.]]
Lineo 38:
Bern invadesis da Franca trupi en 1798, dum la [[Revolucionala Militi di Francia]], kande ol perdis parto ek lua teritorii. Ol riprenis kontrolo dil alta regiono ''Oberland'' en 1802 e, pos la [[Kongreso di Wien (1814)|Kongreso di Wien]], ol donesis la kontrolo de la Franca-parolanta regiono ''Jura''. Til 1979, kande la kantono Jura kreesis, la kantono Bern esis la maxim extensa de Suisia. Tamen, parto del anciena ''Jura'' (cirkume 540 km²) restas kontrolita dal kantono Bern, e formacas un ek lua 10 administrala regioni.
[[Arkivo:CH-NB-Voyage_en_Suisse-nbdig-17962-page005.tif|thumb|left|250px|Bern en 1890.]]
Bern dvenis chef-urbo di la nuna federuro [[Suisia|Suisa]] en [[1848]]. Dum l'[[unesma mondomilito]] Suisia restis neutra, e kelka kongresi del Unesma Internacionalo e de la Duesma Internacionalo eventis che l'urbo. En 1914 l'urbo gastigis la Nacionala Expozo Suisa, qua lor recevis 3,2 milion viziteri, malgre l'eventi del unesma mondomilito en vicina landi.
Dum la yari 1960ma kulturala eventi florifis en la urbo. En mikra teatri, la teatraji de nuntempala skriptisti montresis. En 1971 inauguresis la kulturala centro por la yunaro ''Gaskessel''. Dum la komenco dil yari 1980ma eventis revolti, kelkafoye violentoza, di la yunaro en multa loki dil urbo. Dum la fino di la yardeko kreskis la konsumo di drogi, plu videbla en la parko ''Kleine Schanze''.
En 1992 l'urbo elektis lua unesma Socialista urbestro, Klaus Baumgartner.
La habitantaro di Bern kreskis de cirkume 5.000 personi dum la 15ma yarcento til cirkume 12.000 personi en 1800, 60.000 personi en 1900, e plua kam 100 mil personi dum la yari 1920ma. Dum la yari 1960ma ol atingis 165.000 habitanti, e pos ta epoko ol diminutis, til cirkume 130.000 personi en 2000. En 2017 la kalkulita habitantaro esis {{formatnum:142349}} personi, di qui {{formatnum:100000}} esis Suisi, e {{formatnum:42939}} esis stranjeri.
| |||