Amsterdam: Diferi inter la revizi

Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
+texto, imaji
+texto, imaji
Lineo 5:
| Mapo= LocatieAmsterdam.svg
| Shablono_lando= {{NLD}}
| Regiono= -2
| Imajo = Sights_in_Amsterdam.jpg
| TextodilImajo = Kelk imaji pri Amsterdam.
Lineo 12:
| Longitudo= 04°54'E
| Altitudo=
| Surfaco= 219,32
| Habitanti = {{formatnum:859732}}
| Yaro= 2018
| Denseso di habitantaro = 5187
Lineo 19:
| Reto= www.amsterdam.nl
}}
[[Arkivo:Amsterdam airphotoBinnenstad,_Amsterdam,_Netherlands_-_panoramio_-_Santi_Garcia.jpg|thumb|left|250px|left|Aerala fotografuroLa dilkanalo urbo''Heerengracht''.]]
'''Amsterdam''' esas l'oficala chef-urbo di [[Nederlando]]. Segun statistiki dil yaro 2018 ol havis {{formatnum:859732}} habitanti. Lua tota [[surfaco]] esas 219,32km32 km², di qui 165,76 km² esas lando e 53,56 km² kovresas per aquo. Lua [[metropolala regiono]] havas cirkume 1,5 milion habitanti.
 
L'urbo esas la chef-urbo di Nederlando ma ne la guvernerial urbo, qua esas [[Den Haag]].
Lineo 44:
Dum la [[duesma mondomilito]] Nederlando invadesis dal Germani, qui prenis kontrolo di la lando pos 5 dii. Kelka civitani celis [[Judo|Judi]], e pro to li riskis sua vivo. Cirkume {{formatnum:100000}} Judi Nederlandana, di qui {{formatnum:60000}} de Amsterdam, sendesis a [[koncentreyo|koncentreyi]], inkluzite [[Anne Frank]] qua mortis che la koncentreyo Bergen-Belsen. Kande la milito finis, la nutrivi e la fueli esis skarsa e la komuniki kun altra regioni de la lando paneis. Multa habitanti diplasis su a rurala regioni serchante nutrivi. Multa arbori del urbo tranchesis por furnisar ligno.
 
[[Arkivo:Flat Aeckerstijn vanaf de Slotervaart.jpg|thumb|250px|Edifici che la quartero Slotervaart.]]
Kande la kaoso pos milito finis l'urbo itere komencis kreskar. Nova suburbiquarteri, exemple Osdorp, Slotervaart, Slotermeer e Geuzenveld, konstruktesis kun granda parki publika ed ampla libera arei. La nova edifici havis ampla chambri, gardeni e balkoni. La demando por komercala edifici e por nova stradi anke augmentis. L'automobili divenis acensebla por la maxim multa personi.
 
[[Arkivo:Amsterdam airphoto.jpg|thumb|250px|left|Aerala fotografuro dil quartero ''Grachtengordel''.]]
En 1977 inauguresis lineo di [[metroo]]* inter la suburbo Bijlmer e la centro di Amsterdam. Por expansar l'urbo bezonesis demolisar multa anciena strukturi, note en l'anciena Juda quartero. Stradi quale Jodenbreestraat larjigesis e la maxim multa domi demolisesis. Dum la kulmino di la demolisi, komencis furioza protesti (''Nieuwmarktrellen'') kontre la destrukto dil imobli. Konseque, la demolisi haltesis, la projetita expresa choseo nulatempe konstruktesis e, nur 1 lineo di metroo kompleteskis e poka stradi larjigesis. Dume, granda privata organizuri fondesis por restaurar la centro dil urbo, exemple ''Stadsherstel Amsterdam''. La centrala quartero nun esas protektata areo. Multa ek lua edifici nun esas monumenti, ed en 2010 la quartero ''Grachtengordel'', cirkondata per tri cirkoncentra kanali, deklaresis Mondala Patrimonio dal Homaro da [[UNESCO]].
 
Dum la komenco dil [[21ma yarcento]] Amsterdam atraktis multa [[turismo|turisti]]: de 2012 til 2015 la nombro di viziteri augmentis de 10 milion ti 17 milion personi. La butiki dil centro modifikesis por atraktar turisti e la preci dil imobli en ta regiono augmentis multe. Do, rezidar en la centro dil urbo divenis chera por lua habitanti.
 
Pos 2014 l'emfazo di la publika administro lokala esas la regenero e rinovigo di quarteri, note en arei vicina a lua centro, exemple la quartero Frederik Hendrikbuurt.
 
== Geografio ==
Linio 56 ⟶ 62:
 
La mezavalora yarala [[pluvo-quanto]] esas 838,2 mm, e la maxim pluvoza monato esas oktobro, kun mezavalore 89,6 mm.
 
{{Panoramo|Amsterdam, náměstí.jpg|1000px|Panoramo pri la placo Dam.}}
 
== Transporto ==
[[Arkivo:NoordZuidLijn_Metrostation_Europaplein_hnapel_004.jpg|thumb|250px|Staciono dil [[metroo]]* di Amsterdam.]]
Amsterdam havas quar linei di [[metroo]] kun entote 42,5 km e 52 stacioni. La 5ma lineo kompleteskos en 2018. Existas anke 15 linei di [[tramveturo|tramveturi]], kun entote 200 km e 200 vehili.
Amsterdam nun havas 5 linei di [[metroo]]* kun entote 52,2 km e 58 stacioni. La 5ma lineo kompleteskis ye la 21ma di julio 2018.<ref name="Network">{{cite web|publisher=''Gemeentelijk Vervoerbedrijf'' - GVB|accessdate=14ma di decembro 2014 |url=https://archive.is/20141212181619/http://en.gvb.nl/overgvb/bedrijfsprofiel/MaterieelEnCijfers/Pages/Netwerk.aspx/}}</ref> La linei servas Amsterdam e la vicina urbi Amstelveen, Diemen e Ouder-Amstel. L'unesma lineo inauguresis en 1977, sub protesti pro la demoliso di multa historiala edifici.
 
Existas anke 14 linei di [[tramveturo|tramveturi]], kun entote 200 km e 200 vehili. L'unesma lineo, tirata per kavali, inauguresis en 1875.
 
{{Europana chef-urbi}}