Washington D.C.: Diferi inter la revizi
Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
+texto |
+texto, referi |
||
Lineo 23:
|Mapo= DC locator map with state names w usmap.png
}}
'''Washington D.C.''' esas chef-urbo di [[Usa]] per lego de 1790 e fakte de 1801, su situante en la federala distrikto '''District of Columbia'''. Ol kreesis de tero del stati [[Maryland]] e [[Virginia]], qua ja enhavis l'urbi Georgetown ed Alexandria. Granda parti di Alexandria pose retrodonesis a Virginia. La [[White House]], oficala domo dil predizanto di Usa, e la United States Capitol, parlementala domo, esas ambe in Washington D.C. Segun statistiki dil yaro 2017 ol havis {{formatnum:693972}} habitanti<ref name=quickfacts>{{cite web|url=https://www.census.gov/quickfacts/DC |title=QuickFacts: District of Columbia |date=1ma di julio 2017 |publisher=[[Usana Kontado-Ministerio|U.S. Census Bureau]] |accessdate= 11ma di oktobro 2018}}</ref>. Lua tota surfaco esas 177 km².
La Franca arkitekto [[Pierre Charles L'Enfant]] projetis la urbo en [[1791]]. Ol esas nomizita pro [[George Washington]] ([[1732]] til [[1799]]), l'unesma [[Listo di prezidanti di Usa|prezidanto di Usa]]. Onu neformale ofte nomas la chef-urbo nur '''Washington''' o '''D.C.''' (quale ''di-si'' [di.si]).
Lineo 32:
En lua esayo ''Federalist N° 43'' de la 23ma di januaro [[1788]], [[James Madison]] argumentis ke la nova federala guvernerio bezonus krear chef-urbo por la nova naciono por mantenar lua sekureso. Kin yari ante, soldati qui ne recevis pago siejis la Kongreseyo di [[Philadelphia]] dum renkontro di lua membri. To emfazis la bezono pri kreado di nacionala guvernerio, por ne dependar de ula stato por la sekureso.
[[Arkivo:Dcmapanimated.gif|thumb|200px|left|Progreso dil teritorio di Washington D.C.]]
Ye la [[9ma di julio]] [[1790]] aprobesis lego nomizita ''Residence Act'', qua aprobis la kreado di la nacionala chef-urbo apud la [[fluvio Potomac]]. L'exakta loko selektesus dal prezidanto [[George Washington]], qua signatis la lego ye la 16ma di julio. Formacita per tereni donita dal stati [[Maryland]] e [[Virginia]], ye la 9ma di septembro 1791 komencis la konstrukto di la nova chef-urbo, sub inspekto da tri komisiti. La nomo ''Columbia'', homina formo por la nomo "Columbus", selektesis por la distrikto. L'unesma sesiono dil Usana Kongreso eventis en la urbo ye la [[17ma di novembro]] [[1800]].
En 1801 aprobesis l'"Organika Akto" qua oficale organizis la Distrikto e pozis ol sub exkluziva kontrolo dil centrala guverno. Pluse, l'areo neenkorpigita dal Distrikto organizesis en du komtii: la komtio Washington, este del Potomac, e la komtio Alexandria, weste. Pos l'aprobo dil Akto, la civitani qui rezidis en la Distrikto ne pluse konsideresis habitanti di Maryland o Virginia.
De la 24ma til la 25ma di agosto 1814, l'urbo invadesis dal [[Unionita Rejio|Britaniani]], dum la [[Milito di 1812]]. La Kongreseyo, l'edifico dil Fisko e la [[Blanka Domo]], inter altra edifici, brulesis dal invaderi. La maxim multa edifici rikonstruktesis rapide, tamen l'edifico dil Kongreso ne esabis konstruktita komplete kande l'atako eventis. Lua konstrukto kompleteskis en lua nuna aspekto nur en 1868.
Dum la yari 1930ma la distrikto Alexandria komencis dekadar, parte pro neglijo dal Kongreso. L'urbo Alexandria esis importanta loko por la komerco di [[sklaveso|sklavi]], e la habitanti favorebla a sklaveso timis ke l'abolisismani che la Kongreso dekretus fino dil sklaveso en la distrikto, e to depresus pluse lua ekonomio. La civitani di Alexandria peticionis pri la retrodoneso dil distrikto a Virginia.<ref>{{cite book |last=Greeley |first=Horace |title=The American Conflict: A History of the Great Rebellion in the United States|url=https://books.google.com/?id=ZlIMAAAAYAAJ |publisher=G. & C.W. Sherwood |year=1864 |location=Chicago|pages=142–144}}</ref> En februaro 1846 la Generala Asemblitaro di Virginia aprobis itere recevar Alexandria, ed ye la 9ma di julio 1846 la Kongreso aprobis retrodonar la teritorio a Virginia. Konseque, la nuna areo dil distrikto konsistas nur ek l'areo cedita da [[Maryland]].
Kande komencis l'[[interna milito di Usa]] en 1861 la federala guverno expansis e la habitantaro di Washington D.C. augmentis, inkluzite pro granda eniro di liberigita sklavi.<ref name="Dodd">{{cite book |last=Dodd |first=Walter Fairleigh|publisher=John Byrne & Co.|title=The government of the District of Columbia|year=1909 |location=Washington, D.C.|url=https://books.google.com/books?id=_29DAAAAIAAJ |pages=40–45}}</ref>
== Geografio ==
| |||