|
| Imajo_mapo = Nigeria (orthographic projection).svg
| Chefurbo = [[Abuja]]
| Lojanti_chefurboHabitanti_chefurbo = {{formatnum:778567}} ([[2006]])
| Precipua_urbo = [[Lagos]]
| Oficala_lingui = [[Angla linguo|Angla]]. [[Hausa linguo|Hausa]], [[Igbo linguo|Igbo]] ed [[Yoruba linguo|Yoruba]] konsideresas oficala en kelka regioni
| Guvernerio = [[Republiko]]
| Nomo_listo_chefo_stato = Listo dipri prezidanti di Nigeria
| Titulo_chefo_stato = Prezidanto
| Chefo_di_stato = [[Muhammadu Buhari]]
| Surfaco = {{formatnum:923768}}
| Rango_surfaco = 32
| Yaro = 2015
| Denseso di habitantaro = 188.95
| Reto_kodoReto_kodexo = .ng
| Nomo_himno = ''Arise O Compatriots, Nigeria's Call Obey''
| Pekunio = [[Naira]]
| Religii = [[Kristanismo]], [[Islamo]], Animismo
}}
'''Nigeria''' esas lando qua jacasjacanta en westal [[Afrika]]. LuaLu vicinahavas landikom esasvicini [[Benin]], [[Nijer]], [[Chad]] e [[Kamerun]].
== Historio ==
{{PA|Historio di Nigeria}}
[[Arkivo:SONGHAI_empire_map.PNG|thumb|left||250px|[[imperio Songhai]] cirkum la yaro 1500.]]
L'unesma registri pri la [[populo Hausa]] en la nordo di Nigeria evas de [[999]], en [[Kano]] e [[Kacina]]. Le Hausa e l'[[imperio Kanem-Bornu]] prosperis per komerco inter Nordanordal ed ocidentala [[Afrika]]. Sude de nuna Nigeria, en la regioni [[Ifẹ]] ed Oyo prosperis rejii dil [[populo Yoruba|Yoruba]], inter la yari [[700]] e [[900]]. MaTamen, la maxim importanta rejio en la regiono esis la [[Rejio di Benin]], qua duris de la [[15ma yarcento|15ma]] ti la [[19ma yarcento]]. Lua dominacajodominaco atingis l'urbo di Eko (rinomizita "Lagos" dal [[Portugal]]ani). Altra importanta rejio esis l'[[imperio Songhai]], fondita cirkume [[1494]], qua duris til [[1591]].
Che la regiono di [[Biafra]], regiono sude de Nigeria, la [[rejio di Nri]] establisesis dal [[populo Igbo]] en [[948]]. La rejio duris til [[1911]], kande Britaniana trupi forciskoaktis la rejulo (''eze Nri'') abandonar lua rituala povo.
Portugalani esis l'unesma EuropanEuropana exploreri e komercisti en la regiono, ed establisis su en du portuala urbi rinomizita [[Lagos]] e Calabar. Li anke kompris [[sklaveso|sklavi]] en la regiono.
En [[1885]] Nigeria eniris la [[Unionita Rejio|Britaniana]] sfero di influo-sfero, ed ye la [[1ma di januaro]] [[1901]] Nigeria divenis Britaniana protektorato. Kelka militi dum fino di la [[19ma yarcento]] e komenco di la [[20ma yarcento]] permisis Britaniani okupar la regiono.
[[Arkivo:Flag_of_British_Colonial_Nigeria.svg|thumb|left|250px|Flago di la Kolonio e Protektorato di Nigeria (1914 til 1960)]]
En [[1914]] omna regiono di nuna Nigeria divenis unionitaunionesis sub Britaniana dominacajodominaco, e divenis la "Kolonio e Protektorato di Nigeria". L'ocidentala instrukto e la developo di moderna ekonomio eventisevolucionis plu rapide en la sudo kam en la nordo dildel teritorio, kune la konsequi quidi ta difero persistas til nun. [[Sklaveso]] divenis komplete nelegala nur en [[1936]].<ref>[http://www.bbc.co.uk/worldservice/specialsspecals/1624_story_of_africa/page56.shtml The end of Slavery] BBC</ref>
Pos la [[Duesma mondomilito]] kreskis [[nacionalismo]] en la regiono, ed, en respondo, Unionita Rejio movisdecidis Nigerianadonar guvernerioautonomio versa autonomioNigeria. NigeriaLa lando fine divenis nedependanta de [[Unionita Rejio]] ye la [[1ma di oktobro]] [[1960]] kom [[monarkio]], kunhavante [[Elizabeth la 2ma dil Unionita Rejino]] kom rejino. En [[1963]] la landoNigeria divenis [[republiko]], kunhavante [[Nnamdi Azikiwe]] kom lua unesma prezidanto e [[chefo di stato]], ed unesma prezidanto. [[Abubakar Tafawa Balewa]], qua ja esislor [[chefministro]] de pos la [[1ma di oktobro]] [[1959]], duris esar la [[chefo di guvernerio]].
LandoLa lando havis poka politikala stabileso politikala dum la [[yari 1960ma]], ed eventise serio di [[stato-stroko|stato-stroki]] eventis. En mayo [[1967]] la sudala regiono di la lando, nomizita [[Biafra]], probis divenar nedependanta. Balde komencis [[interna milito]] qua duris til la [[6ma di julio]] [[1970]]. On kalkulas ke 1 milion til 3 milion personi mortis en la regiono dum tala tri-yara yarimilito, sive pro morbi, sive pro [[famino]], sive prokonseque de la milito.
DeposDe pos [[2002]] la nordo di la lando subisis la sekrecana violento dil [[islamo|islamala]] grupo [[Boko Haram]], qua deziras abolisar sekulara guvernerio por implantacar [[Sharia legaro]] en tota la lando.
== Politiko ==
[[Arkivo:Muhammadu_Buhari_-_Chatham_House.jpg|thumb|250px|NunaLa nuna prezidanto, [[Muhammadu Buhari]].]]
[[Arkivo:Nigeriahouseofreps.jpg|thumb|250px|left|Domo di Reprezentanti (parlamento) di Nigeria.]]
Nigeria esas prezidantala [[federuro|federala]] [[republiko]], en modelo similasimile ad [[Usa]]. La [[chefo di stato]] e la [[chefo di guvernerio]] esas la prezidanto, qua elektesas dal populo ensegun distriktala sistemo, por 4-yara periodo. Nune esas [[Muhammadu Buhari]].
La [[parlamento]] havas 2 chambri:, Senato e Domo di reprezentantiReprezentanti. La Senato havas 109 membri, qui elektesas dal populo por 4 yari, dumkontre ke la Domo di reprezentantiReprezentanti ''(House of Representatives)'' havas 360 membri qui elektesas dal populo por 4-yari. NunaLa nuna [[konstituco]] aprobesis ye la [[29ma di mayo]] [[1999]].
Existas tri legala sistemi en Nigeria: la komunal'ordinara legaro (derivitaqua dederivas del pasintaantea Britaniana koloniala legaro), la kustumala legaro (derivitaqua derivas de lokala tribuala tradicioni e kustumi), e la legaro ''sharia'' legaro, uzata en la Mohamedana regioni e stati dildel nordo di la lando. La maxim alta korto di landoNigeria esas la Supra Korto.
== Geografio ==
Nigeria havas diversa peizaji. De nortoNorde til sudosude: [[Sahara]] ([[dezerto]]), [[Sahel]] ([[savano]]), [[equatorala e tropikala foresti|tropikala foresto]], monti sud-este e plaji en la sudosude. EnChe foresti proxim la litoro, la [[pluvo-quanto]] varias de 2.000 mm til 4.000 mm omnayare.
{{nekompleta}}
== Ekonomio ==
== Demografio ==
Segun statistiki de ''The World Factbook'' por 2018, Nigeria havis {{formatnum:203452505}} habitanti. La maxim multa (27,4%%) esas Hausa, Igbo (Ibo) esas 14.1%, Yoruba 13.9%, Fulani 6.3%, Tiv 2.2%, Ibibio 2.2%, Ijaw/Izon 2%, Kanuri/Beriberi 1.7%, Igala 1%, altri 28.9%, e sen informo esis 2%, segun statistiki de 2013.<ref name=CIA/>
L'oficala linguo di la lando esas [[Angla linguo|Angla]]. Hausa, Yoruba, Igbo (Ibo), Fulani ed cirkume 500 altra lingui anke parolesas.<ref name=CIA>{{Cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ni.html |title=Africa::Nigeria - The World Factbook |publisher=CIA|accessdate=20ma di novembro 2018}}</ref> La kreola varietato dil Angla parolata en Nigeria funcionas kom "lingua franca" inter lua diferanta populi.
La [[religio]] kun maxim granda nombro di adepti esas Islamo: 51,6% de la habitantaro. [[Katolikismo|Katoliki]] esas 11,2% de la habitantaro, 35,7% praktikas altra religii Kristana, 0,9% praktikas tradicionala religii, e 5% ne informis pri religio, segun statistiki de 2013.<ref name=CIA/>
Lua chef-urbo esas [[Abuja]], ma la maxim granda urbo esas [[Lagos]]. Altra importanta urbi esas [[Kano]] ed [[Ibadan]].
== Kulturo ==
On kalkulas ke nune en Nigeria 510 lingui parolesas, plu du altra lingui uzata kom duesma linguo. [[Angliana linguo|Angliana]] esas oficala parto pro Britaniana koloniigo til [[1960]], parto pro kelka personi anke parolar Angliana. La precipua lingui parolata esas [[Yoruba linguo|Yoruba]], [[Igbo linguo|Igbo]] e Hausa lingui.
[[Futbalo]] esas la maxim populara sporto de la lando.
{{nekompleta}}
== Referi ==
| 