Israel: Diferi inter la revizi

Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
mikra korektigi/modifiki
Lineo 35:
 
[[Arkivo:Kingdoms_of_Israel_and_Judah_map_830.svg|left|220px|thumb|La rejii di Israel e Judah.]]
Dum la duesma yarmilo aK la regiono di [[Kanaan]], nune dividita inter Israel, [[Libano]], [[Palestinana stato|Palestinana teritorii]], la westo di [[Jordania]] e la sudo di [[Siria]] jacis sub [[Anciena Egiptia|Egiptiana]] dominacajo. En antiqua epoko, [[Judaismo|Judi]] okupis regioni apud [[Nilo]] fluvio en [[Afrika]], e apud la fluvii [[fluvio Tigris|Tigris]] ed [[fluvio Eufrati|Eufrati]] fluvii, en [[BabilonoBabilonia]]. Depos, okupis la regiono di la nuna stato di Israel. De 586 aK til 538 aK la regiono jacis sub BabilonanaBabiloniana dominacajo.
 
En [[70]], [[Romana imperio|Romani]] destruktis la templo di [[Ierusalem]] templo, sakra loko por Judi. Depos komencis la difuzo di judi tra la mondo. En [[131]] imperiestro [[Hadrianus (imperiestro)|Hadrianus]] rinomizis [[Ierusalem]] "Aelia Capitolina" e konstruktis templo memoriganta Romana deo Jupitero en la loko di anciena juda templo. Gradope [[kristanismo]] kreskis en la regiono.
 
Segun [[Korano]], cirkum la yari [[620]] o [[621]] [[Muhamad]] facis spiritala voyajo "til la maxim distanta [[moskeo]]" - di qua la loko konsideresas la Monto dil Templo, en [[Ierusalem]] - e retrovenis dum la sama nokto. En [[634]] o [[636]] [[Arabia|Arabi]] konquestis [[Bizancana imperio|Bizancana]] provinco ''Palaestina Prima'' e rinomizis ol ''Jund Filastin'', e finis la Bizancana proskripto pri judi vivar en Ierusalem. En [[691]] kalifo Abd al-Malik konstruktis la templo "Kupolo di la Roko". Altra templo, Al-Aqsa-moskeo, konstruktesis en [[705]].
 
Linio 43 ⟶ 44:
En [[1099]] l'[[unesma krucomilito]] konquestis [[Ierusalem]] ed establisis [[Katolikismo|katolika]] rejio konocita kom [[Rejio di Ierusalem]]. Dum la konquesto, ambe Judi e Mohamedani sendistinge mortigesis o vendesis kom sklavi.<ref>{{cite web|url= http://www.biu.ac.il/js/rennert/history_9.html |title= "Jerusalem in the Crusader Period". Jerusalem: Life throughout the ages in a holy city|author=David Eisenstadt|date=marto 1997|language={{en}}}}</ref> Kristani fine vinkesis en [[1187]] dal sultano [[Salah ad-Din]], de Ayyubid-dinastio. La verki da [[Moshe ben Maimon]] ("Maimonides"), mediko di [[Salah ad-Din]], havis enorma influo en juda kulturo.
 
De [[1260]] til [[1291]] la regiono divenis la frontiero inter Mamluk-la kalifio Mamluk, de Egiptia, e [[Mongolia|Mongola invadantiinvaderi]] (kelkafoye federita kun la kristani). Sultano Qutuz, de Egiptia, fine vinkis Mongoli en Ain-Jalut-batalio, e lia sucedanto, Baibars, fine vinkis en [[1291]], kande [[krucomilito|krucomiliti]] finis.
 
Sub Mamluk-la kalifio Mamluk, la regiono esisdivenis parto de la provinco Bilad a-Sham (nune [[Siria]]). La provinco konquestesis dal sultano [[Selim la 1ma dedi Otoman imperio]] en 1516-17. Juda habitanti koncentresis en l'urbi [[Ierusalem]], [[Hebron]], [[Safed]] e [[Tiberias]].
 
En [[1799]] [[Napoléon 1ma]] konquestis la regiono por kurta periodo, ed stimulis Judi krear un stato. La proklamo faliis pro la vinkeso di Napoléon en [[Akko]]. En [[1831]] [[Muhammad Ali Pasha di Egiptia]] konquestis Otomana Siria e decidis rivivigar multa anciena regioni de Mamluk-kalifio. Lia politiki produktis l'[[Araba revolto di 1834]]. Paralele, dum la [[19ma yarcento]] gradope kreskis la revendiki di judi en Europa pri egaleso ante la lego. Tamen, en Estala Europa, la persekuto di judi e legala restrikti augmentis, inkluzite difuzita [[pogromo|pogromi]].
 
En [[1870]] un skolo pri agrokultivala tekniki, ''Mikveh Israel'', fondesis en [[Jaffa]]. En [[1878]] juda enmigranti de [[Rusian imperio]] establisis la kolonio Petah Tikva, ed en [[1882]] li kreis movado por helpar enmigranti krear nova kolonii. De ta yaro til 1903]] cirkumcirkume 35,000{{formatnum:35000}} judi ekmigris vers la nuna Israel. En [[1896]] [[Theodor Herzl]] publikigis ''Der Judenstaat'' (La Juda Stato) e defensis l'ideo pri kreado di juda stato en respondo ad Europan antisemidismo. Lia movado divenis konocita kom Zionista movado. Tamen, [[zionismo]] konsideresis suspektinda por Otomani.
 
De 1904 til 1914 40,000 judi establisesis en [[Siria]], "la duesma ''Aliyah'' (enmigro)". L'unesma ''kibbutz'' (komuneso) fondesis en [[1909]], da non Rusa [[socialismo|socialisti]].