Kristanismo: Diferi inter la revizi

Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
mNula rezumo di redakto
Nula rezumo di redakto
Lineo 7:
Dum la komenco dil [[21ma yarcento]] Kristanismo havis cirkume 1,5 til 2,1 miliardi di adheranti<ref>"between 1,250 and 1,750 million adherents, depending on the criteria employed" (McGrath, ''Christianity: An Introduction'', page xvl.)</ref><ref>"1.5 thousand million Christians" (Hinnells, ''The Routledge Companion to the Study of Religion'', p. 441.)</ref>, qui reprezentas de 1/4 til 1/3 de mondala habitantaro. Ca numero inkluzas "nominala" kredanti. Kun ica numero, Kristanismo esas la religio qua havas la maxim granda numero di adherenti. Ol anke esas l'oficala religio di multa landi. La adherantaro deskreskis en diversa landi de la 19ma yarcento.
 
La subdividuro kun la maxim granda numero di kredanti es la [[Romkatolikismo|katolikismo|Romkatolikismo]] e la Katolik Eklezio esas anke la maxim granda eklezio. [[Protestantismo]], qua esas tre diversa, esas la duesma maxim granda subdividuro ed orienta ortodoxismo esas la triesma. Anke existas ancien ortodoxa tradicioni, qui ne apartenas al orient ortodoxismo.
 
Delonge esas Kristana komunitati en [[Azia]], Nord [[Afrika]] ed [[Europa]], ma hodie oni Kristanismo konsideras religio dil Westa mondo.
 
== Historio ==
[[Arkivo:Judea after Herod-es.svg|thumb|left|Karto di Palestina dum la vivo di Iesus. La suda verda areo esas Judea, la norda rozea regiono es Galilea. Nazareth jacas proxime che Sepphoris.]]
[[Arkivo:Última Cena - Da Vinci 5.jpg|thumb|right|300px|L'Ultima Supeo, piktita da [[Leonardo da Vinci]].]]
La historio dil Kristanismo komencas per la predikado da Iesus di Nazaret, Juda predikanto e [[Galilea]]. Predikinte precipue en la ruro di Galilea, il kunvokis adherantaro, qua inkluzas dek e du viri, la dek e du dicipuli, kun eminenta funciono. Il predikis ke esas pardono da Deo por repentanta pekeri e lu [[bapto|baptis]] konvertanti. Iesu efektigis unfoye tumulto en la Templo di Salomon, kande lu esis en [[Ierusalem]] kun sua adheranti. Un de lua dicipuli trahizis il a la autoritati. La [[Romana Imperio|Romana]] prefekto di Judea kondamnis il a mortopuniso, segun la evangelii pro l'elito dil Templo, ed ilu [[krucago|krucagesis]]. Tamen, ilua adheranti balde kredos ke il esis rezurektata ye la triesma jorno. Li kredis ke il esas en cielo sur trono adextre de Deo e ke il esas la [[Mesio]] o [[Kristo]], la salvero uncionita di Deo.
Linio 19 ⟶ 20:
Ja dum l'unesma yarcento onu skribis pri Iesu. La quar evangelii (di Marko, Mateo, Lukas e Iohannes) esis skribita dum ica periodo ed anke la vera epistoli di Paulo ed ula altra texti dil [[Nova Testamento]]. La tre frua Kristani nur vidis la [[Anciena Testamento]] kom sankta Biblo, ma kanono dil [[Nova Testamento]] lente formacis su del duesma yarcento. La radikala, kontre-Juda alternativa kanono di Markion, qua esis gnostika dil 2ma yarcento, impelis la eklezio definar sua propra kanono.
 
Kristanismo esis nova, [[monoteismo|monoteista religio]], qua refuzis partoprenar en [[paganismo]], e konseque recevis agresiva respondo del Roman autoritato. La Romani konserveme kredis ke nur lo antiqua esas vera ed opinionis ke la nova religio mustis esar subversiva. On do diskriminis kontre Kristani e lokale guvernieri persekutis Kristan adheranti, esforcante konvertar li a paganismo per violento ed ofte ocidante ti qui refuzis konvertar. La Juda rejulo Agripa e la Roman imperiestri Nero e forsan Domitiano ja persekutis Kristani lokale dum l'unesma yarcento. Imperiestro Traiano explikis en letro a Plinio (la minora) ke. Dum la triesma e quaresma yarcenti anke eventis imperiala persekutado. La idea difuzita, ke Kristanismo dum tri yarcenti konstante persekutesis e do kreskis pro la martiri, tamen ne es vera, quankam martiri forsan ya impresis plura pagana Romani.
 
Dum la [[2ma yarcento]] [[gnostismo]] konkursis tre serioze kun l'ekleziala Kristanismo. Ica tendenco komencis ye la fino di la 1ma o la komenco di la 2ma yarcento, e ne nur existis en Kristanismo. Gnostika Kristanismo kredis ke la deo dil Anciena Testamento e ta dil Nova Testamento esis diferanta dei. Kelki, quale Markion, dicis ke la deo dil Anciena Testamento esis la diablo.
 
L'edikto di [[Milano]] en [[313]] da [[Costantinus la 1ma|Costantinus]], Romana [[cezaro]] e pose imperiestro, yurizas Kristanismo. Il anke kunvokis konsilo di Nikea en 325, ube on diskutis [[Arianismo]], la kalendro Kristana, la naturo di Kristo ed altra temi. Gratiano en l'ocidenta Romana Imperio e [[Theodosius la 1ma|Theodosius]] en l'orienta Imperio promocas kristanismo a rango di unika oficala ed obligata religio per edikto ye la [[28ma di februaro]] [[380]].