Batalio di Somme: Diferi inter la revizi
Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
kelka korektigi/modifiki. Se ulu konocas bone la temo, lua helpo esos bonvenonta. |
kelka korektigi/modifiki. Se vu konocas bone la temo, vua helpo esos bonvenonta. |
||
Lineo 1:
{{Tabelo-batalio
| imajo= [[Arkivo:German trench Delville Wood September 1916.jpg|250px]]
| subskriburo= Germana [[trancheo]] dum la batalio di Somme
| batalio= Batalio di Somme
| konflikto= [[Unesma mondomilito]]
| dato= fino di [[junio]] til mi-[[decembro]] [[1916]]
| loko= [[Pikardia]], apud [[fluvio Somme]]
| rezultajo= Angla
| armeo1= {{GBR}} e {{FRA}}
| armeo2= [[Germana Imperio]]|
| komandero1= [[Douglas Haig, 1ma komto Haig|Douglas Haig]]<br />[[Ferdinand Foch]]
| komandero2= [[Max von Gallwitz]]<br />[[Fritz von Below]]
| forci1= 13 til 51 Britaniana e 6 Franca divizioni
| forci2= 10,5 til 50 Germana divizioni
| perdaji1= {{formatnum:420000}} Britaniani, {{formatnum:200000}} Franci
| perdaji2= 400 mil til 600 mil Germani
}}
La '''batalio di Somme''', qua eventis de la [[1ma di julio]] til la [[8ma di novembro]] [[1916]] esis un ek la maxim sangoza del [[Unesma mondomilito]], kun plua kam 1 milion mortinti en amba armei. L'armei [[Unionita Rejio|Britaniana]] e [[Francia|Franca]] probis ruptar la linei [[Germania|Germana]] alonge 40 km adnorde ed adsude de la [[fluvio Somme]], an la nordo di Francia. La precipua skopo di la batalio esis trompar Germana trupi pri la [[batalio di Verdun]]; tamen, la morto-statistiko pri la batalio di Somme divenis plu granda kam l'altra.
Lineo 27:
La decido di la Triopla Interkonsento pri impulsar atakado en [[Flandria]] selektesis lor la konfero di [[Chantilly]], de la 6ma til la 8ma di decembro 1915. Dum la konfero decidesis lansar tri ataki sam-instanta kontre l'armei de la Centrala Povi, esperinte ke li ne esis kapabla pri militar en tri fronti. [[Rusa imperio|Rusi]] atakus de este, [[Italia]]ni (lor ja federita a la Triopla Interkonsento) atakus [[Austria-Hungaria]] de l'[[Alpi]] desude, dum ke Britaniani e Franci atakus deweste.
[[Arkivo:
En decembro 1915, la generalo [[Douglas Haig]] sucedis John French en la komando dil Britanian Armeo (FEB). Haig lore projetis granda atakado Britaniana en [[Flandria]] kun skopo ekpulsar Germani de Belgia e desfaciligar l'ataki da [[submara navo|submara navi]] Germana kontre la transportonavi Britaniana qui voyajis vers [[Normandía]]. Por komencar ta operaco, ilu bezonis autorizo de Franca guverno. Franca generalo [[Joseph Joffre]] autorizis ol en januaro 1916, ma pro nova diskuti en februaro pri l'operaco, ol fine modifikesis e decidesis lansar Franca-Britaniana atakado che la valo dil [[fluvio Somme]], an la regiono [[Pikardia]]. Ta regiono selektesis pro la granda proximeso dil armei Franca e Britaniana ibe, e posible se la du atakus kune li povus ruptar la linei Germana ed aplikar mortigiva vunduro kontre lua armeo. Tamen, la Federiti ignoris ke lia enemiko konstruktabis multa fortifikuri che la zono, sive ordinara, sive subtera, e to desfaciligus l'invado plu multe kam la komencala expekto.
[[Arkivo:Bassin_de_la_Somme.svg|thumb|250px|Mapo pri la valo dil Somme.]]
La projeto pri l'atako esis durinta kande, ye la [[21ma di februaro]] 1916, Germana trupi atakis en [[Batalio di Verdun|Verdun]]. To obligis la Franci defensar l'urbo, e diminutir la quanto di soldati disponebla por l'atakado. Franci anke cedis la komando dil operaco en Somme al Britaniani. Samatempe kam la batalio en Verdun divenis plu sangoza, l'ideo pri l'atakado en Somme modifikesis til la finala ideo pri "trompar Germani e konfuzar li pri Verdun", e ne propre "ruptar la linei Germana en Somme". Francia fine sendis nur tri batalioni por kombatar en Somme.
Linio 37 ⟶ 38:
== La bataliagro ==
Germani okupis preske komplete l'alta tereni. Lua pozicioni esis bone defensita, per du linei di [[trancheo|tranchei]]: l'unesma lineo havis apogopunti, rezervi di trupi, e labirinti di profunda shirmili kun moderna equipuri qui permisis konforto; la duesma lineo, min forta, protektesis per kanonaro. Dope trovesis «fortifikita» boski ed urbeti konektita per streta choseala koridoro, preske komplete pavimentizita.
Addope lia linei, la Federiti kreesis granda depozeyi di provizuri , kun centro en l'urbo [[Amiens]]. Konstruktesis ferovoyi di 1-metra gaujilo, [[aerodromo|aerodromi]] e fabrikerii di avioni. Anke instalesis milito-hospitali, exemple la [[hospitalo]] di Amiens, ube lojesis plua kam 9.000 vunditi dum la konflikto. En Noyelles-sur-Mer, Britaniani uzis cirkume 3.000 Chiniana laboristi por fabrikar armi e transportar provizuri.
{{revizo}}▼
==
[[Arkivo:The_Battle_of_the_Somme,_July-november_1916_Q724.jpg|thumb|250px|La 31ma Diviziono Britaniana marchas vers Somme.]]
[[Arkivo:British_39th_Siege_Battery_RGA_Somme_1916.jpg|thumb|250px|left|Britaniana kanono bombardas Germana tranchei.]]
L'artilrio uzis inkluzite grandega kanoni di 380 mm e 400 mm, kun granda povo di destruktado. La Federiti kontrolis la cielo, e destruktis la balonegi Germana surnomizita ''Drachen'', qui uzesis por observar la bataliagro de alta vidopunto.
La preparo dil artilrio mustis durar 6 dii, ma pos 5 dii komencis la bombardo kontre Germana pozicioni. Dum un semano, Britaniana artilrio pafis {{formatnum:1782873}} pafi. L'unesma lineo di tranchei Germana destruktesis, tamen la subtera shirmili rezistis. La Germani anke plenigis subtera kazemati per explozivi. Ye la 28ma di junio la bombardo haltesis dum du dii pro la mala vetero.
== L'unesma dii ==
▲{{revizo}}
Dek minuti pose, ye 7h30 la 1 di julio, lor siflo-stroko, la britaniani soldati klimas sua tranchei per marchar nam sua 32 kg equipo vers to di adverso. Kelki havis sendita kon exploranto. <br />
La Germani gastigas lu nam mitralios-pafi qua falchar en amaso. L'oficiari es facile reperata ed esas partikulara vizita. Kande la Britaniani parvenas a teutona tranchei ul esas tro poka multi per rezistar kontra-atako. Certa uneji kom di [[Newfoundland & Labrador|Nova Tero]] (91%-ope) es quasi-eliminita.
Linio 51 ⟶ 56:
Ye 3, ul konsolidas su da kaptar boski di Mametz, sude di Contalmaison : esas ibe ke plu kam mil kaptiti esis prenar en sole bosko.
En dek dii, la 6ma Franca armeo, sur fronto di proxim 20 km, havis igita sur certa punto 10 km. Ul kontrolis, komplete, di Flaucourt-platajo qua havis atribuita ad skopo e qua konstitucis la precipua defenco di Peronne. Ul havis facita, preske sen perdaji, 12 000 kaptiti, 85 kanoni, 26 minenwerfer, 100 mitraliosi, multa materio: to esis la plu granda vinko pos [[Unesma batalio di Marne|Marne]].
Linio 76 ⟶ 80:
== Retreto ==
Ye la 24ma di februaro [[1917]] German armeo facis
[[Kategorio:Batalii dil unesma mondomilito|Somme]]
| |||