Beograd: Diferi inter la revizi

L'urbo okupesis tri foyi dal Habsburg-i: de 1688 til 1690, de 1717 til 1739, e de 1789 til 1791. L'Otomani rapide rikaptis l'urbo, qua rezigesis multe la tri foyi. Dum ta epoko, du granda migradi di Serbi afektis l'urbo. Du patriarki chefesis la retreto di dek de mili di Serbi ed Austriani vers la nuna [[Vojvodina]] e [[Slavonia]].<ref>{{cite book|url= https://web.archive.org/web/20071023044533/http://www.serbianunity.net/culture/library/Oci/tajne-poruke-svetoga-save-16-03-03.html|title=Oči u oči |chapter=Tajne poruke svetog Save" Svetosavska crkva i velika seoba Srba 1690. godine |author=Dejan Medaković |publisher=BIGZ (online reprint by Serbian Unity Congress library) |location=Belgrade |isbn=978-86-13-00903-0|accessdate=17ma di mayo 2007 |year=1990}}</ref> Dum la komenco dil [[19ma yarcento]] lua maxim multa habitantaro esis Mohamedani. Dum l'Unesma Revolto Serba, la revolucioneri okupis l'urbo de la 8ma di januaro 1807 til 1813, kande l'Otomani rikaptis ol.<ref name="bglib">{{cite web|title=History (Liberation of Belgrade) |url=http://www.beograd.rs/cms/view.php?id=201255 |publisher=Official website|accessdate=10ma di julio 2007}}</ref> Pos la Duesma Revolto Serba en 1815, Serbia recevis granda autonomeso, agnoskita dal centrala guverno Otomana en 1830. Pos ta epoko komencis la konstrukto di edifici en stili arkitekturala [[baroko|baroka]], [[neoklasikismo|neoklasika]], gotika e romantika, ne nur Otomana.

 

En 1841, princo [[Mihailo Obrenović]] transferis la chef-urbo dil Princio di Serbia a Belgrade. Til 1863 la habitantaro dil urbo diminutis, pro l'ekmigro di Mohamedani. Segun mapo de ta yaro, Belgrade havis nur 9 quarteri (''mahale''). Ye la [[18ma di aprilo]] [[1867]] l'Otomana administrado imperis ke Otoman armeo foriris la fortreso del urbo. To fakte reprezentis la nedependo di Serbia. Dum la fino dil 19ma yarcento, l'urbala planigisto Emilijan Josimović projetis modifiki en la skisuro di stradi, e la konstrukto di publika edifici e parki. En mayo 1868 princo Mihailo kune lua kuzo Anka Konstantinović asasinesis kande iris per kalesho vers lua rezideyo.

 

En [[1878]] la princio di Serbia divenis komplete nedependanta, ed en 1882 ol transformesis en rejio. Tamen, ol duris esar rurala lando, ed en 1900 vivis en Belgrade nur 70 mil ek la 2,5 milion habitanti dil rejio. En 1905 ja esis 80 mil habitanti, e kande l'[[unesma mondomilito]] komencis en 1914, ol superesis 100 mil habitanti, sen inkluzar la nuna quartero Zemun, qua lor esis urbo aparteninta ad [[Austria-Hungaria]].

 

L'[[unesma mondomilito]] komencis ye la [[28ma di julio]] [[1914]], kande [[Austria-Hungaria]] deklaris milito kontre [[Serbia]]. Multa kombati eventis proxim Belgrade. Ye la [[30ma di novembro]] 1914 l'urbo okupesis dal Austriana trupi komandita dal generalo Oskar Potiorek. Ye la 15ma di decembro sam yaro, Serbiana trupi komandita dal marshalo Radomir Putnik rikaptis ol. La sequanta yaro, pos longa batalio de la 6ma til la 9ma di oktobro, Germana trupi kaptis ol. Ye la [[1ma di novembro]] [[1918]] l'urbo liberigesis dal Franca e Serbiana trupi.

 

Pos finir la milito, Belgradi divenis chef-urbo por la [[Rejio di Serbi, Kroati e Sloveni]], rinomizita [[Yugoslavia|Rejio di Yugoslavia]] en 1929. Dum ta epoko, l'urbo kreskis e modernigesis. En 1931 ol ja havis {{formatnum:239000}} habitanti, e cirkume {{formatnum:320000}} habitanti en 1940. De 1921 til 1940 la mezavalora yarala kresko dil habitantaro esis 4,08%.<ref name="stan">{{cite web|title=Industrija i urbani razvoj Beograda |first2=R|last2=Arold|last=Petrović |first=Dragan |publisher=Industrija|year=2001|volume=21|pages=87–94|accessdate=10ma di julio 2007|issn=0350-0373|format=PDF |url=https://web.archive.org/web/20081217212301/http://scindeks.nb.rs/article.aspx?artid=0350-03730101087P&redirect=ft}}</ref> En 1927 inauguresis lua unesma [[aeroportuo]], ed en 1929 eventis l'unesma radio-brodkasto. En 1935, linauguresis la ponto Pančevo.<ref>{{cite web|url=https://web.archive.org/web/20080118092237/http://www.serbia-info.com/g3/images/1930-50-e.htm |archivedate=18ma di januaro 2008 |title=Twentieth Century – Innovations in Belgrade |publisher=Serbia-info.com (Government of Serbia website) |accessdate=21ma di julio 2007}}</ref>

 

Ye la 25ma di marto 1941, lor regento-princo Pavle signatis la tri-parta pakto kun l'Axo Povi e probis restar neutrala dum la [[duesma mondomilito]]. To produktis masiva protesti en Belgrade e [[stato-stroko]] komandita dal generalo Dušan Simović, qua proklamis la majoreso dil rejulo [[Petar la 2ma di Yugoslavia|Petar la 2ma]]. Do, l'urbo bombardesis senkompate dal ''Luftwaffe'' ye la 6ma di aprilo sam yaro, e produktis {{formatnum:2274}} morti.<ref>{{cite web|url=http://www.blic.rs/vesti/beograd/da-nije-bilo-6-aprila-najlepse-srusene-zgrade-beograda/9hjel3n|title=DA NIJE BILO 6. APRILA Najlepše srušene zgrade Beograda|date=25 November 2015|publisher=}}</ref><ref>{{cite web|url=https://books.google.com/books?id=Xbg6AQAAQBAJ&pg=PA84|title=Lovački avioni Drugog svetskog rata|first=Samir|last=Aslani|date=1 June 2004|publisher=Samir Aslani|via=Google Books}}</ref><ref name="Intrepid">{{cite book |title=A Man Called Intrepid, The Secret War |last=Stevenson |first=William |year=1976 |page=230 |publisher=Ballantine Books |location=New York |isbn=0-345-27254-4}}</ref> [[Yugoslavia]] pose invadesis dal Germana, Italiana, Bulgara e Hungara trupi. Belgrade kaptesis e pose divenis sideyo dil marioneto-rejimo dil generalo [[Milan Nedić]].

 

Dum la somero ed autuno di 1941, Germani masakris multa habitanti di Belgrade, note Judi, en reprezalo por militet ataki. Segun l'impero dil generalo Franz Böhme, por singla Germano mortinta on mustus mortigur 100 Serbi o Judi. La rezisto komandesis dal mayoro Žarko P. Todorović de 1941 til lua aresto en 1943.

 

Belgrade bombardesis por la duesma foyo ye la 16ma di aprilo 1944, lor dal Federiti, same quale eventis kun [[Rotterdam]]. La bombardo produktis 1.100 morti. Granda parto dil urbo resti okupita dal Germani til la 20ma di oktobro 1944, kande ol liberigesis dal [[Reda Armeo]] e dal partizani Yugoslavana. Ye la [[29ma di novembro]] [[1945]] marshalo [[Josip Broz Tito]] proklamis la Republiko Federala dil Populo di Yugoslavia, rinomizita "Republiko Socialista Federala di Yugoslavia" en 1963. Pos finir la milito, 11.500 domi restis destruktita. La rikonstrukto pos la milito esis rapida. En 1948 komencis la konstrukto dil urbo Nova-Belgrade. En 1958 eventis l'unesma [[televiziono]]-brodkasto, ed en 1963 inauguresis l'[[aeroportuo]] ''Nikola Tesla''. En junio 1968 eventis studentala protesti en Belgrade, represita dal polico.

 

== Geografio ==