Versiono ye 01:37, 27 di agosto. 2017 redaktar Joao Xavier (diskutez \| kontributadi) Administreri 115 879 redaktoj kelka korektigi e/o modifiki ← Plu anciena versiono		Versiono ye 01:08, 26 may. 2018 redaktar desfacez Joao Xavier (diskutez \| kontributadi) Administreri 115 879 redaktoj mikra korektigi/modifiki. Se ulu konocas la temo, voluntez helpar en la revizo. Plu recenta versiono →
Lineo 1: {{specala revizo}}▼ [[Arkivo:Processing of sound.jpg\|thumb\|right\|300px\|A schematic representation of auditory signaling]] ▲{{revizo}} '''Sono''' es [[ondo]] produktita per mekanika vibro di [[fluido\|fluida]] o [[solido\|solida]] suporto e propagita per [[elastikeso]] di medio segun la formo di ''longesala ondi''. Per fiziologika extenso, sono indikas [[audo\|l’audiva senco]] an qua ta vibro povas krear. La cienco qua studias soni nominesas [[akustiko]]. [[Psikakustiko]] kombinas akustico kun [[fiziologio]] e [[psikologio]] per determinar la maniero quale la soni perceptitesas ed interpretesas dal [[cerebro]]. Lineo 6: * En kompresabla medio, la plu ofte en [[aero]], la sono propagas su segun la forma di preso-vario kreita per la sonala fonto. [[Alta-parlajo]], exemple, uzas ta mekanismo. Notus ke sole la kompreso diplasas su e ne l’aero-molekuli, tante kelka mikrometri. Kande on observas di cirkli en aquo, l’ondo diplasas su ma l’aquo restas en mem loko, ul movas vertikale e ne sequar l’ondi (stopilo pozita sur l’aquo restas en la mem poziciono sen diplasar su). Per ta raciono, ne havas « vento » ante alta-parlajo. * sono-rapideso dependas de naturo, temperaturo e preso di medio. Kom aero es proxim [[perfekta ~~gazo~~gaso]], preso havas tre poka influo sur sono-rapideso. En perfekta ~~gazo~~gaso rapideso es donita per relato <math>c=\frac{1}{\sqrt{\rho\chi}}</math> o <math>\rho</math> es volumina maso di ~~gazo~~gaso e <math>\chi</math> lia kompresebleso. On vidas do ke sono-rapideso diminutas kande ~~gazo~~gaso-denso kreskas (inert-efekto) e kande lia kompresebleso (lia apteso ad chanjar di volumo da koakt-efekto) kreskas. * Son-ondi diplasas su proxim 344 m/s en 20 °C aero, rapideso ke povas esar rondigar cirkum uno km omna tri sekondi, to es utila per mezurar proxim la disto di [[fulmino]] dum [[sturmo]] (lum-rapido facinta lia percepto quasi instanta). En aquo lia rapideso es 1.482 m/s ed en stalo 5.050 m/s. Sono ne propagita en [[vakua]], nam ne havas materio per suportar la produktita ondi. Lineo 14: La sonala frequeso expresesas en [[Hertz]] (Hz), direte ligita kun l'alteso di perceptita sono, ma es sole un ek la kompozanti (videz [[Psikoakustiko]]). Kun febla frequeso korespondas grava sono, kun alta frequeso akuta sono. Omni viva ~~eso~~enti dotizita di audado povas perceptar ~~sole~~nur parto di sono-spektro. * Meza homaro orelo perceptas sole la soni ke en certa plago di frequeso situita cirkum (segun l’evo, la kulturo, ec.) inter 30 Hz (infra la soni es nomizita ''infrasoni'') e 15 kHz (transe la soni es nomizita ''ultrasoni''). * [[kato]] povas perceptar soni til 25 KHz.

Sono: Diferi inter la revizi