Wikipedio

Kambodja: Diferi inter la revizi

Deskripto interagiva pri la kronologio dil artiklo
← Plu anciena versionoPlu recenta versiono →
Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
VidalaWikitexto
Nula rezumo di redakto
+texti, imaji, referi
Lineo 1:
{{Landi|
| Nomo = Kambodja
| Lokala_nomo = [[Arkivo:KingdomofCambodia.svg|200px]]<br />Preăh Réachéanachâkr Kâmpŭchea<br />Royaume du Cambodge
Lineo 8:
| Lojanti_chefurbo = {{formatnum:2009264}} habitanti ([[2006]])
| Precipua_urbo = [[Phnom Penh]]
| Oficala_lingui = [[Kambodjana Khmer-linguo|KambodjanaKhmer]]
| Guvernerio = [[Monarkio]]
| Nomo_listo_chefo_stato = Listo pri monarki di Kambodja
Lineo 19:
| Rango_surfaco = 88
| Surfaco_aquo = 2,5
| Habitanti = 14 241 640{{formatnum:16204486}}<ref name=CIA>https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cb.html</ref>
| Rango_habitanti = 6768
| Yaro = 20082017
| Denseso di habitantaro = 74
| Reto_kodo = .kh
Lineo 28:
| Religii = [[Budismo]] 85,6%<ref name=Abril>''Almanaque Abril 2009'' - Editora Abril, Brazilia</ref>
}}
'''Kambodja''', oficale la '''Rejio di Kambodja''' esas lando qua jacas en sud-estaestal [[Azia]]. Lua vicina landi esas: [[Laos]] norde, [[Vietnam]] este, e [[Tailando]] weste e nord-weste. Sudo jacas la [[Gulfo di Tailando]].
* [[Laos]] en nordo,
* [[Vietnam]] en esto,
* [[Tailando]] en westo ed en nord-westo.
En sudo jacas [[Gulfo di Tailando]].
 
'''Bazala fakti pri Kambodja.'''
Linio 38 ⟶ 34:
{{PA|Historio di Kambodja}}
[[Arkivo:Evening view of Angkor Wat Temple, Angkor, Cambodia.jpg|260px|thumb|left|[[Angkor Wat]].]]
Dispersinta restaji pruvas ke homi ja habitis la nuna kambodjaKambodja dum [[pleistoceno]]. L'unesma [[civilizuro]] en la regiono aparis dum l'[[1ma yarmilo]], inter la [[3ma yarcento|3ma]] e la [[5ma yarcento]]. L'[[imperio Khmer]] developis de la [[9ma yarcento|9ma]] til la [[13ma yarcento]]. Ol esis la maxim larja de sud-estal Azia dum la [[12ma yarcento]]. Lua centro jacis en la regiono di [[Angkor]], ube multa urbi konstruktesis. La templo [[Angkor Wat]] esas la maxim konocita monumento de ta epoko.
 
=== La Reda Khmeri ===
[[Arkivo:US_aircraft_LORAN_bombing_over_Cambodia_c1973.JPG|thumb|left|250px|Usan avioni bombardas Kambodja (1973).]]
En [[1969]] [[Usa]] komencis bombardar Kambodja pro exterminor la partizani di [[Vietkong]], qui uzis la sulo di Kambodja por ataki kontre [[Sud-Vietnam]] armeo.
 
En [[1970]] la chefa ministrochefministro dil rejulo [[Norodom Sihanouk]], generalo [[Lon Nol]], kaptis povo kun suporto dal Usani, e komencis interna milito. Tale Kambodja falis en [[Vietnam-milito]]. En aprilo Usa atakis Kambodja la Parlamento ne savante pri lo. Suplantita rejo Sihanouk e [[Pol Pot]] unionis, e [[Chinia]] e [[Vietnam]] provizis armi por l'opozanta movemento. Nacionalismo kreskis en Kambodja (tatempe La Republiko di le Khmer). En junio Usa retretis, ma Usani prolongis maskita operacioni militala en Kambodja.
 
Ye la [[17ma di aprilo]] [[1975]] Reda Khmeri marchis vinkinte en chef-urbo [[Phnom Penh]]. La milito finis, ma li fondis Demokrata [[Kampucea]], qua izolis su de la mondo e zeleskis a totala komunismo maoista. Kruelega mortigi e translojigi di propra populani komencis. Milioni de homi mortis dum la quar-yara rejimo.
Linio 59 ⟶ 56:
 
== Politiko ==
[[Arkivo:Hun_Sen_1_(cropped).jpg|thumb|200px|La chefministro [[Hun Sen]], chefministro di Kambodja.]]
[[Arkivo:NorodomCambodge king- ofRoi Cambodiaet mère cropped.jpgJPG|thumb|190px250px|left|Rejulo [[Norodom Sihamoni]] en ceremonioe enlua 2008matro.]]
Segun la [[konstituco]] di [[1993]], Kambodja esas [[konstitucala monarkio]]. La chefo di stato esas la rejo, nune [[Norodom Sihamoni]], qua asumis la trono ye la 14ma di oktobro 2004. La chefo di guvernerio esas la [[chefministro]], nune [[Hun Sen]]. La [[legifala povo]] konsistas ek la [[parlamento]], qua havasasumis 2la chambri:povo Senato,ye kunla 5414ma membri, e ''Radhsphea ney Preah Recheanachakr Kampuchea'', kundi 123januaro membri1985.
 
La [[legifala povo]] konsistas ek la [[parlamento]], qua dividesas en Nacional Asemblajo e Senato. La Senatani esas 61, di qui 2 indikesas dal rejulo, du elektesas da la Nacional Asemblajo, e la cetera 57 elektesas da lokala asemblaji. La 123 membri de la Nacional Asemblajo (''Rotsaphea'') elektesas por 5-yari, segun proporcionala reprezento.
 
La maxim alta korto di [[judiciala povo]] esas la Supra Korto dil Judiciistaro. La precipua ofico di lokala korti esas judiciar krimini, establisar procesi e, precipue, defensar yuri di civitani. Tamen existas multa denunci pri granda [[korupto]] en Kambodjana judiciala sistemo.
 
== Geografio ==
[[Arkivo:Cambodia 1997 CIA map.jpg|thumb|right|200px250px|Mapo dipri Kambodja kun lua precipua urbi.]]
[[Arkivo:Cambo_152.jpg|thumb|250px|left|Inundado en centrala Kambodja.]]
Kambodjana teritorio havas entote {{formatnum:181040}} km², preske la sama surfaco totala dikam Braziliana stato di [[Paraná (stato)|Paraná]], o la sumo di la surfaci dedil Usana stati [[Utah]] kune [[Kolorado]]. CirkumCirkume 75% diek lua teritorio jacas infre 100 metri di [[altitudo]], note la centro di la lando. La regioni plu alta jacas adweste ed adnord-weste de la lando, proxim la frontiero kun [[Laos]] e [[Vietnam]]. Lua maxim alta monto esas [[Phnom Aoral]] kun 1,.813 metri, an la Monti Kardamomo (ជួរភ្នំក្រវាញ, ''Chuor Phnom Krâvanh''), weste de la lando.
 
La precipua fluvio di Kambodja esas [[Mekong]]. La lago [[Tonle Sap]] esas la maxim granda di la lando.
Lua [[klimato]] esas [[tropikala klimato|tropikala]], kun du sezoni: la pluvoza de [[mayo]] til [[oktobro]], e la sika de [[novembro]] til [[aprilo]]. La [[temperaturo]] povas atingar 40[[Celsius|°C]] en aprilo, e l'averajala temperaturi varias de 21&nbsp;°C til 35&nbsp;°C dum yaro. Intensa [[tempesto|tempesti]] kun inundesi atingis lando en [[2001]] ed en [[2002]].▼
 
▲Lua [[klimato]] esas [[tropikala klimato|tropikala]], kun du sezoni: la pluvoza de [[mayo]] til [[oktobro]], e la sika de [[novembro]] til [[aprilo]]. La [[temperaturo]] povas atingar 40[[Celsius|°C]] en aprilo, e l'averajalala mezavalora temperaturi varias de 21&nbsp;°C til 35&nbsp;°C dum yaro. IntensaEn la yari 2001 e 2002 intensa [[tempesto|tempesti]] kun inundesiinundadi atingisfrapis la lando en [[2001]] ed en [[2002]].
 
== Ekonomio ==
Linio 78 ⟶ 80:
 
== Demografio ==
[[Arkivo:Ninos_campesinos_khmerCambodia_ethnic_map.jpg|rightsvg|thumb|250px200px|KambodjanaRasala mapo di pueriKambodja.]]
[[Arkivo:Ninos_campesinos_khmer.jpg|left|thumb|250px|Kambodjana pueri.]]
Preske 90% di la populo esas de Khmer (Kambodjana) rasala grupo. On existas mikra grupi di Chiniani, Vietnamani, Cham e Khmer Loeu populi. [[Budismo]] Theravada e Mahayana esas [[religio]] por 95% dil habitantaro. [[Islamo|Islami]] esas 1,6% e [[kristanismo|kristani]] 0,2%.
Segun statistiki de ''The World Factbook'' por julio 2017, Kambodja havis {{formatnum:16204486}} habitanti. La maxim multa (97,6%) esas [[Populo khmer|Khmer]]. L'altra rasala grupi esas Cham (1,2%), Chiniani 0,1%, Vietnamani (0,1%), e 0,9% altri.<ref name=CIA>{{cite web|url= https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cb.html|title= The World Factbook "Cambodia"|publisher=CIA|accessdate=24ma di mayo 2018}}</ref>
 
L'oficala linguo di la lando esas [[Khmer-linguo|Khmer]], parolata da 96,3% ek la habitantaro. L'altra 3,7% parolas altra lingui, segun statistiki de 2008.<ref name=CIA/> [[Franca linguo|Franca]] parolesas precipue dal olda personi. Nune la yuni, note en la maxim populizita urbi, preferas studiar l'[[Angla linguo|Angla]].
== Kulturo ==▼
L'oficala linguo esas [[Kambodjana linguo|Kambodjana]], anke konocata kom khmer linguo. [[Franciana linguo|Franca linguo]] esas nur parolata da olda personi. Nune la yuni, specale en granda urbi, preferas studiar [[Angliana linguo|Angliana]].
 
La [[religio]] kun maxima nombro di adepti esas [[Budismo]], por 96,9% ek la habitantaro. Mohamedani esas 1,9%, Kristani esas 0,4%, e 0,8% ek la habitantaro praktikas altra religii.<ref name=CIA/>.
[[Budismo]], [[hinduismo]], la kulturo di Angkor-periodo, Franca kulturo e la moderna [[globaligo]] kontributas a nuna Kambodjana kulturo. Ultre la khmer kulturo, on existas 20 altra grupi, konocata generale kom ''Khmer Loeu''.▼
 
▲== Kulturo ==
▲[[Budismo]], [[hinduismo]], la kulturo di Angkor-periodo, Franca kulturo e la moderna [[globaligo]] kontributas a nuna Kambodjana kulturo. Ultre la khmerkulturo kulturoKhmer, on existas 20 altra grupi, ordinare konocata generale kom ''Khmer Loeu''.
 
La precipua [[sporto|sporti]] di lando esas [[hanulo-lukto]] e [[futbalo]].
Obtenita de "https://io.wikipedia.org/wiki/Kambodja"