Rīga: Diferi inter la revizi
Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
+texti, imaji, referi |
+texti, imaji, referi |
||
Lineo 44:
En [[1282]] l'urbo divenis membro dil [[Hanso-uniono]]. L'asocio donis stabileso politikal ed ekonomial al urbo, e duris til la [[14ma yarcento]]. Tamen, pos ke la povo dil uniono diminutis, Riga divenis skopo por ambicii politikala, religiala, komercala e ekonomiala de altra nacioni. En 1522 l'urbo aceptis la Reformo Protestanta da [[Martin Luther]], e la povo dil arkiepiskopi finis. En 1524 ikonoklasti destruktis imajo pri la Virgino Maria de lua katedralo. Pos finir l'ordeno Livoniana (brancho dil Kavalieri Espado-kombatanta di Livonia) en 1561, Riga divenis "libera imperiala urbo" dum la [[Santa Romana Imperio]] til 1581, kande ol divenis kontrolita da [[Polonia-Lituania]].
[[Arkivo:Riga_plan_by_DEWITT_-_GMII.jpg|thumb|left|250px|Siejo di Riga en 1710.]]
En 1621, Riga e la vicina fortreso Daugavgrīva kaptesis dal [[Suedia|Suedi]] dum la Milito Polona-Sueda (1621 til 1625). La rejulo [[Gustaf la 2ma Adolf]] de Suedia intervenis en la [[Triadek-yara milito]] por motivi ekonomiala e politikala, ed anke por defensar Germana komercisti protestanta. De 1621 til [[1710]] ol esis la maxim granda urbo de Sueda imperio, e dum ica epoko l'urbo havis kelka autonomio. Tamen, en 1710, Rusi asiejis l'urbo, qua lor subisis epidemio di [[bubono-pesto]] e fine kapitulacis al invaderi, quankam mantenis multa ek lua privileji. Riga transformesis en chef-urbo dil gubernio di Riga (pose nomizita gubernio di Livonia) e Rusia divenis la maxim povoza imperio di nordal Europa pos la [[pakto di Nystad]], signatita ye la [[30ma di agosto]] [[1721]].
Riga divenis industriizita portuala urbo dil [[Rusa imperio]] til la fino dil [[unesma mondomilito]]. Dum ta epoko la Germani dil Baltiko restis importanta etniala grupo: en 1867 lua habitantaro esis 42,9% Germani.<ref>{{cite web|url=http://www.history-museum.lv/english/pages/par-mums/muzeja-vesture.php|title=National History Museum of Latvia|work=history-museum.lv |accessdate= 10ma di februaro 2016}}</ref> La germana esis l'oficala lingo dil administro til 1891, kande la [[Rusa linguo|Rusa]] divenis l'oficala linguo dil imperio. Cirkum la yaro 1900, ol havis cirkume 280 mil habitanti ed esis la 3ma maxim industriizita urbo dil imperio, pos Moskva e [[Sankt Peterburg]].
== Geografio ==
[[Arkivo:Daugava_(Düna)_in_Riga_-_bridges.JPG|thumb|250px|left|La [[fluvio Daugava]] trairas Riga.]]
[[Arkivo:Riga_SPOT_1024.jpg|thumb|230px|Satelital imajo pri Riga.]]
La [[reliefo]] di Riga esas plana, jacante en sabloza tereni apud la [[gulfo di Riga]]. La planajo formacesis dum la lasta [[glacial epoko]], cirkume 11.000 yari ante nun. L'[[altitudo]] dil tereni varias de 1 til 10 metri super la [[marala nivelo]].
De la 307 km²-a surfaco del urbo, 67 km² (22%) okupesas per rezidala zoni, 54 km² (17%) okupesas per industriala zoni, 25 km² (8%) okupesas per stradi, avenui e chosei, 58 km² (19%) okupesas per parki e verda arei, e 49 km² (16%) okupesas per aquo. La [[fluvio Daugava]], la maxim importanta del urbo, fluas desude adnorde, e dividas l'urbo en du.
La klimato di Riga esas humida kontinentala (''Dfb'' segun la [[klimatala klasifikuro di Köppen]]), e lua vintri povas esar konjelanta, pro lua lokizo. La mezavalora [[temperaturo]] en januaro e februaro ([[vintro]]) esas -5°C, ma kelkafoye ol povas falar til -25°C. La mezavalora temperaturo en julio ([[somero]]) esas 17°C, e dum la maxim varma dii ol povas atingar 30°C.
La mezavalora yarala [[pluvozeso]] esas 620,9 mm, e la maxim pluvoza monato esas septembro, kun mezavalore 78,9 mm.
{{panoramo|Riga_Skyline_Panorama,_Latvia_-_Diliff.jpg|1000px|Panoramo pri Riga vidita de la turmo di la kirko di Santa Petrus.}}
== Transporto ==
| |||