Tibet: Diferi inter la revizi
Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
lig. |
lig. |
||
Lineo 31:
Dum la 780a til 790a yari la Tibetan Imperio atingis sua max alta glorio kande ol regnis teritorio de moderna [[Afganistan]], [[Bangladesh]], [[Bhutan|Butan]], [[Burma]], [[Chinia]], [[India]], [[Nepal]], [[Pakistan]], [[Kazakstan]], [[Kirgizistan]], e [[Tajikistan]].
En 821/822 Tibet e Chinia signatis paco-pakto. Bilingua versiono di ta pakto, inkluzanta detali dil frontieri inter la du landi, esas enskribita sur petra kolono qua stacas exter la Jokhang-templo en Lhasa. Tibet duris kom Central Azian imperio til la meza 9ma yarcento, kande interna milito pri sucedo duktis a krulo di imperiala Tibet. La sequinta periodo konocesas tradicionale kom la Epoko di Fragmentigo, kande politikal guverno di Tibet dividesis inter regionala chefi e tribui kun nula dominacanta centrala autoritato. Islamana invado de [[Bengal]] eventis en 1206.
=== '''Geografio''' ===
Tota moderna Chinia, inkluzanta Tibet, egardesas kom parto de Est-[[Azia]]. Historiale, ula [[Europa|europana]] fonti anke egardis ke parti de Tibet jacas en Central Azia. Tibet esas weste del Planajo di Centrala Chinia, ed en cetera Chinia. Tibet egardesas kom parto de 西部 (Xībù), termino normale tradukata da chiniana komunikili kom "la Westala parto", do "Westala Chinia".▼
Tibet havas ula ek la max alta monti dil mondo. Monto Everest, an la frontiero kun Nepal esas, ye 8848 metri, la max alta monto sur Tero. Plura granda riveri havas sua fonto en la Tibetana Platajo (grandaparte en hodiala Qinghai-Provinco). Ti inkluzas la [[Yangtze]],
▲Tota moderna Chinia, inkluzanta Tibet, egardesas kom parto de Est-Azia. Historiale, ula europana fonti anke egardis ke parti de Tibet jacas en Central Azia. Tibet esas weste del Planajo di Centrala Chinia, ed en cetera Chinia. Tibet egardesas kom parto de 西部 (Xībù), termino normale tradukata da chiniana komunikili kom "la Westala parto", do "Westala Chinia".
La fluvii Indus e
▲Tibet havas ula ek la max alta monti dil mondo. Monto Everest, an la frontiero kun Nepal esas, ye 8848 metri, la max alta monto sur Tero. Plura granda riveri havas sua fonto en la Tibetana Platajo (grandaparte en hodiala Qinghai-Provinco). Ti inkluzas la Yangtze, Yellow River, Indus, Mekong, Ganges, Salween e Yarlung Tsangpo River (Brahmaputra River). La Granda Ravinego Yarlung Tsangpo, alonge la rivero Yarlung Tsangpo, esas inter la max profunda e longa ravinegi en la mondo.
=== '''Kulturo''' ===▼
▲La fluvii Indus e Brahmaputras havas fonto en lago (Tib: ''Tso Mapham'') en Westala Tibet, proxim Monto Kailash.
Tibet developis distinta kulturo pro sua geografial e klimatal standi.
Budismo aparte forte influis Tibetana kulturo depos ke ol endukto en la 7ma yarcento. Budista
▲'''Kulturo'''
Plura verki pri [[astronomio]], [[astrologio]] e [[medicino]] tradukesis de [[Sanskrita linguo|Sanskrita]] e chiniana. Generala utensili di civilizuro venis de Chinia, inter multa kozi e habilesi importacita esis faco di [[butro]], [[fromajo]], hordeo-[[biro]], ceramikaji, aquo-muelili e la nacionala drinkajo - [[teo]].▼
▲Tibet developis distinta kulturo pro sua geografial e klimatal standi. Influita da vicina landi e kulturi, including Nepal, India, e Chinia, la foreso e neacesebleso dil Himalayana regiono prezervis distinta lokala influi, e stimulis la developo di lua distinta kulturo.
▲Budismo aparte forte influis Tibetana kulturo depos ke ol endukto en la 7ma yarcento. Budista misionaries qui venis precipue de India, Nepal e Chinia enduktis arti e kustumi de India e Chinia. Arto, literaturo, e muziko omna kontenis elementi del prevailing Budista kredi, e Budismo ipsa adoptis unika formo en Tibet, influita da la Bön-tradiciono ed altra lokala kredi.
▲Plura verki pri astronomio, astrologio e medicino tradukesis de Sanskrita e chiniana. Generala utensili di civilizuro venis de Chinia, inter multa kozi e habilesi importacita esis faco di butro, fromajo, hordeo-biro, ceramikaji, aquo-muelili e la nacionala drinkajo - teo.
La specala geografiala e klimatala standi di Tibet kurajigis dependo de pastoralismo, ultre developo di diferanta koquarto kam cirkondanta regioni, qua fitas la bezoni dil homala korpo en ta alta altitudi.
=== '''Linguo''' ===
Linguisti generale klasifikas la Tibetana linguo kom Tibeto-Burmana linguo dil Sino-Tibetana linguo-familio, ma la frontieri inter 'Tibetana' e certena altra Himalayana lingui povas esar neklara.
| |||