Maurico: Diferi inter la revizi

Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
Nula rezumo di redakto
kelka korektigi e/o modifiki
Lineo 20:
| Surfaco_aquo = 0,05
| Habitanti = {{formatnum:1288000}}<ref>Department of Economic and Social Affairs Population Division (2009) [http://www.un.org/esa/population/publications/wpp2008/wpp2008_text_tables.pdf ''World Population Prospects, Table A1]</ref>
| Rango_lojanti Rango_habitanti = 151
| Yaro = 2008
| Denseso di habitantaro = 631,4
Lineo 33:
=== Historio ===
{{PA|Historio di Maurico}}
Maurico ja konocabis depos la [[10ma yarcento]] dal ArabianaAraba maristi, qui nomizis ol ''Dina Arobi''. [[Portugal]]ani, qui esis l'unesma [[Europa]]ni qui vizitis l'insuli, trovis l'insulo sen habitantaro en [[1507]]. Portugalana maristo [[Pedro de Mascarenhas]] trovis l'insulo en [[1512]] ed, en lua homajo, navigisto Diogo Rodrigues nomizis Maurico e la vicina insuli [[insuli Rodrigues]].
 
En [[1598]] l'unesma [[Nederlando|Nederlandani]] aparis ed, enye la [[2020ma di septembro]] sam yaro, li nomizis l'insulo ''Prins Maurits van Nassaueiland'' (Insulo di Princo Mauritius, origino di nuna nomo "Maurico") memoriginta Nederlandana princo [[Johan Maurits van Nassau-Siegen]]. Nederlandani komencis koloniigar l'insulo en [[1638]] e finis lua koloniigo en [[1710]].
 
[[Arkivo:Bonne_-_Isle_de_France_(Detail).jpg|thumb|250px|left|Franca mapo di 1791 nomizis Maurico ''Isle de France'' ("insulo di Francia").]]
[[Francia|Franci]] okupis l'insulo en [[1710]] til la [[3ma di decembro]] [[1810]], kande [[Britania]]ni vinkis Franca armeo en l'insulo ed okupis ol. Britanian administrado, qua komencis kun [[Robert Townsend Farquhar]] karakterizis su por rapida ekonomiala e sociala chanji. Unun diek la maxim importanta esis l'aboliso di [[sklaveso]] en [[1835]]. Agrokultivisti recevis indemni di du milion [[Britaniana pundo|Britaniana pundi]] por la perdajo di lua sklavi, importita de Afrika e [[Madagaskar]] dum Franca dominacajo. Pos l'aboliso di la sklaveso, [[India]]ni enmigranti komencis arivar en l'insulo quale libera laboristi por remplasar la sklavi.
 
Elekti por legifal asemblajo qui eventis en [[1947]], vinkesis da ''Labour Party'' e markizis la fino di dominacajo di [[Franca linguo|Franca-parolanti]] en la politiko dil insulo, e l'unesma pazo por futura nedependo. La kampanio por nedependo kreskis pos [[1961]], ed en [[1965]] Britaniani separis l'arkipelago Chagos del teritorio di Maurico por krear la [[Britaniana teritorio en Indiana Oceano]] ed uzar ta insuli en defensiva strategii kun Usa.
Lineo 49:
Maurico esas [[parlamento|parlamentala]] [[republiko]]. La [[chefo di stato]] esas la [[prezidanto]], qua elektesas da la parlamento por 5 yari. La [[chefo di guvernerio]] esas la [[chefministro]], qua elektesas da la prezidanto. La prezidanto indikas l'altra ministri, kun la helpo di la chefministro. La [[konstituco]] di Maurico adoptesis ye la [[12ma di marto]] [[1968]], dio di la nedependo di lando.
 
La [[parlamento]] havas unika chambro, Nacionalala Nacional Asemblajo ''(National Assembly)'', kun 70 membri, di qui 62 elektesas direte dal populo por 4 yari. L'altra 8 membri elektesas da supra korto di lando, por sekurar ke la rasala e religiala minoresi havas reprezenteri en la parlamento.
 
LegalaLa sistemobazo di landola bazaslegala susistemo endi AnglianaMaurico esas l'Angla e Francianala Franca legala sistemi. La supra korto di Maurico havas 6 membri. Anke existas alta apelo-korto.
 
=== Geografio ===
Lineo 58:
La teritorio di Maurico kreesis per [[volkano|volkanal]] aktiveso cirkume 8 milion yari ante nun. Lua maxim alta punto esas monto "Piton de la Petite Rivière Noire", kun 828 [[metro|m]] sur marala nivelo. L'[[insuli Rodrigues]], jacante 560 km nord-este de Maurico, l'insuli Agaléga, kun 289 habitanti e 1.100 km norde de Maurico, ed anke l'[[arkipelago]] Cargados Carajos anke esas parto di la lando.
 
LandoMaurico havas [[tropikala klimato]] kun [[oceano|oceanal]] influo. La pluvoza sezono eventas de novembro til aprilo. YaralaL'yarala mezvaloramezavalora [[pluvozeso]] varias de 900 mm en litoro til 1,.500 mm en alta regioni. La mezvaloramezavalora [[temperaturo]] varias de 20.4 °C dum [[vintro]] til 24.7 °C dum [[somero]]. [[Ciklono|Cikloni]] povas eventar de [[januaro]] til [[marto]].
 
En 1993 49,26% de lua sulo uzesis por [[agrokultivo]], e 22% esis boski e foresti. Multa rara speci di animali existas en Maurico, ma l'introdukto di exotika speci minacas la nativa. [[Dronto]] esis nativa ucelo qua desaparis en [[1681]], min kam du yarcenti pos lua deskovro.
Lineo 64:
=== Ekonomio ===
{{PA|Ekonomio di Maurico}}
Pos la nedependo, l'[[ekonomio]] di Maurico divenis diversigita. [[Turismo]], stofi, [[sukro]] e financi esas la precipua ekonomial agadi di la lando. Recente, komunikala teknologii, pesko e rinovigebla fonti di energio anke divenis importanta.
 
=== Demografio ===
[[Arkivo:Mauritius-CIA WFB Map.png|thumb|right|Mapo di Maurico kun lua precipua urbi.]]
LandoMaurico havis {{formatnum:1286340}} habitanti ye julio [[2011]], di qui {{formatnum:1248129}} vivas en Maurico e {{formatnum:37922}} vivas en Rodrigues. Lua populo havas origini en [[Afrika]]na, [[India]]na, [[Francia|Franca]] e [[Chinia]]na origino. L'oficala linguo esas [[Angla linguo|Angla]], ma parto de la habitantaro parolas [[Franca linguo|Franca]] o Mauricana kreolo. Franca ankeank uzesas en [[televiziono]] e [[jurnalo|jurnali]]<ref name=Francophonie>http://www.lemauricien.org/weekend/081116/pam.htm</ref>. CirkumCirkume 52% de la habitantaro esas [[Hinduismo|hinduisti]], 28,4% esas [[katolikismo|katoliki]] e 16% esas [[islamo|mohamedanamohamedani]].
 
La maxim granda urbo esas la chef-urbo, [[Port Louis]]. Altra importanta urbi esas Rose-Hill, [[Beau-Bassin]], [[Quatre Bornes]], [[Curepipe]] e [[Vacoas-Phoenix]].
 
=== Kulturo ===
Mauricana [[koquoarto]] mixas Indiana, Afrikana, Chiniana ed Europan influi. En laPri [[literaturo]], la maxim importanta skriptisti esas [[Malcolm de Chazal]], Ananda Devi, Raymond Chasle, Loys Masson, Marcel Cabon ed [[Edouard Maunick]]. Granda parto dil autori skribas en la lingui [[Franca linguo|Franca]], [[Angla linguo|Angla]] o [[Bhojpuri -linguo|Bhojpuri]] lingui, ma skriptisto Abhimanyu Unnuth skribas en [[hindi -linguo]].
 
=== Referi ===