Paraguay: Diferi inter la revizi

Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
kelka korektigi/modifiki
kelka korektigi
Lineo 8:
| Habitanti_chefurbo = 512 112 ([[2002]])
| Precipua_urbo = [[Asuncion]]
| Oficala_lingui = [[HispanianaHispana linguo|HispanianaHispana]], [[Guarani -linguo|Guarani]]
| Guvernerio = [[Republiko]]
| Nomo_listo_chefo_stato = Listo di prezidanti di Paraguay
Lineo 29:
Indijeni de raso Guaraní ja vivis en la regiono adminime 1,000 yari ante l'arivo di [[Hispania]]ni. [[Jezuito|Jezuiti]] portis [[kristanismo]] a la lando. En la [[19ma yarcento]] la [[Milito di Paraguay]] o Milito di la Triopla Interkonsento mortigis 60% til 70% de lua habitantaro. Dum la [[20ma yarcento]] la lando havis epoki di [[diktatoreso]], la lasta komandita da [[Alfredo Stroessner]]. Pos finir l'autoritatema rejimo, komencis [[demokratio|demokratiala]] periodo kun multa partisi, e yusta elekti eventis en [[1993]]. La sequanta yaro, Paraguay esis un ek la fondinti di [[Mercosur]].
 
En [[2009]] on kalkulis ke lando havis 6.5 milion habitanti di qui la maxim multa vivas este de la lando.
 
'''Bazala fakti pri Paraguay'''
Lineo 41:
 
[[Arkivo:Yegros, Francia y Caballero.jpg|thumb|[[Fulgencio Yegros]], [[José Gaspar Rodríguez de Francia|Gaspar de Francia]] e [[Pedro Juan Caballero]], heroi de Paraguayana nedependo.]]
José Espínola y Peña esis la reprezentero di Paraguayani en Asuncion. Ilu mentiis pri la suporto di la habitanti di Asuncion a la revoluciono. Do, en la fino di [[1810]], Buenos Aires sendis [[Manuel Belgrano]] en komando di expediciono por liberigar Paraguay de HispanianaHispana dominacajo. Belgrano perdis la batalii di [[batalio di Tacuari|Tacuari]] e [[batalio di Paraguarí|Paraguarí]] kontre royalisti enye la [[99ma di mayo]] [[1811]], ma ye la [[14ma di mayo]] [[Pedro Juan Caballero]] komencis la revoluciono qua rezultis en Paraguayana nedependo. Ye la [[17ma di junio]] uneventis kongreso kreis uniono por guvernar komandita dal ex-royalisto [[Fulgencio Yegros]] qua kreis uniono por guvernar Paraguay. Ta uniono establisis un projeto pri [[kunfederuro]] inter Paraguay e l'[[Unionita Provinci di Río de la Plata]]. En [[1821]] Fulgencio Yegros mortigesis.
 
[[José Gaspar Rodríguez de Francia]] esis un diek la precipua nomi de Paraguayana historio. Ilu guvernis de [[1814]] til lua morto en [[1840]]. Dum lua guvernisteso l'unesma [[industrio|industrii]] instalesis en Paraguay.
 
[[Arkivo:Solano Lopez ak.jpg|thumb|left|[[Francisco Solano López]].]]
Lineo 52:
En [[1954]] generalo [[Alfredo Stroessner]] kaptis povo pos revokir prezidanto [[Federico Chávez Careaga]]. Stroessner restis en povo til la [[3ma di februaro]] [[1989]] kande [[stato-stroko]] komandita dal generalo [[Andrés Rodríguez Pedotti]] revokis ilu.
 
En [[1992]] Paraguay adoptis nova [[konstituco]] qua limitis ofico-tempo di prezidanteso a 5 yari. En [[1993]] eventis elekto, e [[Juan Carlos Wasmosy]] divenis l'unesma civila prezidanto di lando pos 40 yari, en yusta e neta elekti. La sequanta yaro, Paraguay esis un diek la fondinti di [[Mercosur]].
 
=== Politiko ===
Lineo 64:
[[Fluvio Paraguay]] dividas lando en du parti. Estala rivo (konocata kom regiono di Paraná) e westala rivo, konocata kom [[Chaco]]. Estala regiono esas la maxim populoza di lando, e la maxim populoza urbi di lando jacas en ol. En la frontiero kun [[Brazilia]] - sud-esto di lando - jacas l'[[aquobarilo Itaipu]], en la [[fluvio Paraná]]. Itaipu furnisas 95% ek omna [[elektrikala energio]] konsumita da Paraguay, e permisas lando exportacar elektro a Brazilia. Altra granda aquobarilo en fluvio Paraná esas [[aquobarilo Yaciretá|Yaciretá]], en la frontiero kun [[Arjentinia]].
 
Lua [[klimato]] varias de [[subtropikala klimato|subtropikala]] a [[temperema klimato|temperema]]. Lando havas du sezoni: la sika e la pluvoza. [[Vento|Venti]] influas multe en Paraguayana klimato: de oktobro til marto, varma venti suflas de [[Amazon|Amazon-baseno]], dum ke de aprilo til septembro kolda venti suflas de [[Andi]]. La mezavalora [[pluvozeso]] yarala an la [[foresto|foresti]] este de la lando esas cirkume 1,.700 mm, dum ke [[Chaco]] recevas admaxime cirkume 500 mm omnayare.
 
=== Ekonomio ===
Lineo 70:
 
=== Demografio ===
Preske 95% de Paraguayana habitanti esas [[mestico|mestici]] di [[Hispania|Hispani]]ni kun indijeni. CirkumCirkume 56% de la habitantaro vivas en urbi, e la majoritatomaxim multa vivas eneste estode dila lando.
 
LeLa maxim grandapopuloza urbi segun la kontado di [[2002]]<ref>http://www.citypopulation.de/ citypopulation.de</ref> esas [[Asuncion]] (512.112 habitanti), [[Ciudad del Este]] (222.274 habitanti), San Lorenzo (204.356 habitanti) e Luque (170.986 habitanti).
 
=== Kulturo ===
Paraguayana [[kulturo]] mixurasmixas [[Hispania]]na ed indijena kulturi: pluplua kam 80% de la habitantaro parolas [[HispanianaHispana linguo|HispanianaHispana]] e [[Guarani -linguo|Guarani]]. "Jopara", un mixuro inter ta du lingui, anke esas larje uzata.
 
Danko a la [[bilingueso]] di lua habitantaro, existas en Paraguay un [[literaturo]] en linguo Guaraní, kun verki di autori quale [[Natalicio de María Talavera]] e la poeti Rigoberto Fontao Meza e [[Félix Fernández Galeano]]. Nune 94,6% de Paraguayani savas lektar e skribar.
 
En la [[muziko]], Paraguayana [[polko]] kombinas binara e ternara ritmi, dum ke Europana polko uzas nur binara ritmo. La maxim konocata stilo di muziko de Paraguay esas "guarania" kreita da muzikistulo José Asunción Flores en [[1925]]<ref>[http://www.staff.uni-mainz.de/lustig/guarani/jose_asuncion_flores.htm José Asunción Flores]</ref>. Importanta nomo en la historio di Paraguayana muziko esas [[Luis Alberto del Paraná]]. Pos la [[1990a yari|yari 1990ma]] aparis kelka grupi di [[rock]], quale [[Enemigos de la Klase]]<ref>http://www.portalrockero.com/e/enemigos-de-la-klase/</ref> ("punk rock") e [[Ripe Banana Skins]]<ref>http://www.myspace.com/ripebananaskinsrbs</ref> ([[ska]]).
 
La maxim populara [[sporto]] di la lando esas [[futbalo]]. La precipua fubtalo-klubi Paraguayana esas ''Club Olimpia'' e ''Club Cerro Porteño''.