Chipro: Diferi inter la revizi

| LojantiHabitanti = 798.045<ref>[http://epp.eurostat.ec.europa.eu/tgm/table.do?tab=table&language=en&pcode=tps00001&tableSelection=1&footnotes=yes&labeling=labels&plugin=1 Total population as of 1 January - Eurostat]</ref>

| Rango_lojantiRango_habitanti = 159

| Lojanto-densesoDenseso di habitantaro = 117

'''Chipro''', en longa formo '''Republiko di Chipro''' (en greka ''Kýpros'', ''Κύπρος'' e ''Kipriakí Dimokratía'', ''Κυπριακή Δημοκρατία'', literale « Republika chiprala », en turka ''Kıbrıs'' e ''Kıbrıs Cumhuriyeti''), esas insulana lando situita en l'esto di [[Mediteranea maro]], en l'orientala baseno. Quankam Chipro esas geografiala plu proxima de la regiono mez-oriento, la lando esas ligita kulturala e politikala a [[Europa]] ed esas membro di EU. Depos 1974, la nordala parto di insulo, situita ultra di la verda lineo kontrolita per la trupi di [[UN]], jacas sub turkianaTurka armeala okupado, ed en 1983 ta teritorio autoproklamis [[nedependo]] sub la nomo [[TurkianaTurka republiko di nordala Chipro]]. La nedependo ne esis agnoskita da l'internaciona komuneso, ecepte [[Turkia]].

Republiko di Chipro esas membro di ONU[[Unionita deposNacioni]] pos la 2020ma di septembro 1960, di Commonwealth, di UE[[Europana Uniono]] depos 2004, di OMC[[Mondala organizuro pri komerco|MOK]], di OSCE, di la movado di ne-rektigita e di [[internaciona organizuro pri frankofonio]]. Chipro integrigisdivenis membro dil [[Eurozono]] ye 1la 1ma di januaro 2008.

L'isulo di Chipro esis parto didil [[Hititi|Hitita imperio Hitita]] dum la [[Bronz-epoko]] ante l'arivo di du ondi di Greki<ref>[http://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/031332526X Thomas, Carol G. & Conant, C.: The Trojan War, pages 121-122. Greenwood Publishing Group, 2005.]</ref>. Chipro okupas importanta rolo en Grekala [[mitologio]] Greka, esantaesante la loko ube naskis [[Afrodito]] ed Adonis.

Kande la Roman imperio esis dividita en du parti en [[395]], Chipro divenis parto de [[Bizancana Imperio]]. [[Richard la 1ma di Anglia]] kaptis l'insulo en [[1191]] dum la Triesma [[krucomilito]].

En [[1473]] la [[Veneziana republiko]] asumis la kontrolo dil insulo, ma en [[1539]] [[Otoman imperio|Otomani]] atakis [[Limasol]]. Finalefine en [[1570]] tota l'insulo esisokupesis okupita dadal Otomani. L'Otomana guverni esis kelka tempikelkafoye indiferenta, kelka tempikelkafoye opresiva segun lela temperamenti dil sultani.

Cirkum [[1844]] la totala populohabitantaro dil insulo esis 144.000 personi:, di qui 44 mil [[islamo|islamiMohamedani]] e 100 mil [[kristanismo|kristani]]<ref>Osmanli Nufusu 1830-1914 by Kemal Karpat</ref>. La kresko di [[Grekia]]na [[nacionalismo]] dum la [[19ma yarcento]] stimulis l'ideo dipri ''enosis'' (uniono) kun Grekia.

Kom rezulto de l'[[Unesma mondomilito]], [[Unionita Rejio|Britaniani]] okupis Chipro en [[1914]], ed ofris l'insulo a [[Konstantinos la 1ma di Grekia]] kondicione ke Grekia militis kontre l'Otomani. Konstantinos la 1ma refuzis ta propozajo ed, sub la [[Lausanne-kontrato di Lausanne]] en [[1923]] la [[Turkia|Turkiana republiko]] agnoskis Chipro kom Britaniana kolonio.

Chipro divenis nedependanta de [[Unionita Rejio]] yeen [[1616ma di agosto]] [[1960]]. Depos [[1974]], insulo esas divizita: cirkume 3 355 km² de lua teritorio formacas nune [[TurkianaTurka republiko di nordala Chipro]] (nedependo ne agnoskata).

Chipro esas prezidantala [[republiko]]. La prezidanto en Grekiana sektoro elektesas dal populo por 5-yara periodo. On neNe existas chefministro. Nune la prezidanto di Greka sektoro (konsiderata l'oficala prezidanto di totadil insulo, ecepte dapor Turkia) esas [[Nikos Anastasiades]].

La parlamento ''(Vouli Antiprosópon/Temsilciler Meclisi)'' havas 1unika chambro kun 59 membri, qui elektesas dal populo por 5 yari.

Chipro esas la 3ma maxim grand [[insulo]] enche [[Mediteraneo]], pos [[Sicilia]] e [[Sardinia]]. La longeso de estoeste til westoweste esas 240 km, dum ke la longeso de nordonorde til sudosude esas 100 km. [[Turkia]] jacas 75 km nordeadnorde. Du mikra montari - ''Troodos montaro en'' sud-westoweste, e Kyrenia montaro en la nordonorde - dominacas la teritorio, e la plana regiono di Mesaoria jacas encentre. laLa centro.fluvio ''Pedieos-flubio'', kunlonga de 100 km di extenso, esas la precipua fluvio dildel insulo. La Republiko di Chipro kovras 59.74% dedel l'insulo, dum ke la TurkianaTurka republiko okupas 34.74%,. la VerdaLa "Lineo Verda", kontrolata dadal Unionita Nacioni okupas 2.67% de l'insulo e du [[Unionita Rejio|Britaniana]] militala bazi, [[Akrotiri]] e [[Dhekelia]], okupas la lastacetera 2.74%.

Chipro havas [[subtropikala klimato|subtropikala]] e [[miarida klimato|miarida]] klimati, kun moderema vintri en la westoweste, e varma someri. En la litoro, l'yarala mezvaloramezavalora temperaturo esas 24ºC. Dum [[vintro]] povas okurareventar nivosturmi en Troodosla montaro Troodos.

Chipro havas poka [[aquo]] e dependas multa de [[pluvo|pluvi]] por provizar aquo apor la domi.

Chipro adoptis [[Euro]] kom [[pekuniomonetaro]] depos l'[[11ma di januaro]] [[2008]].

La maxim granda urbo esas [[Nikosia]] ([[TurkianaTurka linguo|TurkianaTurke]]: ''Lefkoşa''), la chef-urbo. Altra importanta urbi esas [[Lemesos]] ([[Limasol]]), e Larnaka.

(¹) <small>[[TurkianaTurka republiko di nordalanorda Chipro]]: 3 355 km²<br />(²) Sama himno kekam [[Grekia]]<br />(³) <small>ante l'[[11ma di januaro]] [[2008]]: Pundo di Chipro</small>