Afganistan: Diferi inter la revizi

Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
Kelka korektigi
Nula rezumo di redakto
Lineo 30:
=== Historio ===
{{PA|Historio di Afganistan}}
Segun [[arkeologio|arkeologiala]] studii, homi ja habitis nuna Afganistan cirkumcirkume {{formatnum:50000}} yari ante nun. La regiono habitesis da populi Indo-Ariani, e dum yarcenti esis parto di [[Macedonian imperio]], Mauryan imperio de [[India]], Mughal imperio, ed altra. Macedoni, komandita da [[Alexandros la Magna]] okupis la regiono dum la [[4ma yarcento aK]]. Arabi komencis okupar la regiono en [[642]] ed introduktis [[islamo|islama]] religio. En [[870]] [[Kabul]] esis okupita da Arabi.
 
[[Arkivo:Habibullah.jpg|130px|thumb|left|[[Habibullah Khan]], emiro di Afganistan de [[1901]] til [[1919]].]]
Lineo 37:
En oktobro [[1782]] Durrani mortis pro naturala kauzi. Lua filiulo, [[Timur Sha]] sucedis ilu e transferis la chef-urbo dil rejio de [[Kandahar]] por [[Kabul]].
 
Dum la [[19ma yarcento]] [[Unionita Rejio|Britaniani]] probis konquestar la regiono. De [[1839]] til [[1842]], e de [[1870]] til [[1880]] eventis Angla-Afgana militi. EnYe la [[66ma di oktobro]] [[1879]] Britaniani okupis Kabul, ed en julio [[1880]] li siejis [[Kandahar]]. La lando dividesis en influo-sferi [[Rusa imperio|Rusa]] e di [[Unionita Rejio|Britaniana]].
 
DumYe la [[19ma di agosto]] [[1919]] Afganistan divenis nedependanta de [[Unionita Rejio]], kun rejulo [[Amanullah Khan]] kom monarko. La lando esisrestis [[monarkio]] til [[1973]], kande [[Mohammed Daoud Khan]] komandis [[stato-stroko]] e proklamis la [[republiko]].
 
De la [[24ma di decembro]] [[1979]] til [[1989]] Afganistan okupesis da [[Sovietia|Sovietiana]] trupi. Kun la departo di Sovietiani en [[1989]], laika rejimo di Afganistan gradope perdis povo en la lando, note pos [[1992]], kande asumis nova guvernerio en [[Rusia]]. En [[1994]] {{formatnum:10000}} personi mortis en [[Kabul]] kun atako di Mujahedini ([[Islamo|Islama]] soldati), armizita da [[NATO]] . En [[1996]] [[Taliban]] asumis povo en Afganistan e proklamis Islamala Emirato di Afganistan. En [[2000]] Taliban kontrolis preske 95% de la lando.
 
Pos l'[[atenti ye 11la 11ma di septembro 2001]] [[Usa]] invadis Afganistan e la rejimo di [[Talibano]] finis, ma nova rejimo ne obtenis politika stabileso en tota la lando. En decembro [[2009]] Usana prezidanto [[Barack Obama]] anuncis l'augmento di militarala impliko en la lando, e sendis plua {{formatnum:30000}} soldati dum periodo di 6 monati<ref>[http://www.msnbc.msn.com/id/34218604/ns/politics-white_house ''Obama to announce war strategy'' Associated Press. 1 di decembro 2009]</ref>.
 
=== Politiko ===
Lineo 65:
Segun ''The World Factbook'' Afganistan havis {{formatnum:29835392}} habitanti en julio [[2011]]. Plu kam 99% esas [[islamo|islamani]].
 
La maxim granda urbo, e l'unika kun pluplua kam 2 milion habitanti, esas [[Kabul]]. Altra importanta urbi esas [[Kandahar]], Herat, e Mazar-e-Sharif.
{{nekompleta}}
 
=== Kulturo ===
Kelka notora [[poezio|poeti]] en Afgana kulturo esas Rumi, Khushal Khan Khattak, Rahman Baba, Massoud Nawabi, Nazo Tokhi, [[Ahmad Shaho Durrani]], Al-Afghani, e [[Ghulam Muhammad Tarzi]].