Eklezio di Iesu Kristo di Lasta-Dia Santi: Diferi inter la revizi

Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
→‎Deo: En la mormona doktrino, Cielala Patro, Iesu Kristo e la Santa Spirito ne formas la Triuno, ma la Deeso.
kelka korektigi
Lineo 4:
| colspan="2" style="font-size: larger; text-align: center;" | '''Eklezio di Iesu Kristo dil Lasta-Dia Santi'''
|-
| colspan="2" style="text-align:center;" | [[Arkivo:The Hill Cumorah by C.C.A. Christensen.jpeg|200px]]<br />Pikturo pri [[Joseph Smith, Jr.|Joseph Smith]] recevinta la ''Planki dedi Oro'' per [[Moroni (LDS)|''l'Anjelo Moroni'']]
|- style="vertical-align: top;"
| '''Fondinto'''
Lineo 25:
|- style="vertical-align: top;"
|}
'''Eklezio di Iesu Kristo di Lasta-Dia Santi''', konocata anke kom '''Mormono Eklezio''' o '''LDS Eklezio''' (en angla ''Latter-Day Saints''), esas [[kristanismo|kristala]] eklezio fondita en [[Palmyra]], [[New York]], [[Usa]], da [[Joseph Smith, Jr.|Joseph Smith]] ye la 6ma di aprilo 1830.
 
Ica eklezio distinguesas per su defendo di la tradicia familio e su guidanti afirma ke la membri ke esas mariajinta en templo havas la taso maxim desalta di divorcii dil lando. La guindati ne ricevas rekompenso pro lua servicii e la eklezia diras esar transversa, co esas, ke ne distingas nek etnii, nek social-klasi nek profecioni; episkopo povas esar exekutivo di firmo o agrokultivisto. Hodie ol havas 14 milioni da membri in omna tero, kun kongregacioni e templi en la mondo.
Lineo 45:
 
* la frua historio dum la vivo de Joseph Smith qua estas komuna por omna movadi di Lasta-Dia santi,
* "pionir-epoko" sub la chefeso di Brigham Young
* moderna epoko komencante en 1890a kande Utah atingis stateso.
 
=== Komenci ===
{{PA|Unesma Viziono}}
[[Arkivo:Joseph Smith first vision stained glass.jpg|thumb|200px|''Yen mea Filio amata: Askoltez tu a Il!'']]
 
La komenco di l'Eklezio di Iesu Kristo dil Lasta-Dia Santi venas de viziono da Joseph Smith, kande evis 14 yari e dum vivis en [[Palmyra]] ([[New York]], [[Usa]]). En ta viziono, Cielala Patro e sua Filio Iesu Kristo apararis ad il. Pri ilu Cielala Patro dicis:
 
{{Frazo|Me vidis kolumno de lumo, plu brilanta kam la suno, direte super mea kapo; e ica lumo gradope decensis til restar super me. (...) Kande la lumo restis super me, me vidis en la airo supre me a du personi, di qua brilego e glorio ne permisas ula deskripto. Un di ili parolis kun me, vokanto me per mea nomo, e dicis, signalanto a il altre: '''Yen mea Filio amata: Askoltez tu ad Il!}}
 
Iesu Kristo mandis il ke ne devas unionar su a ula eklezio, nam omna esis en eroro.
 
Publikante la [[Libro di Mormon]], Joseph Smith komencis difuzar la nova religio e ol esis kreinta l'Eklezio di Iesu Kristo dil Lasta-Dia Santi. Olua atituto, diferanta de la de altera eklezii e nam il intencis establi Nova Jerusalemo en Nordamerika, nomatanomizita Ciono, faris ke ol esis repulsita e persukutita. Pro to, ye 1831, Joseph Smith fugis a Kirtland, Ohio (la orientala limo di Jerusalemo) e komencis establisar centrala loki en Kantono Jackson (Missouri), por ube il planigis pose movar la sideyo dil eklezio. Tamen, en 1833, habitanti di Missouri brutale repulsis la Santuli ek Kantono Jackson, e l'eklezio esis nekapabla tra milicia expedicio reakiri la tero. Tamen, l'eklezio prosperis en Kirtland kande Smith publikigis nova revelacii e l'eklezio konstruis la templo di Kirtland quale la loko di to quonli rigardis quale nova Penteskosto. La Kirtlanda epoko finigis ye 1838, pos kande financa skandalo sukusis l'eklezio ed eventis amasa surpasado dil movado. Smith regrupigis kun la restanta eklezio en Far West, Missouri, sed tensesi balde eskaladis per akra konflikti kun desnova habitanti di Missouri. L'ekleziani kredas ke la ribelo estigis, charpro la reganto di Missouri ordonis ke la Santuli esu "exterminata o forigita dil Stato". En 1839, la Santuli transformis marshala regiono sur la bordi dil rivero Mississipi en Nauvoo (Illinois), qua divenis la nova chefsideyo di l'eklezio.
 
=== Pionir-epoko ===
Lineo 113:
 
=== Artikli di fido ===
# Ni kredas en Deo l'EternulaEterna Patro, ed en su Filio Iesu Kristo, ed en la Santa Spirito.
# Ni kredas ke la homi esos punota per lor propra pekati e ne per la violaco de Adan.
# Ni kredas ke tra la expiaco de Kristo, la omna humana genero povas salvesar, per l'obedio al legi e ordenanci dil Evangelio.
 
=== Diferi kun altra kristana religii ===
Nam ol esas multa diferi inter la mormona doktrino e la altra branchi di kristaneso, multa protestanti e katoliki ne konsidera mormonismo kam kristana eklezio e anke konsidera ke lor doktrino pri deo esas politeisto. Mormoni konsideras al li kam henoteisti. Ula mormoni anke kredas ye la existo di alia dei o dea enti ke ne havas graveso ye la salveco dil homo. Ma en l'adoro, la mormoni kredas en un Deo, segun la deskripciono dil [[Libro di Mormon]]. L'altra kristana eklezii kredas ke Deo esas un ento (''ousia'') e samatempe tri perzonoipersoni (''hypostases'').
 
=== Komparo kun altra mormonala eklezii ===
{{Revizo}}
L'Eklezio di Iesu Kristo di Lasta-Dia Santi kundividas komuna heredayi kun altra mikra mormonala eklezii qui esas kolektive nomizita la Movado di Lasta-Dia Santi. La maxim granda di ta mikra grupi esas la [[Komunumo di Kristo]] (avan konocata kom la Reorganizata Eklezio di Iesu Kristo di Lasta-Dia Santi), kun sideyo en Independence, Missuri, sequata di l'Eklezio di Iesu Kristo, kun sideyo en Monongahela, Pensilvania. Komune a omna mormonala memstara eklezii esas la kredado ye Joseph Smith kom profeto e fondinto di lia religio. Li anke aceptas la Libro di Mormon, e multe, ma ne omni, aceptas adminime ulu versiono di Doktrino e Kunvencioni. Tamen, li tendencas diskutar kun l'Eklezio rilate al doktrino ed ekleziala guidando.
 
La chefa branchi dil Mormona Eklezio rezultijis ek la krizo pro la sucedado pos la morto di Joseph Smith. Altra branchi povas esar konsiderata plu posa branchi di l'Eklezio, multi kom rezulto di deskonsenti cirkum la plurala mariajo. En la Mormona Eklezio, la praktiko ye plurala mariajo esis forlasita komence dil 20ma yarcento, ma ol duris inter la fundamentismala grupi, qui kredas ke la praktiko esas postulo por la exaltijo. La Mormona Eklezio, kontraste, kredas ke ununura cielala mariajo esas sufice por la exaltijo. Fundamentisti anke kredas ye kelk altra doktrini instruita e praktikita da Brigham Young en la 19ma yarcento, qui la Mormona Eklezio rezignis, deskonfesis, o prokrastigas. Ex., l'eklezio longe exkomuniis kelka membri kaptita praktikante poligamio.
Lineo 160:
La mormona eklezio instruktas ke ol esas durigo di l'[[Eklezio di Kristo]] establita en 1830 fare da Joseph Smith. Ta originala eklezio suferis plura nomchanji dum la [[1830 yari]], qua nomigis "L'Eklezio di Kristo, l'Eklezio di Dio"., e lore en 1834, la nomo esis oficiale chanjita a "Eklezio di Lasta-Dia Santi". En aprilo 1838, la nomo esis oficiale chanjita a ''L'Eklezio di Iesu Kristo di Lasta-Dia Santi''. Pos kande Smith mortis, Brigham Young e la maxim granda parto dil sequantaro di Smith integrijis en la Mormona Eklezio en 1851 per la lejo dil [[Stato Deseret]]<ref>The initial incorporation by the non-existent [[State of Deseret]] {{cite web |url=http://content.lib.utah.edu/cdm4/document.php?CISOROOT=/uthisstat&CISOPTR=1756&REC=4 |title=(1851) Laws and Ordinances of the State of Deseret (Utah) Compilation 1851 |publisher=}} was not legally valid, but was soon ratified by the [[Utah Territory]] in 1851 {{cite web |url=http://content.lib.utah.edu/cdm4/document.php?CISOROOT=%2Futhisstat&CISOPTR=448&REC=3&CISOBOX=Church+of+jesus+christ+of+latter-day+saints |title=(1851) Acts Resolutions and Memorials Passed by the First Annual and Special Sessions of the Legislative Assembly of the Territory of Utah, 1851}} and 1855. See ''Late Corporation of the Church of Jesus Christ of Latter-Day Saints v. Romney'', 136 U.S. 44&ndash;45 (1890).</ref> sub la nomo ''Eklezio di Iesu Kristo di Lasta-Dia Santi''.
 
En 1887, la Mormona Eklezio esis segunlege disigita en Usa fare dal [[lejo Edmunds-Tucker]] pro la praktiko di poligamio. La Lejo Edmunds-Tucker esis nuligita en [[1978]]. L'eklezio daure funkciis sub lua formala nomo, Eklezio di Iesu Kristo di Lasta-Dia Santi. Tradicionala nefrmala nomi esas Mormona Eklezio, Santi di Lasta-Dia Dii o mormoni. L'esprimo Mormona Eklezio esas ofte uzata<ref>The [[Associated Press]] continues to says that "Mormon Church" is a proper second reference in its ''Style Guide'' for journalists.</ref>, ma l'eklezio komencis desinstigar lua uzo en la 20ma yarcento, quankam por ol ne esis problemo l'uzado dil vorto "mormono". L'eklezio petas ke l'oficiala nomo estu uzata sempre kande ebla o, eventuale, deslongigar a "L'Eklezio" o "L'Eklezio di Iesu Kristo"<ref>{{en}} titolo: Style Guide, eldoninto: Newsroom.lds.org, dato: 2009-03-24, retejo: http://www.lds.org/ldsnewsroom/v/index.jsp?vgnextoid=ca07ae4af9c7e010VgnVCM1000004e94610aRCRD| lasta aliro: marto 2009}}</ref>.
 
L'Eklezio organizis plura impost-esceptita entrepreni por kunlabori kun la translokigo de mono e kapitalo. Ta inkluzas la Korporacion dil Prezidanta Episkopo di l'Eklezio di Iesu di Lasta-Dia Santi, organizita en [[1916]] sub la lejilegi dil stato [[Utah]] por akirar, havar e vendar [[nemoveblajo]]. En [[1923]], l'eklezio la Korporacio dil Prezidanto dil Eklezio di Iesu Kristo di Lasta-Dia Santi en Utah por ricevar ed administrar moni e donaci. En [[1997]], la eklezio integrigis [[Intellectual Reserve, Inc.]] qua okupijas pri omni kopirajti di l'eklezio, [[registrita marko|varmaki]],ed altra [[intelektala propajo|intelektala propaji]]. L'eklezio anke havas plura ne-impost-escepta entrepreni. La Mormona Eklezio anke havas organizi qui pagas imposti, quale [[Bonneville International]] e [[Deseret News]].
 
===Geografiala distribuado e membreso===
{{Revizo}}
La mormona kongregacioni o komunumi organizesas geogragie. Membri lutime partoprenas en l'aktivesi segun l'asignita geografiala areo. Tamen, kelka geografiala arei anke disponigas aparta komunumi por unuopa plenkreskuli o por parolanti di altra lingui. Por dimancha diservi, l'ekleziani grupijas en plu granda (200 a 400 homi) kumunumi konocatakonocita kamkom salona sekcio, o pliplu desgrandamikra komunumi konocatakonocita kamkom branchi. Quankam la konstrukturo foje povas esar nomatanomizita ''kapelo''., la chambro uzata quale kapelo por religiala servi esas fakte nur unu komponento di omna kunvenejo, de qua l'eklezio disponigas [http://www.mormon.org/virtualchapel/virtualchapel.html virtuala vidaji di tiapala exempli] ed anke [http://maps.lds.org enreta kunvenej-lokigado] por ke la vizitanti trovez la loki e kunventempi de lua komunumi omnaloke en la mondo. Regionala eklezia organizi pliplu granda kam ununurala komunumi inkluzas ''staki'', ''misii'', ''distrikti'', ''arei'' e ''regioni''.
 
===Pastrala hierarkio===
[[Arkivo:Thomas S Monson.jpg|right|thumb|[[Thomas S. Monson]], [[prezidanto di l'Eklezio|prezidanto]] di l'Eklezio di Iesu Kristo di Lasta-Dia Santi de 2008.]]
 
L'Eklezio di Iesu Kristo di Lasta-Dia Santi organizesas segun hierarkiala pastrala strukturo administrita da viri. Lasta-Dia santi kredas ke Iesu guidas l'eklezio tra revelajo ed elektis ununura viro, nomatanomizita "la profeto" o Prezidento di l'Eklezio, quale lua reprezentanto sur la tero. La nuna prezidanto esas [[Thomas S. Monson]]. Il e du konsilisti (qui kutime esas nomatanomizita apostoli) formacas l'[[unesma Prezidantaro|Unesma Prezidentaro]], la prezidala korpo di l'eklezio. 12 altra apostoli formacas la [[Quorumo dil Dek e Du Apostoli]]. Kande prezidanto mortas, lua posteulo esas kutime la maxim altranga membro ek la Quorumo dil Dek e Du Apostoli, qua lore rekonstruas nova Unuesma Prezidantaro<ref>http://www.eluniversal.com.mx/notas/479529.html </ref>. Ta viruli, e l'altra masklala membri di l'ekleziala guidado (inkluzite di l'unesma du [[Quorumo di Sepdek]] e la [[Prezidanta Episkopo]] esas nomizita generala autoritati. Li guidas l'eklezia administrado e prizorgas la klopodi di regionala guidanti ye lokala nivelo. Generala autoritati e misioprezidanti laboras plentempe e kutime ricevas stipendii ek ekleziala financi o investi<ref>For a time, the church had a paid local clergy; however, that practice was discontinued in the early 1900s. See D. Michael Quinn (1997), ''Mormon Hierarchy: Extensions of Power'', Salt Lake City: Signature Books, ch. 6.</ref>.
 
Sur la lokala nivelo, l'ekleziala giuidanto esas okazigita di laiki partempe voluntulas se spendio. Quale omna membri, oni petas al li donacar dekonayi de lia enspezo a l'Eklezio. Escepto al ta regulo eas aplikata por la mormona misiisti qua laboras lokaskale ed oni pagas a li bazala vivelspezi ek la fondayo qua ricevas kontribui da lia lokala komunumi. Tamen la esonta misiisti esas instigata por mempagado di lia misia kosti al ta fondayo sempre kande eblas. Membri voluntulas por la purigado e tenigado di l'instalayi dil lokala preyejo.
Lineo 177:
[[Arkivo:LDS Conference Center interior panoramic.jpg|center|thumb|700px|Interno dil [[Centro por konferi (LDS)|Centro por konferi]] ube l'eklezio okazigas la duoyarala e yarala Generala konfero.]]
 
Omna digna maskli esasmaskuli ordinare konsideratakonsideresas por la pastriyopasturala verko e liali esasja ordinitaordinesas pastripastori jamevante 12-jaraya yari. L'Ordinado eventas dum ceremonio kande mani esas metita sur la kapo di ordinito. La pastresoklerikeso esas dividida en l'[[Aaraonala pastreso]]klerikeso Aaraona, por yuna viruliviri deevante pliplu olkam 12 yari e la [[klerikeso Melkizedeka pastreso]], por pliviri olevante plu kam 18-yaruliyari.
 
{| style="background: #FFCC99; text-align:center;border-collapse: collapse" border="1"
Lineo 246:
L'eklezio ne publikigas deklari relata al lua financi ek [[1959]], ma en 1997, la revuo [[Time]] nomis el unu el la maxim richa eklezii dil mondo segun monpotenco<ref>Biema, David Van. [http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,986794,00.html Kingdom Come]. ''[[Time Magazine]]'', Vol. 150 No. 5, August 4, 1997 (estimating the church's value at over $30 billion).</ref>. En frontpaja artikolo di [[junio 2011]] la magazino [[Newsweek]] asertis ke la Mormona Eklezio similas a la usona korporacio [[General Electric]], kun tutmondj ambicii e neta valoro ye 30 miliardi da usona dolari<ref name = "NewsMorm">[http://www.newsweek.com/2011/06/05/mormons-rock.print.html Mormons Rock!] by Walter Kirn, ''[[Newsweek magazine]]'', June 5, 2011</ref><ref>[http://sec.edgar-online.com/1995/04/10/00/0000950134-95-000692/Section3.asp Belo Corp Form 8-K.] Accessed May 16, 2007.</ref><ref>"[http://finserve.byu.edu/files/archives/Handouts/November%202005/Finance%20Section%20Draft%207-Without%20Requirements.doc Financial Planning]". finserve.byu.edu. Accessed May 16, 2007.</ref>.
 
Lua profitoza, neprofitoza ed edukala organizi esas reviziita fare de sendependa kontada firmo: [[Deloitte & Touche]]. Krome, l'eklezio kalkulas ye sendependa organizo qua disponigas lua atestado dum omnayara generala konfero ke la kontribuayi esas uzata segun l'eklezia politiko<ref>{{Citation |last=Cantwell |first=Robert W. |authorlink= |coauthors= |year=2007 |month=May |title=Church Auditing Department Report, 2006 |journal=Ensign |volume=37 |issue=5 |pages=6 |id= |url=http://www.lds.org/ldsorg/v/index.jsp?vgnextoid=2354fccf2b7db010VgnVCM1000004d82620aRCRD&locale=0&sourceId=48fdb5658af22110VgnVCM100000176f620a____&hideNav=1 |accessdate=2008-02-22 |quote=The Church Auditing Department has been granted access to all records and systems necessary to evaluate the adequacy of controls over receipts of funds, expenditures, and safeguarding of church assets. The Church Auditing Department is independent of all other church departments and operations, and the staff consists of certified public accountants, certified internal auditors, certified information systems auditors, and other credentialed professionals. Based upon audits performed, the Church Auditing Department is of the opinion that, in all material respects, contributions received, expenditures made, and assets of the church for the year 2006 have been recorded and administered in accordance with appropriate accounting practices, approved budgets, and church policies and procedures.}}</ref>. L'eklezio signifan quanto da mono el la [[dismo]] (dek procento de la enspezo de membro) e la fast-ofero (mono antefixita por helpar individui). Segun l'eklezio, la dismo e la fastofero esas dedichita por ekleziala celi e ne esas uzata en profitoza proyekti.
 
L'eklezio anke investis en profitoza komerco e posedaj-proyekti quale exemple [[Bonneville International]], [[Deseret Book Company]], e ranchi* en [[Utah]], [[Florida]], [[Nebraska]], [[Kanada]] ed altra loki. Tamen, ta ranchi* dividesas inter profitoza e neprofitoza.
 
== Diciplino e atitudi ==
Lineo 259:
L'Eklezio esas kristana organizuro qua proklamas la paco, e nulatempe ek la katedro di kirko proklamis irar al milito. Ula demandas quo eventas kam ol esas milito, e l'Eklezio inkulkas rispekto al autoritato legale selektita e la loyaleso al lando ube la kredanto loyas. Nula membro unigos a movadi kun idei dessimila al Evanjelio di Kristo o kontre la konstitucionaleso dil lando sequante la frazo:
 
{{Frazo|DonuDonez ala Cezaro quoquon esas dade la Cezaro ede donez a Deo lo kequon esas dade Deo.}}
 
=== Atitudi ===
Lineo 265:
[[Arkivo:Phil and Marlene.jpg|thumb|left|Paro pos mariajo che la [[Templo Mormona di Manti]], Utah.]]
 
Multa doktrini e praktiki di Mormona Eklezio esas unika ene di kristanismo. La mormona kosmologio e savplano inkluzas la doktrini pri anteexistado, tri gradi di gorio, ed exaltijo. Segun ta doktrini omna homala spirito esas spirita infano da Dio e homi povas atingar l'exaltatijo. Atingar ta sama statuso kam Iesu anke esas konocatakonocita kamkom "kunheredanto kun Kristo". La doktrino pri l'exaltijo inkluzas la reunigado dil mortanta familio pos la resurekto e la kapablo havar spiritala infani en la posmorto. Por akirar ta diesa stato, l'eklezio instruktas ke omni devas havar fido a Iesu, plenumar la ordoni e partoprenar en ceremoniala pakti.
 
La mormona stampoceremonio montras singulara vido pri familio. Segun la mormona teologio, viruli e virini povas estar stampita unu la alia tale ke lia mariajo dauros en la posmortala vivo. Infani anke povas esar stampita a lia biologala o adoptita gepatri por formar eternala familia ligili. La maxim signifa instrui povas esar prezentitaprizentita per anstatauante nome de ta qua mortis (ex. bapto por la montinti). L'eklezio instruktas ke omni havos l'ebleso audar e akeptar al desprobar l'Evanjelio di Iesu Kristo e l'avantaji di lua sakramenti, en ta vivo od en la venonta.
 
La mormona fideli observas sanokodo nomizita la Vorto de sajeso en qua li ne konsumas alkoholayi, kafo, teo, e tabako. La Vorto de sajeso anke instigas a l'uzado di sanaspekta herbi e frukti ene dil sezono, moderigas konsumonkonsumo de viando,karno e grani. Lua moralkodomorala kodexo inkluzas lejilegi pri chasteso qua malpermesasinterdiktas sexalasexuala rilatirelati exter la aliseksema mariajo.
 
La kredanti donas 10-procenta% dekonayo surbaze da lia omnayara enspezo.
Li anke volontule servas en lua lokala prejeyo.
 
La mormoni anke prenas unu nokto semane, tipe lundo, por familiala doma renkontijo, ube li kunvenas kune quale familio por studiar evanjeliala principi e apartenarpartoprenar dessama agadi.
 
== Kulturo ==
Por l' Eklezio, la familio esas tre grava institucuro. Ol kurajigas la matrimonio (nomitanomizita eterna matrimonio).
 
=== Koro de la Mormona Tabernakulo ===
Lineo 297:
 
==Humanitara servi==
L'Eklezio di Iesu Kristo di Lasta-Dia Santi esas vaste konocata pro lua tutmonda humanitara servi. L'amplexa socihelpa sistemo di l'eklezio, la [[Mormona Filantropia Departemento]], esas brancho dil Prezidenta Episkopeyo. Iniciatita dum la [[Granda Depresio]], ol disponigas helpo por la senhavuli, financita per omnumonata donaci en la formo de dekonimposto di ekleziani. Ol kontribuas per donaci al la Mormona Eklezio ordinare ed altra rilatigintarelatiginta bonfaradi, quale exemple, la [[Biblioteko dedi la Historio di l'Eklezio]], la [[Universitato Brigham Young]] e l'[[EklezialaSistemo Edukapri Sistemo]]Eduko Ekleziala, la [[PolineziaCentro Kulturakulturala Centro]]Polineziana, la [[Mormona Tabernakla Koro]], e demarshi dedicita a disponigado di financi por mormona misiisti e templo-konstruado<ref>{{cite web |url=http://www.ldsphilanthropies.org/ |title=LDS Philanthropies: Helping Change and Save Lives |publisher=[[LDS Philanthropies]]}}</ref>.
 
== Financi ==