New York: Diferi inter la revizi
Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
m Lojanti => Habitanti; Lojanto-denseso => Denseso di habitantaro |
Adjuntis seciono-tituli. Texto de "Ye ca dio, 22 oktobro". |
||
Lineo 27:
== Historio ==
===La Borso di New York===
La [[8ma di marto]] [[1817]], la Borso di New York apertesis. La statuti dil organizuro nomizita ''New York Stock & Exchange Board'' redaktesis. L'unesma prezidanto di la borso, Anthony Stockholm, elektesis. Olua origino esis en 1792, kande 24 bors-agenti signatis konkordo ye Wall-strado en [[Manhattan]]. La borso situesis en chambro, lokacata depos 1792, ye 40 Wall-strado, til lua destrukto en la Granda Fairo di New York en 1835.
Lineo 33:
En [[1882]] jurnalisti Charles Dow ed Edward Jones fondis agenterio en New York por financal informeso, e kelka yari pose lia editajo ''Wall Street Journal'' aparis. Dum ta periodo, granda kompanii kreesis e spekulado kreskis. Ye la [[26ma di mayo]] [[1896]] la Usan indiko di industriala stando, la ''Dow Jones Industrial Average'', aparis unesmafoye en la jurnalo. La ''Dow Jones''-indiko, qua esis mez-valoro di dek-e-du precipua kompanii, aparis diale en la jurnalo por furnisar informeso pri komercala agadi. En 1928 la nombro di kompanii inkluzata en la indiko augmentesis a triadek.
La [[12ma di decembro]] [[1914]] la Borso di New York, klozita de 30 di julio, esis ri-apertata. La borso klozesis por preventar plunjanta preci dum la komenco di l'[[unesma mondomilito]]; on timis esis ke multa Europani vendus acioni por furnisar pekunio por la milito. Ca klozita periodo esis la maxim longa de la historio di la Borso di New York. Dum la unesma dio di komercado ye la ri-aperto, la ''Dow-Jones''-indico falis per 24-procento: frue dum la milito, esis granda necerteso pri la futuro di komercado. Quankam necerteso duris, New York remplasis [[London]] pos la milito kom la precipua borso dil mondo.▼
Pos plura yari di optimismo ye la Borso di New York, sequante la unesma mondomilito, [[24 di oktobro]] [[1929]] ("nigra venerdio") esis komenco di periodo di granda fali di preci ye la Borso. La fali duris, rapide dum la sequanta dii e pose plu lente til julio 1932. La krulo iniciis la periodo di depreseso di industriala landi dum la 1930-yardeko.▼
===La Brooklyn-ponto===
La [[24ma di mayo]] [[1883]] la Brooklyn-ponto apertesis. Ol konektis [[Manhattan]] kun l'estala distrikto Brooklyn. La ponto desegnesis da John Augustus Roebling; dum surveyado di la konstruktado-loko, il sufris vunduro e mortis kurte pose. La projeto pose direktesis da lua filiulo Washington Roebling. Debiligita pro deskompreso-maladeso, il direktis la projeto de sua apartmento de qua il povis spektar la laboro. Lia spozino Emily helpis multe ilu, qua studiis la teorio di materii, kablo-konstruktado ed altraji necesa por la projeto. En la aperto-ceremonio, Emily Roebling esis l'unesma qua iris trans la ponto per veturo.
===Opero-domo===
[[Arkivo:Metropolitan opera 1905 crop.jpg|thumb|La opero-domo en 1905]]
La opero-kompanio ''Metropolitan Opera'' esis fondata en 1880, e nova opero-domo esis konstruktata ye 39ma Strado e Broadway. Ye [[22 di oktobro]] [[1883]], ol esis apertata per pleado di la opero ''Faust'' da [[Charles Gounod]]. En 1892 ol esis destruktata en fairo, e balde pose ri-konstruktata. En 1903 la internajo di la teatro esis ri-desegnata. Pos multa yari di konsiderado pri nova loko por la kompanio, ol transferis su a la Lincoln-centro en 1966, e la originala strukturo esis remplasata per komercala edifico.
===Fervoyala staciono===
[[Arkivo:Reloj - Grand Central Station - NYC (4421768222).jpg|left|thumb|La horlojo super la informeso-kiosko en la centrala asembleyo]]
La [[2ma di februaro]] [[1913]] en New York apertesis nova [[fervoyo]]-staciono ''Grand Central Terminal''. (Ol kustumale nomizesas ''Grand Central Station'', qua esis la nomo di la antea strukturo di [[1871]].) En [[1903]] komencis konstruktado di la staciono meze Manhattan-insulo. La nova staciono, nur por elektrala lokomotivi, havis [[urbala fervoyo|subtera fervoyi]], por qui granda exkavado facesis. La staciono kovras 19 hektari ed ol havas 44 embarkeyi, ye du sub-tera niveli. La centrala asembleyo havas longeso 84 m e larjeso 37 m. La horlojo super la informeso-kiosko ye la centro di ca spaco havas quar facii, facita de opalo.
▲La [[12ma di decembro]] [[1914]] la Borso di New York, klozita de 30 di julio, esis ri-apertata. La borso klozesis por preventar plunjanta preci dum la komenco di l'[[unesma mondomilito]]; on timis esis ke multa Europani vendus acioni por furnisar pekunio por la milito. Ca klozita periodo esis la maxim longa de la historio di la Borso di New York. Dum la unesma dio di komercado ye la ri-aperto, la ''Dow-Jones''-indico falis per 24-procento: frue dum la milito, esis granda necerteso pri la futuro di komercado. Quankam necerteso duris, New York remplasis [[London]] pos la milito kom la precipua borso dil mondo.
▲Pos plura yari di optimismo ye la Borso di New York, sequante la unesma mondomilito, [[24 di oktobro]] [[1929]] ("nigra venerdio") esis komenco di periodo di granda fali di preci ye la Borso. La fali duris, rapide dum la sequanta dii e pose plu lente til julio 1932. La krulo iniciis la periodo di depreseso di industriala landi dum la 1930-yardeko.
==Videz anke==
| |||