Wikipedio

Maldivi: Diferi inter la revizi

Deskripto interagiva pri la kronologio dil artiklo
← Plu anciena versionoPlu recenta versiono →
Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
VidalaWikitexto
+kurta texto
Nula rezumo di redakto
Lineo 16:
| Rango_surfaco = 206
| Surfaco_aquo = neglijebla
| Lojanti Habitanti = {{formatnum:393253}}<ref name=CIA>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/mv.html |title="Maldives"|publisher=The World Factbook|language=Angla|accessdate=30 di agosto 2015}}</ref>
| Rango_lojanti = 177
| Yaro = 2015
| Lojanto-densesoDenseso di habitantaro = 1036,9
| Reto_kodo = .mv
| Nomo_himno = ''Qaumii salaam''
Lineo 25:
| Religii = [[islamo]], 99,2%
}}
'''Maldivi''' esas lando formacita daper 26 [[atolo|atoli]] kun 1192 mikra insuli, sudo di [[Lakshadweep insuli]], qua jacas cirkum 700 km sud-westo de [[Sri Lanka]].
 
'''Bazala fakti pri Maldivi.'''
=== Historio ===
{{PA|Historio di Maldivi}}
Segun studii di la linguo e la kulturo di Maldivi, lua unesma habitanti esis Dravidiana populi<ref>http://www.maldivesinfo.gov.mv/home/files/news.php?id_news=1096</ref> de [[Tamil Nadu]] qui establisis su en l'insuli de cirkum 300 aK til la yaro [[300]]. La maxim frua skribita historio di Maldivi markizesas da l'arivo di la decendanti dil princo Vijaya, de Sinhalana raso. Li arivis en Maldivi kelkatempeulatempe inter 543 e 483 aK. Lia arivo markizis importanta modifiko en la kulturo ed en la developo di la regiono, ed anke en la developo di [[Dhivehi-linguo]], qua esas simila en gramatiko e fonologio a [[Sinhala-linguo]].
 
[[Arkivo:Gan_L03s1.jpg|thumb|left|200px|Budista ''Stupa'' (templo) konstruktita en l'insulo Gan.]]
[[Budismo]] arivisadportesis enal l'insuli en la 3ma yarcento aK, dum la rejio di imperiestro [[Ashoka]]. Ol divenis la precipua religio dil insuli til la [[12ma yarcento]] kande [[islamo]] introduktesis en la regiono.
 
En [[1558]] [[Portugal]]ani establisis mikra garnizono en l'insuli e guvernis ol de [[Goa]], ma pos 15 yari, Muhammad Thakurufaanu Al-Azam ekpulsis Portugalani. Dum meze [[16ma yarcento]], [[Nederlando]] remplasis Portugal kom komercala povo en la regiono. En [[1796]] [[Unionita Rejio|Britaniani]] ekpulsis Nederlandani de vicina Ceylon ed inkluzis Maldivi en lua areo di influo.
 
[[Arkivo:Maumoon-Abdul-Gayoom.jpg|thumb|200px|left|[[Maumoon Abdul Gayoom]].]]
Quankam Maldivi restis nedependanta sultanio de [[1153]] til [[1968]], en [[1887]] [[Unionita Rejio|Britaniani]] transformis ol oficale en protektorato. En [[1953]] okuriseventis atempto por transformar l'insuli en republiko, kun [[Muhammad Amin Didi]] kom prezidanto, ma sultanio riestablisesis. En [[1959]] habitanti di tri atoli revoltis e formacis Unionita Republiko di Suvadiva Insuli, ma la revolto faliis en [[1963]]. En [[25 di julio]] [[1965]] Maldivi divenis nedependanta de Unionita Rejio. En la [[11ma di decembro]] [[1968]] sultanio abolisesis e Maldivi divenis [[republiko]], kun [[Ibrahim Nasir]] kom prezidanto. En [[1978]] [[Maumoon Abdul Gayoom]] remplasis Nazir en povo kom elektita prezidanto, e guvernis lando dum 30 yari.
 
Violenta [[ondego]] devastis Maldivi la [[26ma di decembro]] [[2004]] pos [[ter-tremo]] en [[Indiana oceano]]. Nur 9 insuli eskapis de inundadi. En [[2008]] okuriseventis elekto e [[Mohamed Nasheed]], opozanta a Gayoom, vinkis e divenis prezidanto. La [[7ma di februaro]] [[2012]] Nasheed renuncis. Pose ilu deklaris a stranjera jurnalaro ke ilu revokesis daper [[stato-stroko]] komandita dal viceprezidanto [[Mohammed Waheed Hassan]]. En [[2013]] noveitere okuriseventis elekti por prezidanteso, e [[Abdulla Yameen Abdul Gayoom]], fratulo di Maumoon Abdul Gayoom, vinkis.
 
=== Politiko ===
Lineo 46:
Maldivi esas prezidantala [[republiko]]. La [[prezidanto]] esas la [[chefo di stato]] e [[chefo di guvernerio]]. Segun la [[konstituco]] aprobita en [[2008]] il elektesas dal populo por 5-yara periodo. [[Abdulla Yameen Abdul Gayoom]] guvernas depos [[2013]].
 
La [[legifala povo]] kompozesas dadal asemblajo (''Majlis'') kun unika chambro e 77 membri, qui elektesas por 5 yari.
 
Segun Maldivana konstituco, [[legifala povo]] esas nedependanta, e judiciisti mustas obedar nur la konstituco e la komuna legi. Kande konstituco o komuna legi silencas pri un temo, judiciisti mustas usar ''Shari'ah'', islamaIslamala lego.
 
=== Geografio ===
[[Arkivo:Maldives pol98.jpg|thumb|120px|Mapo di Maldivi.]]
Maldivi konsistas ek 200 basaplana [[insulo|insuli]] ed [[atolo|atoli]]. Atoli di Maldivi de nordo a sudo esas sequanta: Haa Alifu, Haa Dhaalu, Shaviyani, Noonu, Raa, Lhaviyani, Baa, Ari, Male, Faafu, Vaavu, Dhaalu, Meenu, Thaa, Laamu, Gaafu Dhaalu, Gnaviyani, Seenu.
 
Lua [[klimato]] esas [[tropikala klimato|tropikala]]. Mezvalora yarala [[temperaturo]] esas 24[[Celsius|ºC]]. Quankqm l'insuli havas poka sovaja vivo, l'oceano proxim l'insuli havas plu kam 2,000 speci di fishi, ed abundanta rekursi, kom [[atuno]].
 
Maldivi povas desaparar kunpro elevola levo di [[mar-marala nivelo]] kauzataefektigata da [[globala rivarmeskovarmesko]]. Lua maxim alta punto jacas nur 2,.3 metri sur la [[mar-marala nivelo]].
 
=== Ekonomio ===
{{PA|Ekonomio di Maldivi}}
La precipua exportacajo di landoMaldivi esas [[fisho|fishi]] e fisho-produktiprodukturi. NuneTil la [[1970a yari]], poka [[turismo|turisti]] responsasvizitabis porl'insuli. Nune, turismo reprezentas 28% dide la [[KLP]]. Agrokultivodi havas ekonomial importolando, pore laplu mankokam di60% de kultiveblal'extera terenirevenui. Lua monetaro esas la [[rupio di Maldivi]].
 
L'[[agrokultivo]] ed l'[[industrio]] havas poka ekonomial importi, pro la manko di kultivebla tereni e pro la manko di laboristi.
 
=== Demografio ===
[[Arkivo:Male-total.jpg|thumb|200px|[[Male]], chefurbo di Maldivi.]]
De totalaomna habitantaro, cirkum 40% vivas en urbi, 1/3 diek totaomna habitanti vivas en [[Male]]. La habitantaro esas rezulto di mixuromixo di sud-[[India]]ni, [[Ceylon]]ani ed [[Arabia|Arabi]]. En [[2008]] cirkum 70,000 exterlanda laboristi vivis en landoMaldivi.
 
La mezvalora vivo-expekto esis 75.37 yari en [[2015]]. De la habitantaro, 99.3% savas lektar e skribar.<ref name=CIA/>
 
Plu kam 99% de la habitantaro esas [[islamo|islamani]]. Islamo adoptesis dum la [[12ma yarcento]]. [[Divehi linguo|Divehi]], [[Indo-Europana linguaro|Indo-Europana linguo]] skribata kun Thaana skripto, esas l'ofical idiomo di lando, ma [[Angliana linguo|Angliana]] esas larje uzata en komerco.
 
=== Kulturo ===
Maldivi havas kulturala influi de [[Sri Lanka]] e dedel sudo di [[India]]. Lua linguo, dhiveli, apartenas ad [[Indo-Europana linguaro]].
 
=== Referi ===
Obtenita de "https://io.wikipedia.org/wiki/Maldivi"