Uzbekistan: Diferi inter la revizi

Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
kelka korektigi
kelka korektigi +plusa texto
Lineo 1:
{{Landi|
| Nomo = Uzbekistan
| Lokala_nomo = Ўзбекистон Республикаси<br />O‘zbekiston Respublikasi
Lineo 19:
| Rango_surfaco = 56
| Surfaco_aquo = 4,9
| Lojanti Habitanti = {{formatnum:27606007}}<ref>[http://www.un.org/esa/population/publications/wpp2008/wpp2008_text_tables.pdf ''World Population Prospects, Table A1'' - Department of Economic and Social Affairs Population Division (2009)]</ref>
| Rango_lojanti = 45
| Yaro = 2009
| Lojanto-densesoDenseso di habitantaro = 61,4
| Reto_kodo = .uz
| Nomo_himno = ''Nacionala himno di Uzbekistan''
Lineo 37:
=== Historio ===
{{PA|Historio di Uzbekistan}}
Homi ja habitis la regiono di nuna Uzbekistan cirkum [[2000 aK]]. Kaukaziana populi, qui probable originis de la nordo o la westo di la regiono e parolis prototokariana lingui habitis la regiono di Tarin. Mil yari pose, nomadi de la nuna Iran establisis [[irigaco]]-sistemi apud fluvii, e fondis l'urbi di Bukhoro ([[Bukhara]]) e [[Samarqand]]. Ta urbi richeskis pro divenir importanta komercala nuklei en [[Silko-voyo]], inter [[Chinia]] ed [[Europa]].
 
[[Arkivo:Greco-BactrianKingdomMap.jpg|thumb|left|160px|Mapo di Greka-Baktriana rejio.]]
[[Alexandros la Magna]] konquestis [[Sogdiana]] e [[Baktria]] en la yaro [[327 aK]]. Il mariajis su kun Roxana, filiino di lokala Baktriana chefo. Alexandros ne sucesis konquestar la tota regiono, tamen un Greka-Baktriana rejio esis establisitaestablisesis cirkum la yaro 250 aK e duris til 125 aK.
 
[[Islamo]] arivis dum la [[7ma yarcento]]. EnDum la [[8ma yarcento]] [[Arabia|Arabi]] konquestis la regiono ede endum la [[9ma yarcento]] [[Transoxania]] divenis parto di Samanida stato. Dum [[13ma yarcento]] [[Mongolia|Mongola]] hordi komandita da [[Chingiz-kano]] okupis la regiono. la Mongoli iniciis [[genocidogentocido]] qua preske exterminis la Persa ([[Skitia|Skita]]) populi di la regiono. Lokala kulturo e heredaji esis remplasita da Mongola-Turka kulturo. Pos la morto di Chingiz-kano, lua duesma filiulo [[Chagatai Khan]] asumis la dominaco di la regiono.
 
En la yaro [[1876]] [[Rusian imperio]] okupis la regiono. Cirkum [[1912]] preske {{formatnum:210316}} Rusi vivis en Uzbekistan<ref>[http://books.google.com/books?id=Bg-dn0g0SikC&pg=PA108&dq&hl=en#v=onepage&q=&f=false ''The modern diaspora: Russian minorities in the former Soviet republics''] Vladimir Shlapentokh, Munir Sendich,Emil Payin (1994). p.108</ref>. Pos la [[Rusiana revoluciono]], malgre kelka rezisti kontre [[Bolsheviko|bolsheviki]], Uzbekistan divenis la [[Republiko Socialista Sovietiana di Uzbekistan]] en [[1924]].
Lineo 60:
Uzbekistan esas la 56ma maxim granda lando del mondo en surfaco totala, e la 42ma maxim granda en quanto di habitanti. Ol havas 6,221 km di frontieri kun vicina landi.
 
Lua [[klimato]] esas [[kontinentala klimato|kontinentala]], kun poka [[pluvo|pluvi]] - 100 til 200 mm - omnayare. La maxima yarala [[temperaturo]] esas 40[[Celsius|ºC]] dum somero e la minimalaminima esas -23&nbsp;°C dum vintro.
 
Granda parto del teritorio di lando esas plana e kovrata da [[dezerto]]. Min kam 10% de lua totala surfaco recevas [[irigaco]]. La maxim alta monto di lando esas ''Khazret Sultan'', kun {{formatnum:4643}} metri di [[altitudo]].
Lineo 66:
=== Ekonomio ===
{{PA|Ekonomio di Uzbekistan}}
Pos la [[krulo di Sovietia]] Uzbekistan gradope komencis adoptar l'[[ekonomio di merktato]], quankam la maxim multa granda entraprezi kontinuas en la manui del stato. Nune Uzbekistan esas la 6ma maxim granda produceroproduktero e 2ma maxim granda exportacero di [[kotono]] dildel mondo. [[Agrokultivo]] employas 28% dide lua habitantaro e responsas prireprezentas 24% dide lua [[KLP]].
 
=== Demografio ===
[[Arkivo:IMG 6842-Buchara.JPG|thumb|180px|[[Moskeo]] en [[Bukhara]].]]
PopuloLa habitantaro di Uzbekistan esas yuna: 34,1% evis min kam 14 yari en [[2008]]<ref name=CIA>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uz.html ''The World Factbook - Uzbekistan'']</ref>. Segun oficala fonti, 80% esas uzbeki, 5,5% rusi e 5% tadjikistani, quankam reala nombro di tadjikistani povas esar 20 til 30%. Segun [[demografiala kontado]] en [[1970]] 12,5% de la habitantaro esis rusi, ma granda nombro di rusi abandonis lando kun fino di [[Sovietia]], precipue pro ekonomiala kauzi.
 
La habitantaro esas 88% [[islamo|islamani]], 9% [[ortodoxa kristanismo|ortodoxi]] e 3% praktikas altra religii. La maxim granda urbo segun totalo di habitanti esas [[Tashkent]]. Altra importanta urbi esas Namangan e [[Samarqand]].
Lineo 79:
Jenro tradicionala di Uzbekistana [[muziko]] recevas la nomo ''Shashmaqam''. Ol aparis en la regiono di [[Bukhara]] dum la [[16ma yarcento]]. Nune [[Sevara Nazarxon]] esas la maxim famoza Uzbekistana kantistino e kompozistino.
 
En [[sporto]] notora [[biciklismo|biciklisto]] [[Djamolidine Abdoujaparov]] naskis en Uzbekistan, ma la maxim populalapopulara sporto esas [[futbalo]].
 
=== Referi ===