Nederlando: Diferi inter la revizi

Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
kelka korektigi
Lineo 19:
| Rango_surfaco = 135
| Surfaco_aquo = 18,41
| Lojanti Habitanti = {{formatnum:16500156}}
| Rango_lojanti = 61
| Yaro = 2009
| Lojanto-densesoDenseso di habitantaro = 396
| Reto_kodo = .nl
| Nomo_himno = ''[[Wilhelmus|Het Wilhelmus]]''
Lineo 28:
| Religii = [[Kristanismo]] (historiale precipue [[protestantismo]])
}}
 
{{Wikivortaro}}
'''Nederlando''' esas lando en westala [[Europa]]. Lua vicina landi esas:
* en esto, [[Germania]],
Lineo 41:
Dum la rejio di [[Karolus la 5ma di Germania e 1ma di Hispania|Karolus la 5ma di Germania]] la regiono di nuna Nederlando divenis parto de la 17 Provinci, qua inkluzis nuna [[Belgia]] e [[Luxemburgia]]. En [[1579]] la nordo di regiono unionis e formacis l'[[Utrecht Uniono]], kontrato pri reciproka defenso kontre [[Hispania]]n armeo.
 
Ye la [[26ma di julio]] [[1581]] la provinci qui formacis nuna Nederlando deklaris nedependo, renversis oficale la rejulo [[Felipe la 2ma di Hispania|Felipe la 2ma]] ed adoptis la [[republiko]], qua duris til [[1795]]. Felipe, filiulo di KarlKarolus la 5ma, ne aceptis la nedependo, e milito duris til [[1648]].
 
[[Arkivo:Dutch_Empire35.PNG|thumb|left|260px|Nederlandana koloniala imperio. En klara-verda, teritorii de, od administrita da Nederlandana Eest-India-Kompanio. En obskura-verda, teritorii de, od administrita da Nederlandana West-India-Kompanio. En flava, teritorii okupita dum la [[19ma yarcento]].]]
Lineo 58:
 
[[Arkivo:Koningin Beatrix in Vries.jpg|thumb|left|160px|Rejino Beatrix.]]
Ye la [[30ma di aprilo]] [[1980]] rejino [[Juliana di Nederlando|Juliana]] abdikis, e lua filiino [[Beatrix di Nederlando|Beatrix]] asumis. Dum lua regno signatesis la [[Maastrich-kontrato di Maastrich]], qua kreis [[Europana Uniono]] la [[1ma di januaro]] [[1993]].
 
Longatempe la politiko en Nederlando dominacesis da Kristana-Demokratiala partisi, qui guvernis lando de la [[1910a yari]]. To chanjesis en [[1994]], kande social-demokrati e liberali formacis la nomizita "purpurea ministraro", qua guvernis til [[2002]]. La [[6ma di mayo]] ta yaro [[Pym Fortuyn]], populisto di dextra kontre l'enmigrado, asasinesis. Lia partiso divenis importanta pos l'elekti, ma l'interna disputi interne la partiso flebeskis ol en la sequanta elekto.
 
La [[10ma di oktobro]] [[2010]] [[NederlandanaNederlandan Antili]] desaparis. Kom rezulto di plebiciti [[Bonaire]], [[Sint Eustatius]] e [[Saba]] decidis enkorpigar su a Nederlando esante specala municipi, dum ke [[Aruba]], [[Sint Maarten]] e [[Kuracao]] votis por divenar suverena monarkii en la rejio di Nederlando.
 
== Politiko ==
Lineo 69:
Nederlando esas [[konstitucala monarkio]]. La chefo dil stato esas la rejo, nune [[Willem-Alexander di Nederlando|Willem-Alexander]]. La [[chefo di guvernerio]] esas la [[chefministro]], nune [[Mark Rutte]]. La parlamento havas du chambri: la Domo di Reprezenteri kun 150 membri qui elektesas dal populo por 4 yari, e la [[Senato]] kun 75 membri qui elektesas dal membri de lokala legifanta asemblaji.
 
[[Judiciala povo]] kompozesas da 11 distriktala korti, 4 apelo-korti, tri administrala apelo-korti e la Supra Korto. La judiciisti nominesas da la guvernoguvernerio por dumvivanta ofico-tempo, ma mustas retretar evante 70 yari.
 
[[Konstituco]] di lando skribesis en [[1815]] e sufris revizo en [[1848]] por institucar [[parlamentala demokratio]]. Recente, granda parto di lua texto modifikesis en [[1993]]. Super lua texto, por enkorpigar [[Aruba]], [[Sint Maarten]] e [[Kuracao]], existas la Statuto dil Rejio di Nederlando.
Lineo 101:
L'Europana teritorio di Nederlando jacas inter la [[latitudo|latitudi]]50º e 54º N, e la [[longitudo|longitudi]] 3 e 8ºW. Ol dividesas da 3 fluvii en du regioni: [[Rheno]] e du de lua branchi, [[Waal fluvio|Waal]] e [[Meuse fluvio|Meuse]]. La sudo di Nederlando esas granda fluviala delto. Vasta regioni di Nederlando jacas sub la [[mar-nivelo]].
 
La dominacanta [[vento]] en Nederlando suflas de sudwesto. To rezultas en moderema [[marala klimato]], kun kolda someri e moderema venti, e [[humideso]] frequente alta. To okuraseventas specale en litoro, ube la [[temperaturo|temperaturi]] povas esar 10ºC plu alta kam en la regioni marfore, sud-este de lando. Konjelanta temperaturi (infre 0ºC) generaleordinare okuraseventas de la duimo di novembro til la fino di marto. [[Nivo]] povas okurar de novembro til aprilo, plu rare de oktobro til mayo.
 
[[KaribeanoKaribia|KaribeanaKaribiana insuli]] ([[Bonaire]], [[Saba]] e [[Sint Eustatius]]) esas specala komoni de Nederlando. Lua [[klimato]] esas [[Tropikala klimato|tropikala]], varma dum tota yaro. Dum [[somero]], [[uragano|uragani]] povas frapar Saba e Sint Eustatius.
 
== Ekonomio ==
Lineo 133:
[[Arkivo:Shocking_Blue_923-1956.jpg|thumb|220px|[[Shocking Blue]].]]
[[Arkivo:2U_Live_Photo_NEWCUT.jpg|thumb|left|200px|[[2 Unlimited]].]]
Lando havas multopla muzikala tradicioni. Lua precipua folklorala jenro esas ''Levenslied'', "la muziko di la vivo". Ta muziki havas simpla melodii e ritmi, e lua temi generaleordinare esas amo, morto e soleso. Nuntempala [[rock]] e [[pop]] aparis dum la [[1960a yari]], kun forta influo de [[Usa]] ed [[Unionita Rejio]]. Dum la 1960a e 1970a yari la muziki maxim-multa-kaze kompozesis en Angla linguo. Bandi quale [[Shocking Blue]] (kun lua kansono ''Venus''), Golden Earring e [[Focus (bando)|Focus]] atingis internaciona suceso.
 
Dum la [[1990a yari]] Nederlandana e Belgiana ''House''-muziko kunfuzis en la projeto [[2 Unlimited]], qua vendis 18 milion kopii de lua muziki. Pos la 1990a yari Nederlandana [[disk-jokeo|disk-jokei]] quale [[Armin van Buuren]], [[Tiësto]], Hardwell, [[Sander van Doorn]] ed [[Afrojack]] atingis granda internaciona suceso.
 
En klasika muziko, [[Louis Andriessen]] konsideresas un di la maxim bona kompozisti viva. Eminenta violinisti esas [[Janine Jansen]] ed [[André Rieu]]. [[Lavinia Meijer]] esas notora [[harpo|harpisto]]. En [[2012]] el lansis [[CD]] kun muziki de [[Philip Glass]] transskribita por harpo, kun la propr aprobo de Philip Glass.<ref>[http://www.allmusic.com/album/philip-glass-metamorphosis-the-hours-mw0002435025 Lavinia Meijer - Philip Glass : Metamorphosis & The Hours], Allmusic.com</ref><br />
La koncertodomo ''Concertgebouw'' esas domo por la Royal Simfinial Orkestro (''Koninklijk Concertgebouworkest''), konsiderata un di la maxim bon orkestri dil mondo.
 
La muziko de [[Aruba]] e de l'anciena [[NederlandanaNederlandan Antili]] mixurasmixas Afrikana, nativa e Nederlandana elementi ed esas simila a la muzikomuziki de altra KaribeanaKaribiana insuli, quale [[Barbados]], [[Martinik]], [[Trinidad e Tobago]] e [[Guadelupa]]. [[Surinam]], ex-Nederlandana kolonio en Sud-Amerika, exportacis la jenro ''kaseko'' a l'insuli. En [[Kuracao]] kreesis muzikala jenro konocita kom ''tumba''.
 
=== Sporto ===
Lineo 151:
 
== Referi ==
{{Wikivortaro}}
{{reflist}}
 
{{EU-stati}}